ورم بدن در سالمندان Edema in the elderly یکی از بیماری های شایع در دوران سالمندی است که به دلایل مختلف بروز می‌نماید. از نظر بیشتر افراد، کمی افزایش وزن یا تورم جزئی در بعضی مناطق بدن ممکن است دلیل مهمی برای مراجعه به پزشک به نظر نرسد. با این حال، برای افراد مسن مبتلا به بیماری مزمن ، این علایم می‌تواند نشانه‌هایی از ورم باشد که شرایطی خطرناک است اگر به موقع شناسایی نشود. بر طبق آمار در حدود 4.4 میلیون نفر در ایالات متحده به دلایل مختلف تحت تاثیر ادم ( Edema ) یا ورم در سالمندان بوده‌اند.
همچنین علت ورم پا سالمندان می‌تواند ناشی از عوامل گوناگونی باشد، از جمله ایستادن یا نشستن به مدت طولانی، کم‌تحرکی، اضافه وزن و یا وجود بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید. همچنین، این علامت ممکن است نشانه‌ای از مشکلات گردش خون یا برخی اختلالات قلبی باشد.
این عارضه به طور کلی ناشی از تجمع غیرطبیعی مایعات در بافت‌های پا بوده و در بیشتر موارد، به خودی خود خطرناک نیست. با این حال، اگر ورم پا در افراد سالمند به حالت مزمن درآید و درمان نشود، مهم است که به پزشک مراجعه شده تا آزمایشات لازم انجام شود. در این مقاله از موسسه پرستار اول، به بررسی علل ورم بدن در سالمندان پرداخته و راه‌های درمانی مختلفی را ارائه خواهیم کرد. در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری دچار شده و نیاز به پرستار دارد، برای استخدام پرستار بیمار می‌توانید با مشاورین ما در تماس باشید.
تورم در بدن سالمندان چیست؟
در حالی که انواع مختلفی از ادم وجود دارد ، شایع ترین آن ادم محیطی است که درکل پا، مچ پا، کف پاها، دست‌ها و بازوها ایجاد می شود. ادم عمومی به احتباس مایعات گفته می شود که کل بدن را تحت تأثیر قرار می دهد، اما به نظر می رسد این وضعیت به دلیل نیروی جاذبه در اندام های تحتانی تأثیر بگذارد.
انواع دیگر با توجه به اندام یا سیستم خاصی که تحت تأثیر قرار گرفته است طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال ، ادم ریوی هنگامی اتفاق می افتد که مایعات در ریه ها تجمع یابد ، ورم لنفاوی هنگامی ظاهر می‌شود که سیستم لنفاوی به درستی کار نکند ، و ادم قرنیه شامل احتباس مایعات در قرنیه است که بینایی را تحت تأثیر قرار می دهد.
ورم پا در سالمندان خطرناک است؟!
علت ورم پا و بدن در سالمندان، همانند پارکینسون در سالمندان می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات پزشکی مختلفی باشد و اهمیت رسیدگی به آن به دلیل افزایش احتمال بروز بیماری‌های خاص در این گروه سنی بیشتر است. در سالمندان، ورم پا و دست ممکن است به دلایل مختلفی از جمله نارسایی قلبی، بیماری‌های کلیوی، چاقی، یا وجود التهاب در بدن رخ دهد. نارسایی قلبی می‌تواند باعث تجمع مایعات در بدن و ورم پاها شود، زیرا قلب قادر به پمپاژ خون به طور مؤثر نیست. همچنین بیماری‌های کلیوی نیز می‌توانند منجر به عدم توانایی در حذف مایعات اضافی بدن شوند که این موضوع می‌تواند به ورم پا منجر شود.
