کم خونی در سالمندان anemia in the elderly بیماری است که در آن شخص بیمار سلولهای قرمز خون سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌های بدن را ندارد. کم‌خونی دارای انواع متفاوتی می باشد که هر کدام علت خاص خود را دارند.از لحاظ زمانی کم‌خونی میتواند موقت یا بلند مدت، خفیف تا شدید باشد.
کم خونی در سالمندان چیست؟
کم خونی اختلال خونی شایعی است که زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد گلبولهای قرمز خون یا هموگلوبین کافی در بدن کافی نباشد. گلبولهای قرمز خون اکسیژن را به تمام بافت‌های بدن حمل می‌کنند، بنابراین تعداد کم گلبولهای قرمز خون باعث میشود که مقدار اکسیژن در خون شما پایین‌تر از حد مجاز باشد. بسیاری از علائم کم خونی ناشی از کاهش میزان اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های حیاتی بدن است
آیا تا به حال به شما گفته شده است که یکی از بستگان مسنتان مبتلا به کم خونی است؟ یا شاید شما متوجه شده اید که تعداد گلبول های قرمز در آزمایش خون به عنوان “کم” مشخص شده است؟ کم خونی به معنای داشتن تعداد گلبول های قرمز خون پایین تر از حد معمول است و در سالمندان بسیار شایع است. حدود 10٪ افراد با سن بالای 65 سال که به تنهایی زندگی می کنند مبتلا به کم خونی هستند و کم خونی با افزایش سن افراد شایع تر میشود.
اما بسیاری از افراد مسن و خانواده های آنها به سختی کم خونی را درک می کنند.
این مورد جای تعجب ندارد: کم خونی در سالمندان با طیف وسیع و گیج کنندهای از موارد پیش زمینهای مربوط به سلامتی مرتبط است، و میتواند خود را به صورت یک وضعیت اضطراری تهدید کنندهی زندگیِ فرد تا یک مشکل خفیف که به سختی مورد توجه پزشک قرار می گیرد نشان دهد.
هنوز این مورد نگران کننده است که سالمندان و خانواده ها درباره کم خونی اطلاعات کافی ندارند. اگر شما یا خویشاوندان خود این شرایط را دارید، مهم است که بفهمید که اوضاع از چه قرار است و برنامه در ادامه روند بیماری چیست. (من اغلب اوقات متوجه شدهام که بیمار نمی داند که کم خونی داشته است!) عدم درک مناسب از کم خونی در سالمندان همچنین می تواند باعث نگرانیهای غیر ضروری یا حتی درمان نامناسب با مکمل های آهن شود.
از آنجا که کم خونی اغلب به دلیل مشکل دیگری در بدن ایجاد می شود، درک نکردن کم خونی در سالمندان اغلب به این معنی است که افراد، مورد دیگری را که برای سلامتی آنها مهم است درک نمی کنند.
خوشبختانه، لازم نیست که پزشک باشید تا درکی از اصول کم خونی در سالمندان داشته باشید.
این مقاله به شما در درک این موارد کمک می کند:
- چگونه کم خونی در سالمندان تشخیص داده می شود.
- علائم کم خونی در سالمندان.
- شایع ترین علل کم خونی و آزمایشاتی که اغلب برای بررسی آنها انجام می شود.
- از دکتر باید چه سوالاتی کنیم.
- اگر شما یا بستگانتان مبتلا به کم خونی تشخیص داده شدید، چگونه می توان پیگیری بهتری انجام داد.
تعریف و تشخیص کم خونی در سالمندان
کم خونی به معنای داشتنِ تعداد کمتر از حد طبیعی گلبول های قرمز در گردش خون است.
گلبول های قرمز همیشه به عنوان بخشی از آزمایش “شمارش کامل خون” (CBC) شمرده می شوند که یک آزمایش خون رایج است. آزمایش CBC معمولاً نتایج زیر را شامل می شود:
- شمارش گلبولهای سفید (WBCs): تعداد گلبولهای سفید خون در هر میکرولیتر خون
- شمارش گلبولهای قرمز (RBCs): تعداد گلبولهای قرمز در هر میکرولیتر خون
- هموگلوبین (Hgb): مقدار گرم از این پروتئین حامل اکسیژن در هر دسی لیتر خون
- هماتوکریت (Hct): کسری از خون که از گلبولهای قرمز تشکیل شده است
- متوسط حجم سلولی (MCV): متوسط اندازه گلبول های قرمز
- تعداد پلاکت ها (Plts): تعداد پلاکت ها (سلول کوچکتر که در لخته شدن خون نقش دارد) در هر میکرولیتر خون
طبق رویه معمول، پزشکان برای تشخیص کم خونی به میزان هموگلوبین و هماتوکریت تکیه می کنند، نه بر تعداد گلبول های قرمز.
