عوارض پوستی دیابت و انواع آن

دیابت می‌تواند تاثیرات متعددی بر روی بدن داشته باشد، از جمله بروز مشکلات پوستی که یکی از شایع‌ترین عوارض این بیماری است. اختلال در گردش خون، کاهش توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها و تغییرات قند خون، می‌تواند منجر به بروز انواع مشکلات پوستی شود. آشنایی با این عوارض تاثیر دیابت بر پوست و مراقبت‌های لازم، پرستار بیمار به حفظ سلامت پوست و پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک می‌کند.

عوارض پوستی دیابت چیست؟

عوارض پوستی دیابت شامل مشکلاتی هستند که به علت قند خون بالا یا آسیب به عروق خونی و اعصاب ایجاد می‌شوند. این عوارض ممکن است شامل خشکی و ترک پوست، عفونت‌های قارچی و باکتریایی، زخم‌های دیر بهبود و لکه‌های قهوه‌ای روی پوست (معروف به درماتوپاتی دیابتی) باشند. همچنین مشکلات دیگری مانند ضخیم شدن پوست، تاول‌های دیابتی و تغییر رنگ پوست نیز ممکن است رخ دهد. دیابت به کاهش جریان خون و کاهش عملکرد سیستم ایمنی منجر می‌شود که باعث شده افراد دیابتی بیشتر در معرض مشکلات پوستی قرار بگیرند.

به نقل از وبسایت :

دیابت می‌تواند بر تمام قسمت‌های بدن از جمله پوست تأثیر بگذارد و در برخی موارد، مشکلات پوستی اولین نشانه ابتلا به دیابت هستند. مشکلات پوستی مانند عفونت‌های باکتریایی و قارچی و خارش می‌توانند در همه افراد رخ دهند، اما در افراد دیابتی بیشتر دیده می‌شوند. همچنین شرایط خاصی مانند درموپاتی دیابتی، تاول‌های دیابتی، و زانتوماهای فورانی بیشتر در مبتلایان به دیابت رخ می‌دهند.

برای پیشگیری از مشکلات پوستی، مدیریت مناسب قند خون، حفظ پوست تمیز و خشک، پرهیز از حمام‌های خیلی داغ، استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده، و مراقبت از بریدگی‌ها و زخم‌ها ضروری است. همچنین، مراقبت ویژه از پاها و مراجعه به پزشک در صورت بروز مشکلات پوستی بسیار مهم است.

انواع عوارض پوستی دیابت

بسیاری از مردم اگزمای دست را به عنوان عوارض پوستی دیابت  یا علائم آن در نظر میگیرند که اشتباه است. دیابت می‌تواند باعث بروز عوارض پوستی دیابت، مختلفی بر روی پوست شود که در ادامه به بررسی انواع مختلف این عوارض می‌پردازیم:

1- آکانتوز نیگریکنس

آکانتوز نیگریکنس عارضه‌ای است که منجر به تیرگی و ضخیم شدن پوست، به‌ویژه در نواحی چین‌دار مانند پشت گردن، زیر بغل و کشاله ران می‌شود. این تغییرات پوستی معمولاً نشان‌دهنده مقاومت به انسولین هستند و در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ یا افرادی که در معرض خطر دیابت هستند دیده می‌شوند. پوست ممکن است براق و مخملی به نظر برسد و گاهی احساس خارش داشته باشد.

2- تاول‌های دیابتی

تاول‌های دیابتی به ندرت رخ می‌دهند و معمولاً بدون درد هستند. این تاول‌ها به‌طور ناگهانی روی دست‌ها، پاها و گاهی انگشتان ظاهر می‌شوند و شباهت زیادی به تاول‌های ناشی از سوختگی دارند. تاول‌های دیابتی با بالا رفتن سطح قند خون ظاهر می‌شوند و به درمان خاصی نیاز ندارند، اما کنترل مناسب دیابت می‌تواند به جلوگیری از بروز آن‌ها کمک کند.

3- ضخیم شدن پوست

ضخیم شدن پوست یکی از عوارض رایج در بیماران دیابتی است که معمولاً روی دست‌ها، انگشتان و گاهی پاها مشاهده می‌شود. این عارضه باعث سفت و ضخیم شدن پوست، محدودیت حرکت انگشتان و کاهش انعطاف‌پذیری آن‌ها می‌شود. با کنترل بهتر قند خون و استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و کمک گرفتن از پرستار در منزل می‌توان این عارضه را کاهش داد.