از طرف دیگر، ورم می‌تواند با وجود عفونت یا آسیب به پاها نیز در ارتباط باشد. در سالمندان، سیستم ایمنی ضعیف‌تر است و هرگونه عفونت می‌تواند سریع‌تر پیشرفت کند، بنابراین ورم ناشی از عفونت باید به دقت زیر نظر قرار گیرد. همچنین، دیابت که در سالمندان شایع است نیز می‌تواند بر جریان خون و عروق تأثیر بگذارد و به ورم منجر شود. به طور کلی، اگر سالمندی با ورم پا مواجه شود، باید به پزشک مراجعه کرده و علت اصلی آن بررسی شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند. لذا در سالمندان، ورم پا می‌تواند خطرناک باشد و نباید آن را نادیده گرفت.
علائم اِدِم و ورم
شناخت علایم ورم یا ادم می تواند تا حد زیادی به سلامت سالمند کمک نماید. علائم عمومی تورم در بدن سالمندان عبارتند از
- تورم یا پف کردگی پوست
- درد قسمت های بدن.
- مفاصل غیر قابل انعطاف
- تغییر وزن
- پوستی که به نظر می رسد کشیده ، براق یا تغییر رنگ داده باشد.
- در صورت فشار به قسمت متورم تا چند ثانیه فرو رفته باقی می ماند.
به نقل از وبسایت رسمی mayoclinic :
ادم زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی کوچک بدن، که به عنوان مویرگ‌ها نیز شناخته می‌شوند، مایع نشت می‌کنند. مایع در بافت های مجاور تجمع می یابد. نشت منجر به تورم می شود. علل موارد خفیف ادم عبارتند از:
- نشستن یا ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی.
- خوردن بیش از حد غذای شور.
- قبل از قاعدگی بودن
- باردار بودن
ادم همچنین می تواند از عوارض جانبی برخی داروها باشد. این موارد عبارتند از:
- داروهای فشار خون بالا
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی.
- داروهای استروئیدی
- استروژن ها
- برخی از داروهای دیابت به نام تیازولیدین دیون ها.
- داروهایی که برای درمان دردهای عصبی استفاده می شود.
علت ورم کل بدن در سالمندان
ورم بدن سالمندان می‌تواند ناشی از چندین عامل مختلف باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- مشکلات قلبی
نارسایی قلبی می‌تواند باعث تجمع مایعات در بدن و ورم شود. - بیماری‌های کلیوی
مشکلات و بیماری کلیوی می‌توانند باعث کاهش توانایی بدن در حذف مایعات اضافی شوند و در نتیجه ورم ایجاد کنند. - بیماری‌های کبد
بیماری‌هایی مانند سیروز کبدی می‌توانند باعث تجمع مایعات و ورم در بدن شوند. - استفاده از داروهاف علت ورم بدن در سالمندان
برخی داروها، به ویژه داروهای فشار خون، داروهای ضد التهاب و استروئیدها، می‌توانند باعث ورم شوند. - بیماری‌های غدد درون‌ریز
اختلالاتی مانند کم‌کاری تیروئید می‌توانند به ورم بدن منجر شوند. - عفونت‌ها
عفونت‌های سیستمیک یا محلی، می‌توانند باعث التهاب و ورم در نواحی مختلف بدن شوند. - ورم‌های ناشی از جراحی یا آسیب
پس از عمل جراحی یا آسیب، ممکن است ورم در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد شود. - سن
با افزایش سن، پوست و بافت‌های زیرین ممکن است ضعیف‌تر شده و باعث تجمع مایعات شوند.
اگر ورم بدن در سالمندان به طور ناگهانی یا شدید رخ دهد، مهم است که به پزشک مراجعه شده تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب آغاز شود. لازم به ذکر است که می‌توانید با استخدام پرستار سالمند از وی به بهترین نحو نگهداری کنید.
علت ورم پا در سالمندان
علت ورم پا سالمندان به شرح زیر است:
- نارسایی قلبی: یکی از شایع‌ترین علل ورم در پاها و دست‌ها در سالمندان، نارسایی قلبی است. در این حالت، قلب قادر به پمپ کردن خون به طور مؤثر نیست و این امر موجب انباشت مایعات در بافت‌ها می‌شود.
