اغلب افراد در طول روز بارها و بارها خمیازه میکشند. اما آیا تا به حال به این فکر کرده اید که خمیازه زیاد نشانه چیست؟ خمیازه کشیدن یک واکنش طبیعی و غیرارادی است که با باز کردن دهان و کشیدن نفس عمیق همراه است. معمولاً وقتی خسته یا خوابآلود هستید، این اتفاق میافتد. اگرچه علت دقیق خمیازه کشیدن مشخص نیست، اما معمولاً بهعنوان پاسخی طبیعی به خستگی در نظر گرفته میشود.
در واقع، خمیازه کشیدن اغلب به دلیل خوابآلودگی یا خستگی تحریک میشود. این امر طبیعی است که در اواخر روز، زمانی که احساس خستگی میکنید یا شاید هنگام کسالت، خمیازه بکشید. با این حال، خمیازه کشیدن بیش از حد ممکن است ناشی از سایر مشکلات سلامتی باشد. پرستار در منزل باید با دلایل و علت این مسئله به خوبی آگاه باشد تا بتواند در موارد خطر اقدامات لازم را انجام دهد و از عوارض بعدی پیشگیری کند. برای آشنایی با علت خمیازه زیاد و راه های درمان آن تا پایان با ما همراه باشید.
خمیازه کشیدن چیست؟
خمیازه یک واکنش غیرارادی است که طی آن دهانتان را باز میکنید، یک نفس عمیق میکشید و سپس بهسرعت بازدم میکنید.
پژوهشگران هنوز بهطور دقیق نمیدانند چرا خمیازه رخ میدهد، اما خستگی و کسالت از محرکهای رایج آن هستند. همچنین صحبت کردن درباره خمیازه یا دیدن و شنیدن خمیازه دیگران نیز میتواند باعث آن شود. برخی خمیازهها کوتاه هستند، در حالی که برخی دیگر چند ثانیه طول میکشند تا با یک بازدم دهانی پایان یابند. چشمان آبکی، کش و قوس دادن بدن یا آههای شنیدنی نیز ممکن است همراه با خمیازه رخ دهند.
به نقل از وبسایت clevelandclinic :
خمیازه کشیدن باز شدن راه تنفسی و دهان برای گرفتن یک نفس عمیق و طولانی از هوا است. این فرایند شامل حرکات پیچیده عضلات میشود. در عرض چند ثانیه، تمام راه تنفسی شما گشاد میشود و عضلات اطراف، بهویژه عضلات ناحیه گلو (حلق)، بهشدت کشیده یا منقبض میشوند. خمیازه در اصطلاح علمی به “oscitation” نیز گفته میشود، اما دانشمندان هنوز دقیقاً نمیدانند هدف آن چیست.
یک خمیازه معمولاً چهار تا هفت ثانیه طول میکشد و شامل مراحل زیر است:
- یک دم طولانی (نفس کشیدن) از طریق بینی و سپس دهان.
- یک دوره کوتاه از کشیدگی قوی عضلات اطراف دهان و گلو.
- یک بازدم سریع از طریق دهان همراه با رها شدن تنش عضلات.
خمیازه بیشتر غیرارادی است، یعنی کنترلی بر آن ندارید و اغلب بهعنوان یک رفلکس شناخته میشود. بااینحال، میتوانید خودتان خمیازه بکشید، مثلاً با کشیدن تدریجی نفس و باز و بسته کردن فک و عقب کشیدن نوک زبان. همچنین دیدن خمیازه دیگران اغلب باعث میشود خودتان هم خمیازه بکشید.
خمیازه زیاد نشانه چیست؟
همانطور که گفتیم خمیازه کشیدن معمولاً واکنشی بدنی به خستگی است. افراد همچنین زمانی که دیگران خمیازه میکشند یا حتی وقتی درباره خمیازه مطلبی میخوانند، خمیازه میکشند. حتی همین الان که شما این مطلب را میخوانید به احتمال خیلی زیاد بارها و بارها خمیازه کشیده اید(: .
اما در برخی موارد خمیازه بیش از حد و بسیار مکرر میتواند نشاندهنده دورههای طولانی خستگی باشد، مانند آنچه که در بیخوابی و افسردگی رخ میدهد، یا عوارض جانبی داروها وشرایط پزشکی خاص. بسته به علت، خمیازه بیش از حد ممکن است همراه با دیگر علائم مانند احساس خستگی شدید، دشواری در تمرکز یا مشکلات تنفسی باشد.
