به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم و رایج در حوزه سلامت زنان، آشنایی با انواع بیماری‌های شایع زنان است، که اهمیت بالایی دارد. بسیاری از این بیماری‌های زنان به دلایل بیولوژیکی، ژنتیکی و حتی محیطی، بیشتر در زنان دیده می‌شود و شناخت آن‌ها می‌تواند گامی مؤثر در جهت بهبود سلامت و افزایش کیفیت زندگی باشد. در ادامه، به بررسی ۲۰ مورد از بیماری‌های شایع زنان میپردازیم که هر یک از این موارد به دلایل مختلفی به‌عنوان بیماری شایع در زنان شناخته می‌شوند. این بیماری‌ها شامل انواعی از بیماری‌های روحی و جسمی می‌شوند و شناخت دقیق‌تر از آن‌ها می‌تواند به پیشگیری، مدیریت و درمان بهتر در کنار پرستار بیمار کمک کند.
انواع بیماری‌های شایع زنان
در ادامه به برسی 20 بیماری شایع در زنان میپردازیم.
1- اضطراب
اضطراب در زنان به‌طور قابل‌توجهی شایع‌تر از مردان است. به‌طور خاص، زنان حدود دو برابر بیشتر از مردان به اختلالات اضطرابی مبتلا می‌شوند. اختلالات اضطراب به دسته‌های مختلفی مانند اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اضطراب اجتماعی تقسیم می‌شوند که هرکدام تأثیرات متفاوتی بر روان و عملکرد روزانه فرد دارند.
علاوه بر این، دلایل زیادی برای شیوع بالاتر اضطراب در زنان وجود دارد؛ از جمله تغییرات هورمونی در دوران مختلف زندگی مثل قاعدگی، بارداری و یائسگی. تحقیقات نشان می‌دهد که عواملی مانند فشارهای اجتماعی، مسئولیت‌های چندگانه و نقش‌های متعدد که بر عهده زنان است، در ایجاد و شدت اضطراب تأثیرگذار هستند.
2- بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی از دیگر مواردی است که در زنان بسیار بیشتر از مردان دیده می‌شود. این بیماری‌ها زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌ها و سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند. از شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی می‌توان به بیماری لوپوس، آرتریت روماتوئید و ام اس اشاره کرد.
حدود ۷۵ درصد از بیماران خودایمنی را زنان تشکیل می‌دهند که این میزان بالاتر از مردان است. این اختلاف آماری می‌تواند به دلایلی مانند عوامل هورمونی و ژنتیکی مرتبط باشد. بیماری‌های خودایمنی اغلب به شکلی مزمن پیش می‌روند و می‌توانند زندگی روزمره و کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهند. برای درمان این بیماری پرستار در منزل و راهنمایی‌های او می‌تواند راهکاری موثر باشد.
3- سرطان پستان
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در میان زنان و به طور کلی بیماری‌های زنان است که با درصد بالایی از موارد جدید سرطان در سراسر جهان دیده می‌شود. این سرطان به‌طور ویژه‌ای در زنان بالاتر از سن ۴۰ سال شایع‌تر است. با این حال، با تغییرات شیوه زندگی و غربالگری‌های منظم، می‌توان ریسک این بیماری را کاهش داد.
عوامل مؤثر در بروز سرطان پستان می‌تواند شامل سابقه خانوادگی، هورمون‌ها و حتی سبک زندگی باشد. تغییراتی مثل تغذیه مناسب، دوری از مصرف سیگار و الکل، و ورزش منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این سرطان کمک کند.
به نقل از وبسایت mayoclinic :
سرطان پستان نوعی سرطان است که با رشد سلول‌های غیرطبیعی در بافت پستان آغاز می‌شود. پس از سرطان پوست، این بیماری شایع‌ترین سرطان تشخیص‌داده‌شده در زنان است. پیشرفت‌های صورت‌گرفته در غربالگری سرطان پستان، اکنون به متخصصان سلامت این امکان را می‌دهد که بیماری را در مراحل اولیه تشخیص دهند، که این امر شانس درمان را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. حتی در مواردی که سرطان پستان قابل درمان نیست، درمان‌های مختلفی برای افزایش طول عمر وجود دارد. تحقیقات مداوم در زمینه سرطان پستان نیز به متخصصان کمک می‌کند تا برنامه‌های درمانی را به‌طور موثرتری تنظیم کرده و نتایج بهتری برای بیماران فراهم کنند.