- بیماری‌های کلیوی: اختلالات کلیوی می‌تواند منجر به تجمع مایعات در بدن و ورم در نواحی مختلف گردد. کلیه‌ها مسئول فیلتر کردن مایعات و مواد زائد از خون هستند و ضعف در عملکرد آن‌ها می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.
- مشکلات وریدی: ضعف در دیواره‌های وریدی و عدم کارایی وریدها می‌تواند به ورم پاها منجر شود. واریس و لخته‌های خونی از جمله مشکلاتی هستند که با این عارضه همراهند.
- عوارض دارویی: برخی داروها مانند داروهای فشار خون، استروئیدها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است باعث احتباس مایعات و ورم در بدن شوند.
- عفونت‌ها و التهاب: عفونت‌های موضعی، به خصوص در پاها، می‌توانند منجر به ورم و درد در ناحیه عفونی شوند. التهاب ناشی از مشکلات مختلف مانند آرتریت نیز می‌تواند سبب ورم دست و پا شود.
علت ورم دست سالمندان
ورم دست سالمندان می‌تواند ناشی از چندین دلیل باشد. در اینجا به برخی از علل شایع ورم دست که ممکن است در سالمندان دیده شود، اشاره می‌کنیم:
- ادم (احتباس آب): ممکن است به دلیل مشکلات کلیوی، قلبی یا کبدی ایجاد شود. در این حالت، مایعات در بافت‌های بدن ذخیره می‌شوند.
- عفونت: عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌توانند منجر به ورم و التهاب در ناحیه دست شوند و می تواند علت درد دست چپ نیز باشد.
- آرتریت (التهاب مفاصل): آرتریت روماتوئید یا استئوآرتریت می‌تواند باعث ورم و درد در مفاصل دست شود.
- زخمی یا آسیب دیدگی: ضربه به دست یا ناحیه مچ می‌تواند منجر به ورم در این نواحی شود.
- مشکلات عروقی: بیماری‌های عروقی مانند ورم وریدی یا thrombophlebitis می‌توانند باعث ورم در دست‌ها شوند.
- حساسیت یا واکنش‌های آلرژیک: تماس با مواد آلرژی‌زا ممکن است منجر به ورم و التهاب در دست‌ها شود.
دلایل ورم دست راست افراد مسن
ورم دست راست ممکن است به دلایل مشابهی که ذکر شد، ایجاد شود. اما در برخی موارد مشخصاً به دلایلی مانند موارد زیر رخ می‌دهد:
- فشار بر روی عصب میانی (کارپال تونل): این وضعیت بیشتر در افرادی که ساعات طولانی با دست راست کار می‌کنند، رایج است.
- استفاده غیرطبیعی از دست راست: فعالیت‌های شدید و زیاد می‌توانند باعث ورم در دست راست شوند.
دلایل ورم دست چپ سالمند
ورم دست چپ نیز می‌تواند به دلایل مشابهی ایجاد شود؛ اما در موارد خاص، می‌تواند نیاز به توجه ویژه داشته باشد:
- مشکلات قلبی: ورم در دست چپ گاهی به دلیل مشکلات قلبی، بخصوص در افراد بالای ۶۵ سال، می‌تواند علامت یک بیماری قلبی باشد.
- فشار خون بالا: افزایش فشار خون می‌تواند به ورم در سمت چپ بدن منجر شود.
راه های درمان ورم بدن در سالمندان
در ادامه آنچه که می‌تواند برای کمک به درمان تورم در بدن سالمندان انجام دهد را بررسی خواهیم کرد. تعدادی از تغییرات مهم در سبک زندگی وجود دارد که می تواند تأثیر بسزایی در سلامت سالمند مستعد به ادم داشته باشد. پرستاران سالمند می توانند به سالمندان‌شان کمک کنند تا این دستورالعمل‌ها را رعایت نموده و از بروز بیماری های مختلف از جمله ورم جلوگیری به عمل آورند.