عوامل زیر میتوانند باعث خمیازه بیش از حد شوند:
1- مشکلات خواب
یک دلیل رایج برای خمیازه بیش از حد، خستگی مرتبط با اختلالات خواب است. اگر افراد در خواب کافی مشکل داشته باشند، ممکن است بیشتر از حد معمول خمیازه بکشند. ممکن است فرد متوجه نشود که مشکلات خواب دارد. برای مثال، فردی که آپنه انسدادی خواب دارد ممکن است علائم بیداری قابل تشخیصی نداشته باشد، اما کیفیت خوابش تحت تأثیر قرار میگیرد و میتواند فرد را در طول روز خسته کند.
2- اضطراب
اضطراب یک عامل رایج برای خمیازه است. اضطراب بر قلب، سیستم تنفسی و سطح انرژی تأثیر میگذارد. اینها میتوانند باعث تنگی نفس، خمیازه کشیدن و احساس استرس شوند. اگر فردی اضطراب زیادی را تجربه کند، ممکن است بیشتر از دیگران یا بیشتر از زمانی که اضطراب ندارد، خمیازه بکشد. خمیازه مرتبط با اضطراب، بخصوص اضطراب در کودکان، اغلب زمانی که فرد احساس اضطراب بیشتری میکند، بدتر میشود، اما ممکن است بدون هیچ دلیل آشکاری هم رخ دهد.
3- عوارض داروها
افراد ممکن است هنگام مصرف داروهای خاصی خمیازه بیش از حد را تجربه کنند. خستگی یا خوابآلودگی یک عارضه جانبی رایج از بسیاری از داروهای بدون نسخه و تجویزی است. داروهایی که ممکن است باعث خمیازه بیش از حد شوند عبارتند از:
- مر داروهای ضدافسردگی
- آنتی هیستامینها
- برخی داروهای مسکن
4- افسردگی
افسردگی میتواند باعث خمیازه کشیدن یا تشدید آن شود، چه به دلیل عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی یا خستگی ناشی از افسردگی.
5- مشکلات قلبی
خمیازه بیش از حد میتواند نشاندهنده خونریزی اطراف قلب باشد. به طور کلی خمیازه زیاد ممکن است با اعصاب واگ، که از پایین مغز به قلب و معده میرود، مرتبط باشد.
6- سکته مغزی
افرادی که سکته مغزی داشتهاند ممکن است خمیازه بیش از حد بکشند. پزشکان معتقدند که این مسئله به دلیل این است که خمیازه کشیدن ممکن است به تنظیم و کاهش دمای مرکزی مغز و بدن بعد از آسیب مغزی ناشی از سکته کمک کند. برخی از تحقیقات نشان میدهند که فرآیند خمیازه کشیدن به ساقه مغز، ناحیهای از مغز که به طناب نخاعی متصل است، مربوط میشود. خمیازه بیش از حد ممکن است قبل یا بعد از سکته رخ دهد.
7- صرع
افرادی که صرع دارند ممکن است خمیازه بیش از حد بکشند، مانند قبل، حین یا بعد از تشنجهایی که در لوب تمپورال شروع میشوند. این به نام صرع لوب تمپورال شناخته میشود. افراد مبتلا به صرع ممکن است به دلیل خستگیای که صرع ایجاد میکند، خمیازه بیش از حد را تجربه کنند.
8- اسکلروز متعدد
افراد مبتلا به اسکلروز متعدد (MS) ممکن است به دلیل خستگی مرتبط با MS یا به دلیل اختلال در تنظیم دمای بدن که MS ایجاد میکند، خمیازه بیش از حد بکشند. خمیازه بیش از حد ممکن است با دیگر اختلالات سیستم عصبی مرکزی نیز همراه باشد. خمیازه همچنین با افزایش کورتیزول، که یک هورمون استرس در بدن است، مرتبط است. این مورد ممکن است دلیل ارتباط خمیازه با اضطراب و خستگی باشد.
9- نارسایی کبد
افراد ممکن است در مراحل آخر نارسایی کبد خمیازه بیش از حد بکشند. دانشمندان معتقدند که این به دلیل خستگی است که نارسایی کبد ایجاد میکند.