هموگلوبین “طبیعی” معمولاً در مردان بین 17 تا 14 گرم در دسی لیتر و برای خانم ها 12 تا 15 گرم در دسی لیتر است. با این حال، آزمایشگاههای مختلف ممکن است محدوده طبیعی را کمی متفاوت تعریف کنند.
برای تشخیص کم خونی در سالمندان می توان از سطح هموگلوبین زیر حد طبیعی استفاده کرد. پزشکان اغلب با تکرار آزمایش CBC، سطح هموگلوبین پایین را تأیید می کنند.
اگر پزشکان کم خونی را تشخیص دهند، معمولاً متوسط حجم سلولی (که در آزمایش CBC موجود است) را بررسی می کنند تا ببینند سلولهای قرمز کوچکتر یا بزرگتر از حد طبیعی هستند یا خیر. ما این کار را انجام می دهیم زیرا اندازه گلبول های قرمز میتواند به پزشکان به یافتن دلیل اصلی کم خونی کمک کند.
از این رو کم خونی در سالمندان اغلب به شرح زیر است:
- میکروسیتیک: گلبولهای قرمز کوچکتر از حد طبیعی
- نوروسیتیک: گلبولهای قرمز با اندازه طبیعی
- ماکروسیتیک: گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی
علائم کم خونی در سالمندان
گلبول های قرمز خون شما از هموگلوبین استفاده می کند تا اکسیژن را از ریه های شما به هر سلول بدنتان منتقل کند. بنابراین هنگامی که یک فرد به اندازه کافی گلبول های قرمز با عملکرد مناسب نداشته باشد، بدن علائمی مربوط به عدم دریافت اکسیژن کافی را تجربه می کند.
علائم شایع کم خونی در سالمندان عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- ضربان قلب بالا
- سردرد
- رنگ پریدگی که اغلب در ابتدا با چک کردن درون پلکهای پایینی چشم مشاهده می شود
- فشار خون پایین (به خصوص اگر کم خونی ناشی از خونریزی باشد)
با این حال، بسیار شایع است که افراد، مبتلا به کم خونی خفیف باشند – به این معنی که سطح هموگلوبین میزان زیادی پایین تر از حد طبیعی نیست – و در این حالت، علائم ممکن است به سختی قابل مشاهده باشند یا اصلا وجود نداشته باشند. دلیل این اتفاق این است که شدت علائم به دو عامل مهم بستگی دارد:
- سطح هموگلوبین تا چه حد پایین تر از حد طبیعی است؟
- چقدر سریع هموگلوبین به این سطح کاهش یافته است؟
به خاطر سپردن عامل دوم بسیار مهم است. بدن انسان تا حدودی با سطح هموگلوبین پایین تطابق می یابد، اما تنها درصورتی که هفته ها یا ماه ها برای انجام این کار فرصت داشته باشد.
بنابراین این بدان معنی است که اگر هموگلوبین کسی از 5/12 گرم در دسی لیتر به 10 گرم در دسی لیتر (که معمولاً آن را سطح کم خونی متوسط در نظر می گیریم) افت کند، احتمالاً اگر این افت در طی دو روز اتفاق بیفتد بسیار ناخوشایند است؛ اگر به تدریج طی دو ماه این اتفاق بیفتد اثر نامناسب بسیار کمتری دارد.
توصیه های بهداشتی جهت جلوگیری از کم خونی و درمان :
یک تشخیص بسیار شایع در میان سالمندان، کم خونی ناشی از فقر آهن است. اگر سالمند به این نوع کم خونی مبتلا شده است، حتما پزشکان سطح فریتین را بررسی کرده اند یا به صورت دیگری تأیید کرده اند که بدن سالمند از نظر آهن دچار کمبود است.
با مرور نمودارهای پزشکی می توان مشاهده کرد در آن برای یک بیمار دچار کم خونی، آهن تجویز شده است اما در هیچ جا، سطح پایینی برای آهن ثبت نشده است. این نشان می دهد که پزشک فرض کرده است که کم خونی ناشی از فقر آهن است.