درمان خانگی ورم پا سالمند با مصرف غذاهای سالم
برخی از غذاها به طور طبیعی دارای خاصیت ادرارآوری هستند که می توانند به تعادل مایعات کمک کنند ، مانند مارچوبه، جعفری، چغندر، انگور، لوبیا سبز، سبزیجات برگ دار، آناناس، کدو تنبل، پیاز، تره فرنگی و سیر هستند و جدا از اثرات ادرار آور، این غذاها همچنین منابع بسیار خوبی از ویتامین ها ، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند.
رژیم کم سدیم برای حفظ سلامت قلب و عروق و به حداقل رساندن احتباس آب نیز مهم است. سالمندان خود را به استفاده از سبزیجات تازه ، مرکبات و سایر ادویه ها ترغیب نمایید تا به جای استفاده از نمک برای طعم دهی به غذاها از ادویه جات استفاده نمایند. برای درمان تورم در بدن سالمندان هنگام خرید مواد غذایی، حتما برچسب های تغذیه را نیز با دقت بخوانید، زیرا این روزها سدیم در بیشتر مواد غذایی یافت می‌گردد.
بخاطر داشته باشید که دستورالعمل‌های رژیم غذایی سالم برای آمریکایی‌ها حداکثر روزانه 2300 میلی گرم سدیم توصیه می‌کند. درحالی‌که بدن برای عملکرد صحیح به نمک نیاز دارد، یک پزشک یا یک متخصص تغذیه می‌تواند به سالمند کمک کند تا از یک رژیم غذایی متعادل پیروی نماید.
درمان ورم بدن سالمند با فشار درمانی
اگر سالمند تحت مراقبت شما، تحت تأثیر ادم قرار گرفته است، استفاده از جوراب فشاری یا دستکش فشاری می‌تواند مفید باشد. وارد آوردن فشار به منطقه متورم در طول روز می تواند از جمع شدن مایعات در عضو موردنظر جلوگیری کند. این محصولات در سطوح مختلف می توانند فشرده سازی اعضای بدن را انجام دهند. لازم است در خصوص استفاده از این وسایل با یک پزشک مشورت نمایید. تا از محصول متناسبی استفاده شود و فشار متعادلی را به عضو مورد نظر وارد آورد. پوشیدن این لباس ها ممکن است برای سالمند دشوار باشد و عادت کردن به استفاده از آن، زمان بر باشد. اما به خاطر بسپارید که این محصولات هرگز نباید برای سالمند دردناک و ناراحت کننده باشد.
ماساژ درمانی برای کاهش ورم دست سالمند
وارد نمودن هدفمند فشار از طریق ماساژ می‌تواند به گردش مایعات اضافی موجود در اندام های ورم کرده در بدن سالمند کمک نماید. روشی که به عنوان تخلیه دستی لنفاوی شناخته می شود می تواند برای افرادی که از ورم لنفاوی رنج می برند مفید باشد. قبل از مراجعه به ماساژ درمانی‌های مجاز ، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. افرادی که فشار خون بالا ، ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) دارند یا مستعد لخته شدن خون هستند باید هنگام استفاده از احتیاط ماساژ احتیاط کنند.
فشار وارده در طی یک جلسه می تواند به طور بالقوه پلاک های دیواره شریان را شل کرده و لخته های خونی را که ممکن است در قلب ، ریه ها یا مغز قرار بگیرند آزاد کند. کسانی که پوستی شکننده یا نازک دارند نیز کاندیدای ایده آل برای ماساژ نیستند.
متعادل نگه داشتن شرایط پوست
حتی اگر ورم فرد سالمند تحت مراقبت شما تحت کنترل باشد ، باز هم می تواند باعث ایجاد ناراحتی زیادی شده و یکپارچگی تعادل پوست او را به خطر بیندازد. برای جلوگیری از ترک خوردگی ، شکاف و آسیب دیدگی احتمالی پوست در مواضع متورم حتماً مناطق آسیب دیده را با کفش یا لباس مناسب ، محافظت کنید. این آسیب ها نه تنها دردناک هستند بلکه می توانند خیلی راحت آلوده شوند زمینه ساز مشکلات جدی برای سالمند شود.