4- سندرم قلب شکسته
سندرم قلب شکسته که به عنوان کاردیومیوپاتی ناشی از استرس نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال موقت قلبی است که به‌ویژه در میان زنان بیشتر دیده می‌شود. این سندرم معمولاً پس از تجربه رویدادهای احساسی شدید یا استرس‌های فیزیکی شدید بروز پیدا می‌کند.
علت این بیماری تولید زیاد هورمون‌های استرس در پاسخ به شرایط شدید است. اگرچه این سندرم علائم مشابهی با حمله قلبی دارد، اما معمولاً با گذر زمان و مدیریت استرس بهبود می‌یابد.
5- افسردگی
زنان دو برابر بیشتر از مردان به افسردگی مبتلا می‌شوند. افسردگی در زنان می‌تواند به عوامل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی در مراحل مختلف زندگی مانند دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی مرتبط باشد. همچنین شرایط اجتماعی و فشارهای فرهنگی نیز نقش قابل‌توجهی در افزایش شیوع افسردگی دارند.
افسردگی می‌تواند باعث مشکلات جدی در کیفیت زندگی و حتی در روابط اجتماعی شود. علائم این بیماری شامل احساس ناامیدی، کاهش انگیزه، تغییرات خواب و کاهش انرژی است و نیازمند درمان‌های جدی و گاهی دارویی است. البته افسردگی از شایع ترین بیماری های سالمندان نیز هست.
6- سندرم روده تحریک‌پذیر
این سندرم که به اختصار IBS نامیده می‌شود، بیماری‌ای است که اغلب با درد، نفخ، یبوست یا اسهال مزمن در دستگاه گوارش همراه است. در زنان، علائم IBS می‌تواند با تغییرات هورمونی در دوره قاعدگی شدت بیشتری بگیرد.
سبک زندگی و مدیریت استرس نقش مهمی در کنترل این سندرم دارد. استفاده از رژیم غذایی مناسب، ورزش و حتی روش‌های کاهش استرس مانند یوگا و مدیتیشن می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
7- میگرن
سردردهای میگرنی در زنان بیشتر از مردان شایع است و عواملی مانند تغییرات هورمونی به تشدید آن کمک می‌کنند. میگرن مزمن ممکن است به طور قابل‌توجهی باعث اختلال در عملکرد روزانه و حتی غیبت از کار شود.
زنان می‌توانند با پیروی از عادات غذایی مناسب، مدیریت استرس و استفاده از داروهای مناسب با نظر پزشک، تا حدی علائم این بیماری را کنترل کنند.
8- پوکی‌استخوان
پوکی‌استخوان از دیگر بیماری‌های شایع در زنان است که به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر می‌شود و احتمال شکستگی‌ها را بالا می‌برد. این بیماری به دلیل کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی بیشتر بروز می‌کند. دیسک کمر در سالمندان می‌تواند یکی از نشانه‌های این بیماری باشد.
مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D، ورزش منظم و حتی در برخی موارد استفاده از مکمل‌های غذایی می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
9- سکته
سکته‌های مغزی و قلبی در زنان به دلایل مختلف از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا و همچنین تغییرات هورمونی در دوران یائسگی شایع‌تر است. سکته‌های مغزی به‌ویژه در میان زنان بیشتر گزارش می‌شود و نیاز به مدیریت فشار خون و پیشگیری از عوامل خطرزا دارد.
سبک زندگی سالم، مصرف مناسب داروها و کاهش عوامل خطر می‌تواند به کاهش احتمال بروز سکته کمک کند.
10- تیروئید
اختلالات تیروئید به ویژه کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید در میان زنان بیشتر شایع است و می‌تواند بر سوخت و ساز، انرژی و وزن تأثیر بگذارد. از آنجایی که هورمون‌های تیروئیدی نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و حتی باروری دارند، اهمیت زیادی دارد که زنان از وضعیت تیروئید خود آگاه باشند و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند.