با این حال، اگرچه کمبود آهن رایج است، مهم است که پزشکان و بیماران پیش از آغاز دوره درمان با مکمل های آهن تأیید کنند که علت کم خونی همین امر است. پزشکان باید دلایل دیگر کم خونی را نیز ارزیابی کنند، زیرا بسیار رایج است که سالمندان به طور همزمان دلایل متعددی برای کم خونی (مانند فقر آهن و کمبود ویتامین B12) تجربه کنند.
اگر کمبود آهن تأیید شد، مطمئن باشید که پزشکان سعی کرده اند هرگونه علت برای از دست دادن خون را بررسی کنند.
برای سالمندان معمول است که در معده یا روده بزرگ خود خونریزی میکروسکوپی داشته باشند، به خصوص اگر روزانه یک آسپیرین یا یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن مصرف کنند. (به همین دلیل و دلایل دیگر NSAIDs در لیست داروهایی که در سالمندان باید با احتیاط از آنها استفاده شود قرار دارد.)
به خاطر داشته باشید که مکمل های آهن اغلب برای سالمندان موجب یبوست می شوند. بنابراین تنها در صورت تأیید کم خونی ناشی از فقر آهن، سالمندان این مکمل ها را مصرف کنند و باید اطمینان حاصل کرد که هر گونه علت خونریزی مداوم (که باعث از بین رفتن آهن است) برطرف شده است.
درمان اختلال زمینه ای که منجر به بروز کم خونی در سالمندان می باشد از اهمیت زیادی برخوردار است.مصرف قرص آهن برای همه سالمندان درهر شرایطی توصیه نمی گردد مگر اینکه با تشخیص پزشک مصرف قرص آهن برای سالمند ممنوع نباشد. از آنجایی که مصرف بیش از حد قرص آهن برای سالمندان ممکن است مخاطره امیز باشد بهترین روش برای درمان کم خونی در سالمندان استفاده از رژیم غذایی مناسب است. با اینکار بدون ایجاد عوارض ثانوی می توان مقدار آهن در خون را به تعادل رساند و کمبود آن را جبران کرد.
لازم است اعضا خانواده و پرستار سالمند با بررسی وضعیت سالمند ، در صورتی که وضعیت او را مشکوک به کم‌خونی دانستند به پزشک مراجعه نمایند زیرا ممکن است علائم هشدار دهنده بیماری جدی باشد. یک پزشک منخصص با انجام آزمایشات ضروری در خصوص کم خونی وضعیت سالمند را ارزیابی کرده ودر صورت نیاز اقدامات درمانی مناسب را انجام دهند. مرکز پرستاری پرستار اول آمادگی دارد تا با پرستاران سالمند با تجربه در تمام ساعات شبانه روز به سالمندان گرامی ارائه خدمت نماید.
سوالات پرتکرار این مقاله :
کم خونی در سالمندان چیست؟
زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد گلبولهای قرمز خون یا هموگلوبین کافی در بدن کافی نباشد. گلبولهای قرمز خون اکسیژن را به تمام بافت‌های بدن حمل می‌کنند
علاوم کم خونی چیست؟
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- ضربان قلب بالا
- سردرد
- رنگ پریدگی که اغلب در ابتدا با چک کردن درون پلکهای پایینی چشم مشاهده می شود
- فشار خون پایین (به خصوص اگر کم خونی ناشی از خونریزی باشد)
چه پارامترهای دیگری در شمارش خون مورد توجه است؟
میکروسیتیک و نوروسیتیکم، اکروسیتیک
چگونه تفسیر جواب ازمایش CBC را خودمان انجام دهیم؟
(RBCs): تعداد گلبولهای قرمز در هر میکرولیتر خون
(Hgb): مقدار گرم از این پروتئین حامل اکسیژن در هر دسی لیتر خون
(WBCs)عداد گلبولهای سفید خون در هر میکرولیتر خون(Hct): کسری از خون که از گلبولهای قرمز تشکیل شده است
(MCV): متوسط اندازه گلبول های قرمز
(Plts): تعداد پلاکت ها (سلول کوچکتر که در لخته شدن خون نقش دارد) در هر میکرولیتر خون
چنانچه نیاز به مشاوره و راهنمایی در مورد خدمات پرستاری؛ دارید کارشناسان ما به صورت شبانه‌روزی آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.