بالا نگه داشتن پاها برای کاهش تورم پا سالمند
استراحت و بالا نگه داشتن پاهایی یا دست‌هایی که متورم است در سطحی بالاتر از سطح قلب می‌تواند به جلوگیری از جمع شدن آب در پاها و بهبود گردش خون کمک کند. ممکن است دشوار باشد که سالمند مجبور باشد که در طول ساعاتی از روز دست‌ها یا پاهای خود را بالا نگه دارد، اما این یکی از ساده ترین گزینه ها برای کنترل تورم در بدن سالمندان است.
ارتفاع جزئی ممکن است در شب و هنگام خواب نیز می تواند مفید باشد. بسته به قسمتی از بدن که باید مرتفع شود ، تعدادی محصول مانند بالش، آویز و گوی وجود دارد که می توانند به پشتیبانی از این وضعیت کمک کرده و شرایط راحتی را برای سالمند فراهم کنند.
اقدامات در جهت کاهش تورم بدن سالمند
استفاده مداوم از اعضای بدن که تحت تأثیر ادم هستند ممکن است به کاهش تورم و از بین بردن مایعات اضافی کمک کند. حتی کوچکترین حرکات ورزشی می تواند به گردش خون و لنف کمک کرده و سیستم قلبی عروقی را تقویت کند. اگر سالمند تحت مراقبت شما، شرایط دیگری دارد که مانع از فعالیت و تحرک او می شود یا نیاز به مراقبت ویژه دارد، قبل از شروع برنامه جدید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک یا یک فیزیوتراپیست ممکن است تمرینات خاصی را برای کاهش تورم در بدن سالمندان پیشنهاد دهد. با درک و شناخت دلایل اصلی ورم ، انتخاب گزینه های درمان با مشورت با یک متخصص بهداشت و تشویق برای تغییر سبک زندگی ، می توان به بهبود وضعیت ورم در سالمند کمک شایانی نمود.
ورم پا و بدن یکی از مشکلات رایج در میان سالمندان است که می‌تواند به دلایل متنوعی بروز پیدا کند. عواملی همچون کاهش توانایی عملکرد قلب، اختلالات عروقی در پاها، بی تحرکی، عوارض جانبی ناشی از داروها و بیماری‌های مزمن به عنوان علت ورم پا سالمندان در این جمعیت شناخته می‌شوند. برای مدیریت ورم بدن در سالمندان، روش‌هایی مانند استراحت، بالا بردن پاها، استفاده از لباس‌های فشرده و گذاشتن یخ می‌توانند مؤثر واقع شوند. به علاوه، شناسایی و درمان علل زمینه‌ای نظیر مشکلات قلبی می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند و فرایند درمان را اصولی‌تر و مؤثرتر سازد.
سوالات متداول
ورم بدن در سالمندان به چه علت رخ می‌دهد؟
ورم بدن در سالمندان ممکن است به‌دلیل احتباس مایعات، افزایش سن و تغییرات هورمونی یا ناشی از بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، کلیوی یا کبدی رخ دهد.
آیا داروها می‌توانند باعث ورم بدن در سالمندان شوند؟
بله، برخی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای فشار خون و برخی داروهای هورمونی می‌توانند به احتباس مایعات و ورم بدن منجر شوند.
چگونه می‌توان ورم دست و پا را در سالمندان کاهش داد؟
برای کاهش ورم بدن، سالمندان می‌توانند از روش‌هایی مانند کاهش مصرف نمک، افزایش فعالیت بدنی، و مشاوره با پزشک جهت تعدیل داروها و بررسی بیماری‌های زمینه‌ای استفاده کنند.