10-تومور مغزی
در موارد نادر، خمیازه بیش از حد میتواند یک علامت از تومور مغزی در لوب پیشانی یا ساقه مغز باشد.
چرا خیمازه کشیدن مسری است؟
خمیازه کشیدن مسری است چون به نظر میرسد با همدلی و توانایی درک و به اشتراک گذاشتن احساسات دیگران مرتبط باشد. وقتی فردی خمیازه میکشد، دیگران بهطور ناخودآگاه این رفتار را تقلید میکنند. این پدیده ممکن است به دلیل فرآیندهای عصبی باشد که در مغز ما فعال میشوند و باعث میشوند تا ما به صورت غیرکلامی به احساسات و وضعیتهای دیگران پاسخ دهیم. بهویژه، در افرادی که مهارتهای همدلی بیشتری دارند، احتمال خمیازه کشیدن مسری بیشتر است. همچنین، این پدیده ممکن است ناشی از مکانیسمی به نام “آینهسازی” باشد که در آن افراد رفتارهای دیگران را بدون آگاهی کپی میکنند.
راه های درمان خمیازه زیاد
اگر داروها باعث خمیازه مفرط میشوند، میتوانید دوز و مقدار دارو را کم کنید اما قبل از ایجاد هرگونه تغییری، حتماً با پزشک مشورت کنید. هیچگاه بدون تأیید متخصص پزشکی داروها را قطع نکنید. اگر خمیازه مفرط به دلیل اختلال خواب باشد، پزشک ممکن است مکملهای کمک به خواب مانند ملاتونین یا داروهای دیگر را در صورت نیاز توصیه کند و روشهایی برای به دست آوردن خواب بهتر ارائه دهد. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- رعایت برنامه منظم خواب، به طوری که شما هر روز در همان ساعت بخوابید و بیدار شوید—حتی در تعطیلات آخر هفته
- ورزش منظم برای کاهش استرس و کمک به سوزاندن انرژی در طول روز تا شبها خواب بهتری داشته باشید—مشروط بر اینکه درست قبل از خواب ورزش نکنید
- اجتناب از کافئین، الکل و وعدههای غذایی سنگین قبل از خواب
- نگه داشتن اتاق خواب تاریک، خنک و آرام برای کمک به خواب سریعتر
- حذف دستگاههای الکترونیکی از اتاق خواب برای جلوگیری از حواسپرتی و نور آبی که ممکن است خواب را مختل کند
اگر خمیازه مفرط علامت یک مشکل پزشکی جدی مانند صرع یا نارسایی کبد باشد، باید مشکل اصلی فوراً درمان شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به علت های مختلفی که در بالا اشاره کردیم و میتواند باعث خمیازه کشیدن مفرط شود، مهم است که با یک متخصص پزشکی مشورت کنید تا علت اصلی این عارضه مشخص شود. اگر متوجه افزایش ناگهانی در خمیازه کشیدن خود شدهاید، بهویژه اگر بدون دلیل واضحی به طور مکرر خمیازه میکشید، با پزشک صحبت کنید. این کار کمک میکند مشخص شود که خمیازه کشیدن زیاد نشانه چیست؟ آیا مشکل پزشکی است یا دلایل دیگری دارد.
سخن پایانی
در نهایت همانطور که گفتیم، خمیازه کشیدن واکنشی طبیعی به خستگی و خوابآلودگی است، اما خمیازه زیاد میتواند نشانهای از مشکلات پزشکی مانند اختلالات خواب،حمله پانیک در خواب، اضطراب، افسردگی، بیماریهای قلبی یا مشکلات مغزی باشد. در صورتی که خمیازه کشیدن بیش از حد همراه با علائم دیگر مانند خستگی شدید یا مشکلات تنفسی باشد، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان ضروری است. درمان شامل تغییرات در سبک زندگی مانند رعایت برنامه خواب منظم و کاهش استرس میتواند مفید باشد، و در موارد خاص، نیاز به درمان پزشکی ویژه وجود دارد.
سوالات متداول
1- علت خمیازه زیاد و اشک چشم چیست؟
خمیازه زیاد همراه با اشک چشم میتواند ناشی از خستگی، اضطراب، اختلالات خواب یا مشکلات پزشکی باشد.