4- لکه‌های ساق پا

لکه‌های ساق پا یا درموپاتی دیابتی حالتی است که معمولاً در ناحیه ساق پا به صورت لکه‌های قهوه‌ای و دایره‌ای شکل ظاهر می‌شود. این لکه‌ها ناشی از تغییرات عروقی و آسیب به عروق خونی کوچک هستند و به‌طور خاص در افرادی که دیابت طولانی‌مدت دارند، مشاهده می‌شوند. این لکه‌ها عموماً بدون درد هستند و نیازی به درمان خاصی ندارند.

5- عفونت‌های قارچی

افراد دیابتی بیشتر در معرض عفونت‌های قارچی قرار دارند که می‌تواند پوست را تحت تأثیر قرار دهد. عفونت‌های قارچی معمولاً توسط گونه‌ای از قارچ به نام “کاندیدا” ایجاد شده و به‌صورت قرمزی، خارش و ترک‌های پوستی در نواحی گرم و مرطوب مانند زیر سینه‌ها، کشاله ران و زیر بغل دیده می‌شوند. استفاده از داروهای ضد قارچ و حفظ بهداشت پوست به کنترل این عفونت‌ها کمک می‌کند.

6- گزانتومای اراپتیو

گزانتومای اراپتیو یکی دیگر از عوارض پوستی دیابت است که با برجستگی‌های زردرنگ و دردناک روی پوست، به‌ویژه در پشت دست‌ها، پاها و باسن و یا یا کبودی های بدن ظاهر می‌شود. این عارضه معمولاً در افرادی که دیابت و کلسترول بالا دارند رخ می‌دهد. کنترل قند خون و سطح چربی‌ها می‌تواند به کاهش بروز این برجستگی‌ها کمک کند.

7- نکروبیوزیس لیپوئیدیکا

نکروبیوزیس لیپوئیدیکا یک عارضه نادر است که باعث ایجاد لکه‌های زرد یا قرمز رنگ در پوست، به‌ویژه در ناحیه ساق پا، می‌شود. این لکه‌ها ممکن است دردناک باشند و باعث نازک شدن پوست شوند. علت دقیق این عارضه مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد با تغییرات عروقی در بیماران دیابتی مرتبط باشد.

8- سفت پشت گردن و کتف

این عارضه باعث می‌شود پوست پشت گردن و کتف ضخیم و سفت شود و حرکت مفاصل را محدود کند. همچنین، در مواردی این حالت باعث خم شدن انگشتان دست می‌شود که به آن «دست دیابتی» نیز می‌گویند. کنترل سطح قند خون در پیشگیری از بروز این مشکل مؤثر است.

9- اسکلروپاتی

اسکلروپاتی یک عارضه نادر پوستی است که می‌تواند باعث سفت و ضخیم شدن پوست، به‌ویژه در ناحیه پشت و گردن شود. این تغییرات ممکن است باعث محدودیت حرکت و کاهش انعطاف‌پذیری پوست شوند. کنترل دیابت و استفاده از مرطوب‌کننده‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

10- زخم‌های دیابتی

زخم‌های دیابتی به‌ویژه در پاها به دلیل کاهش جریان خون و آسیب به اعصاب محیطی به وجود می‌آیند. این زخم‌ها ممکن است عفونت کنند و به دلیل عدم احساس درد، به موقع تشخیص داده نشوند. کنترل دقیق قند خون، مراقبت‌های مناسب از پاها و پیشگیری از آسیب به جلوگیری از بروز زخم‌های دیابتی کمک می‌کند. البته این مورد ممکن است با علائم کبد چرب اشتباه گرفته شود.

راه‌های کنترل عارضه‌های پوستی ناشی از دیابت

دیابت می‌تواند باعث مشکلات مختلف پوستی شود؛ از خشکی و ترک پوست گرفته تا عفونت‌های قارچی و باکتریایی. حتی بیماری های چشمی ناشی از دیابت نیز ممکن است رخ دهند. کنترل این عارضه‌ها نیازمند توجه ویژه به بهداشت پوست و انجام اقدامات پیشگیرانه است. در ادامه چندین روش برای کنترل و مدیریت مشکلات پوستی ناشی از دیابت توضیح داده می‌شود:

1. کنترل قند خون: مهم‌ترین عامل در پیشگیری از عوارض پوستی دیابت، کنترل دقیق قند خون است. سطح بالای قند خون می‌تواند باعث خشکی پوست، کاهش توانایی پوست در مقابله با عفونت‌ها و ایجاد مشکلاتی همچون تاول و زخم شود. بنابراین، نگه‌داشتن قند خون در محدوده‌ی هدف تعیین شده توسط پزشک، کمک شایانی به کاهش عارضه‌های پوستی می‌کند.
2. مرطوب‌سازی پوست: خشکی پوست یکی از مشکلات رایج در بیماران دیابتی است که منجر به خارش، ترک و حتی عفونت می‌شود. استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب برای پوست‌های حساس، به‌ویژه پس از استحمام و شستشو، می‌تواند کمک کند پوست مرطوب بماند. باید از مرطوب‌کننده‌های حاوی عطرهای قوی و مواد شیمیایی که باعث تحریک می‌شوند، خودداری کنید.
3. حفظ بهداشت پوست: رعایت بهداشت پوست و شستشوی منظم نواحی مستعد عفونت، مانند زیر بغل و کشاله ران، اهمیت بسیاری دارد. بهتر است از صابون‌های ملایم استفاده کرد و پس از شستشو، پوست به خوبی خشک شده تا از رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها جلوگیری شود. همچنین باید مراقب هرگونه بریدگی، خراش یا زخم بود، زیرا افراد مبتلا به دیابت به دلیل کاهش حس عصبی، متوجه این آسیب‌ها نمی‌شوند.
4. پوشیدن لباس‌های مناسب: پوشیدن لباس‌های نخی و سبک که اجازه تنفس به پوست می‌دهد، می‌تواند از عرق‌سوز شدن و تحریک پوست جلوگیری کند. لباس‌های تنگ و جنس مصنوعی باعث تحریک و افزایش خطر عفونت‌های قارچی می‌شوند؛ بنابراین توصیه می‌شود از این نوع لباس‌ها پرهیز شود.
5. پیشگیری از عفونت‌های قارچی و باکتریایی: افراد دیابتی به دلیل کاهش عملکرد سیستم ایمنی، بیشتر در معرض عفونت‌های قارچی و باکتریایی قرار دارند. علائمی مانند قرمزی، خارش و بوی نامطبوع، نشان‌دهنده عفونت هستند. در این موارد، مشورت با پزشک برای تجویز داروهای ضدقارچ یا آنتی‌بیوتیک ضروری است. همچنین استفاده از پودر ضد قارچ به کاهش خطر عفونت کمک می‌کند.

کنترل عارضه‌های پوستی ناشی از دیابت نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل کنترل قند خون، مرطوب‌سازی پوست، حفظ بهداشت و مشاوره با پزشک می‌شود. توجه به نکات بهداشتی و مراقبتی و پیگیری وضعیت پوست می‌تواند به پیشگیری از مشکلات جدی پوستی و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت کمک کند.

شیوه‌های پیشگیری از عارضه‌های ناشی از دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که می‌تواند عوارضی جدی بر سلامت افراد و تاثیر دیابت بر پوست داشته باشد، اما با استفاده از روش‌های مناسب می‌توان از بروز بسیاری از این عوارض پیشگیری کرد یا آن‌ها را به تأخیر انداخت. در ادامه، شیوه‌های پیشگیری از عارضه‌های ناشی از دیابت از جمله ورزش، تغذیه مناسب و دیگر مراقبت‌های مرتبط بررسی می‌شود:

1- ورزش

ورزش یکی از روش‌های مهم و مؤثر برای کنترل قند خون و پیشگیری از عوارض دیابت است. برخی از مزایای ورزش عبارتند از:

• کاهش مقاومت به انسولین: فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن یا دوچرخه‌سواری به سلول‌های بدن کمک می‌کنند که به انسولین بهتر پاسخ داده و در نتیجه قند خون را کاهش دهند.
• حفظ وزن مناسب: کاهش یا حفظ وزن مناسب به کنترل قند خون و کاهش خطر ابتلا به عوارض قلبی و عروقی مانند آریتمی قلبی کمک می‌کند.
• بهبود گردش خون: ورزش باعث افزایش جریان خون و بهبود سلامت عروق می‌شود که از آسیب‌های ناشی از دیابت به عروق کوچک (مثل آسیب به کلیه‌ها و چشم‌ها) پیشگیری می‌کند.