11- تریکوتیلومانیا
تریکوتیلومانیا یک اختلال کنترل تکانه است که در آن فرد به صورت مکرر و غیرقابل کنترل موهای خود را می‌کند. این اختلال بیشتر در زنان مشاهده می‌شود و معمولاً در سنین نوجوانی شروع می‌شود، اما ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا به دلیل کندن مداوم موهای سر، ابرو یا مژه‌های خود، به مرور دچار طاسی سکه‌ای می‌شوند. این بیماری می‌تواند اثرات روحی و روانی عمیقی مانند اضطراب، خجالت و کاهش اعتماد به نفس در فرد ایجاد کند.
12- درماتیلومانیا
درماتیلومانیا یک اختلال تکانه‌ای دیگر است که با خراشیدن مکرر یا کندن پوست خود همراه است. افراد مبتلا به این اختلال به طور غیرقابل کنترل و مکرر پوست خود را می‌خراشند یا جوش‌های کوچک را فشار می‌دهند که ممکن است منجر به زخم، عفونت و حتی ایجاد بافت‌های اسکار شود. این رفتارها معمولاً برای کاهش استرس و اضطراب انجام می‌شود، اما در واقع به مرور زمان مشکلات روانی و جسمی فرد را تشدید می‌کند.
13- عفونت‌های دستگاه ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در زنان است که به علت کوتاه‌تر بودن مجرای ادراری و نزدیکی آن به مقعد، باکتری‌ها به راحتی به داخل مجرا نفوذ می‌کنند. علائم این عفونت‌ها شامل درد و سوزش هنگام ادرار، نیاز مکرر به دفع ادرار و حتی درد در قسمت پایین شکم می‌شود. این عفونت‌ها در صورت عدم درمان به موقع می‌توانند به کلیه‌ها سرایت کرده و عوارض جدی‌تری ایجاد کنند.
14-آندومتریوز
آندومتریوز یک بیماری خاص در زنان است که با رشد غیرطبیعی بافت پوششی رحم در خارج از رحم، مانند تخمدان‌ها، پشت رحم یا دیواره شکمی، همراه است. این بیماری ممکن است دردهای شدید قاعدگی، درد مزمن لگن و ناباروری را به همراه داشته باشد. آندومتریوز می‌تواند در روند تخمک‌گذاری و بارداری تداخل ایجاد کند و در نتیجه تأثیرات زیادی بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی فرد بگذارد.
15- فیبروم‌های رحمی
فیبروم‌های رحمی یا لیومیوم‌ها تومورهای غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند و اغلب در زنان در سنین باروری دیده می‌شوند. این تومورها می‌توانند علائمی همچون خونریزی‌های شدید قاعدگی، درد لگنی و فشار در ناحیه شکم ایجاد کنند. در برخی موارد، فیبروم‌ها می‌توانند به مشکلاتی مانند نازایی یا سقط‌جنین منجر شوند، اما بسیاری از فیبروم‌ها به طور طبیعی و بدون هیچ علامتی رشد می‌کنند و نیازی به درمان خاصی ندارند.
16- سرطان زنانه
سرطان زنانه شامل انواع مختلفی از سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم، تخمدان، رحم، واژن و فرج است. این سرطان‌ها از جدی‌ترین بیماری‌های زنانه به شمار می‌روند و تشخیص به موقع و درمان سریع می‌تواند شانس بهبودی و بقا را افزایش دهد. هر کدام از این سرطان‌ها علائم خاص خود را دارند؛ مانند خونریزی غیرعادی، درد لگنی یا تغییرات در ترشحات واژن.
17- ایدز در زنان
HIV یک ویروس است که سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ضعیف شدن توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها می‌شود. این ویروس در صورت عدم کنترل می‌تواند منجر به ایدز شود که مرحله پیشرفته و جدی بیماری است. زنان ممکن است از طریق رابطه جنسی بدون محافظ، تزریق مواد مخدر یا از طریق بارداری و شیردهی به این ویروس مبتلا شوند.
18- سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک، یک بیماری مزمن مثانه است که باعث درد لگنی، تکرر و فوریت ادرار می‌شود. برخلاف عفونت‌های ادراری، این بیماری به علت عفونت باکتریایی ایجاد نمی‌شود و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. این اختلال معمولاً در زنان بیشتر شایع است و علائم آن می‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل کند.
19- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا PCOS یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی در زنان است که باعث افزایش تولید هورمون‌های مردانه و ایجاد کیست‌های متعدد در تخمدان‌ها می‌شود. این اختلال ممکن است باعث ایجاد علائمی نظیر قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، آکنه و افزایش وزن شود. PCOS همچنین با ناباروری در زنان مرتبط است.
درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شامل داروهای هورمونی، تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی است. در مواردی که PCOS منجر به مشکلات جدی در باروری می‌شود، پزشک ممکن است از داروهای خاص باروری یا روش‌های دیگر برای کمک به بارداری استفاده کند. کنترل وزن و مصرف غذای سالم می‌تواند به بهبود علائم و کاهش خطرات این بیماری کمک کند.
20- بیماری‌های مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی (STD) از دیگر بیماری‌های شایع در زنان هستند. این بیماری ها شامل عفونت‌هایی مانند کلامیدیا، سوزاک، هرپس تناسلی و سیفلیس می‌شود که از طریق روابط جنسی منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند به مشکلات جدی‌تر از جمله ناباروری، عفونت‌های لگنی و حتی سرطان دهانه رحم منجر شوند.
پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی شامل استفاده از محافظ (مانند کاندوم) در روابط جنسی، رعایت بهداشت و انجام آزمایش‌های منظم است. درمان این بیماری‌ها معمولاً با داروهای ضدعفونی و ضدویروسی انجام می‌شود. آگاهی از روش‌های پیشگیری و درمان به‌موقع می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری‌ها و حفظ سلامت جامعه کمک کند.
سخن پایانی
در نهایت، می‌توان گفت که بیماری‌های شایع زنان طیف وسیعی از اختلالات جسمی و روحی را شامل می‌شود که برخی از آن‌ها مستقیماً به جنسیت مرتبط هستند و برخی دیگر صرفاً از نظر آماری بیشتر در زنان دیده می‌شوند. آشنایی با این بیماری‌ها و پیشگیری از آن‌ها از طریق روش‌هایی مانند تغییرات سبک زندگی، تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی می‌تواند کمک کند تا زنان از سلامت بهتری برخوردار باشند و کیفیت زندگی بالاتری داشته باشند.
همچنین، در صورت نیاز به مراقبت‌های بیشتر و در موقعیت‌هایی که فرد نیازمند کمک باشد، می‌توان از خدمات “پرستار اول“، که یک شرکت پرستاری معتبر برای ارائه خدمات در منزل است، استفاده کرد. این خدمات می‌تواند به‌ویژه برای کسانی که نیاز به همراهی و مراقبت در منزل دارند مفید باشد و به تسهیل روند بهبودی کمک کند.
سوالات متداول
1- چگونه می‌توانم بدانم که دچار آندومتریوز یا فیبروم رحمی هستم؟
علائم آندومتریوز و فیبروم رحمی ممکن است شامل درد شدید در ناحیه لگن، خونریزی غیرطبیعی، قاعدگی‌های نامنظم و مشکلات باروری باشد. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، مشاوره با پزشک و انجام آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی و یا MRI برای تشخیص دقیق ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی سابقه پزشکی و انجام معاینات لازم نوع بیماری را تشخیص دهد و راهکارهای درمانی مناسب را پیشنهاد کند.
2- آیا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند منجر به ناباروری شود؟
بله، PCOS می‌تواند باعث ناباروری شود زیرا تخمک‌گذاری را مختل می‌کند. این سندرم به دلیل عدم تعادل هورمونی، تخمک‌گذاری را با مشکل مواجه می‌کند و در نتیجه بارداری دشوارتر می‌شود. با این حال، روش‌های درمانی مختلفی از جمله داروهای تحریک‌کننده تخمک‌گذاری و تغییرات در سبک زندگی وجود دارد که می‌تواند به بهبود شانس بارداری کمک کند. در صورتی که بارداری برایتان دشوار باشد، مشورت با پزشک برای بررسی و انجام درمان‌های لازم می‌تواند مفید باشد.
3- چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STD) پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی، مهم‌ترین اقدام استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی است، زیرا کاندوم می‌تواند خطر انتقال بسیاری از بیماری‌ها را کاهش دهد. همچنین، انجام آزمایش‌های دوره‌ای، آگاهی از وضعیت سلامتی شریک جنسی و اجتناب از داشتن چند شریک جنسی می‌تواند به جلوگیری از انتقال این بیماری‌ها کمک کند. مراجعه منظم به پزشک و دریافت واکسیناسیون‌های مرتبط (مانند واکسن HPV) نیز توصیه می‌شود.