2- تغذیه مناسب

رژیم غذایی متعادل می‌تواند به کنترل سطح قند خون و جلوگیری از عوارض دیابت کمک کند. توصیه‌های تغذیه‌ای شامل موارد زیر است:

• انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده: مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند سبزیجات، غلات کامل و میوه‌های کم قند باعث می‌شود که سطح قند خون به آرامی افزایش یابد و به کنترل بهتر آن کمک کند.
• مصرف پروتئین‌های با کیفیت: پروتئین‌های کم‌چرب مانند ماهی، مرغ بدون پوست و حبوبات به کاهش نوسانات قند خون کمک می‌کنند و باعث سیری طولانی‌مدت می‌شوند.
• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: این نوع چربی‌ها باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند که در افراد دیابتی بیشتر رایج است.
• کنترل مصرف نمک و شکر: کاهش مصرف نمک به کاهش فشار خون در سالمندان و محافظت از کلیه‌ها کمک می‌کند. کاهش مصرف شکر باعث جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون می‌شود.

3- کنترل وزن

حفظ وزن مناسب اهمیت زیادی در کنترل دیابت، تاثیر دیابت بر پوست و پیشگیری از عوارض آن دارد. افراد دارای اضافه وزن یا چاقی می‌توانند با کاهش وزن خود به میزان حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن اولیه، بهبود قابل‌توجهی در کنترل قند خون داشته باشند و از بسیاری از عوارض دیابت پیشگیری کنند.

4- کنترل قند خون

کنترل منظم سطح قند خون به پیشگیری از بسیاری از عوارض دیابت مانند مشکلات قلبی، کلیوی و چشمی کمک می‌کند. برای کنترل بهتر قند خون، افراد می‌توانند از دستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون در منزل استفاده کرده و در مورد نتایج با پزشک خود مشورت کنند.

پیشگیری از عوارض دیابت نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل تغییرات در سبک زندگی، تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، کنترل دارویی و مراقبت‌های بهداشتی منظم می‌شود. با توجه به این توصیه‌ها، افراد دیابتی می‌توانند از بسیاری از عوارض جدی دیابت جلوگیری کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

سخن پایانی

دیابت می‌تواند عوارض مختلفی بر روی پوست داشته باشد و شناخت این مشکلات و اقدامات پیشگیرانه، به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. مراقبت‌های روزانه از پوست، حفظ قند خون در محدوده مناسب و مشاوره با پزشک متخصص برای جلوگیری از عوارض پوستی دیابت، بسیار ضروری است.

سوالات متداول

1- دیابت چگونه می‌تواند بر پوست تاثیر بگذارد؟

دیابت می‌تواند باعث ایجاد مشکلات پوستی مختلفی شود، از جمله عفونت‌های باکتریایی و قارچی، خشکی پوست، زخم‌های دیابتی و اختلالات رنگدانه‌ای. این مشکلات عمدتاً به دلیل گردش خون ضعیف، آسیب به اعصاب و سیستم ایمنی تضعیف شده رخ می‌دهند.

2- شایع‌ترین مشکلات پوستی در افراد دیابتی کدامند؟

برخی از شایع‌ترین مشکلات پوستی شامل درماتیت دیابتی، لکه‌های تیره پوستی (آکانتوزیس نیگریکانس)، عفونت‌های قارچی و بروز تاول‌های دیابتی (بولوس دیابتیک) است.

3- آیا خشکی پوست، می‌تواند یکی از تاثیر دیابت بر پوست باشد؟

بله، خشکی پوست به دلیل کاهش توانایی تعریق در بیماران دیابتی و کاهش رطوبت در پوست بسیار شایع است. خشکی پوست می‌تواند باعث خارش، ترک خوردگی و حتی عفونت‌های پوستی شود.

4- لکه های قهوه ای ساق پا در دیابتی ها نشانه چیست؟

لکه‌های قهوه‌ای روی ساق پا در افراد دیابتی معمولاً نشانه درموپاتی دیابتی است. این عارضه به دلیل آسیب به رگ‌های خونی کوچک و اعصاب پوست ناشی از دیابت رخ می‌دهد.

5- علائم قند خون بالا روی پوست چیست؟

علائم قند خون بالا روی پوست شامل خشکی و خارش، تیره شدن پوست در نواحی چین‌ها، لکه‌های قهوه‌ای روی ساق پا، عفونت‌های مکرر، زخم‌های دیر التیام‌یابنده و تاول‌های دیابتی است.