نارسایی حاد کلیه در سالمندان، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌ها است؛ که در صورت عدم درمان و کنترل به موقع آن، می‌تواند باعث ایجاد خطرات جدی‌تری مانند از بین رفتن عملکرد صحیح کلیه شود. با توجه به اینکه کلیه‌ها وظایف دفع مواد زائد و آب اضافی بدن، ایجاد تعادل در سطح اسید و باز، تنظیم فشارخون، تعادل هورمون‌ها و خون سازی را بر عهده دارند.
بنابراین، در صورت ایجاد انواع بیماری کلیه مانند نارسایی کلیه، بدن با مشکلات اساسی روبه رو می‌شود. به عنوان مثال، مواد زائدی که از طریق ادرار دفع می‌گردد، دوباره به خون برگشته و عوارض جبران ناپذیری را به وجود می‌آورد. با توجه به اینکه افراد سالمند نمی‌توانند درد زیادی را تحمل کنند، باید بیشتر تحت مراقبت قرار بگیرند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با علائم و درمان نارسایی کلیه آشنا کنیم.
علائم نارسایی حاد کلیه در سالمندان
بیماری نارسایی حاد کلیه در سالمندان، در مراحل اولیه علائمی نداشته و گاهی اوقات زمانی خود را نشان می‌دهد که به مقدار زیادی پیشرفت نموده و باعث از بین رفتن بافت ها شده باشد. با توجه به اینکه کلیه یکی از مهم‌ترین اندام‌ها بوده و سلامت از آنجا که سلامت قلب، ریه‌ها، دستگاه گوارش و غیره را بر عهده دارد؛ می‌تواند علائم مختلفی را بروز دهد. پرستار سالمند به سرعت می‌تواند متوجه این علائم گردد.
به‌طورکلی، علائم بیماری نارسایی کلیوی می‌تواند به صورت بیماری‌های قلبی، ریوی، گوارشی، عصبی و غیره خود را نشان دهد. مهم‌ترین علائم شایع بیماری نارسایی حاد کلیه عبارت است از:
- مشکلات ادراری مانند کاهش میزان ادرار دفعی از کلیه‌ها یا وجود خون در آن
- دفع پروتئین به وسیله کلیه‌ها و داشتن ادرار کف‌آلود
- کم اشتهایی
- افزایش سطح پتاسیم خون که باعث نامنظم شدن ریتم قلبی می‌شود.
- داشتن تنگی نفس و درد در قفسه سینه
- احساس خستگی و ضعف شدید
- داشت تهوع، استفراغ و اسهال
- انواع عوارض پوستی مانند خشکی و خارش پوست، خون مردگی و رنگ پریدگی
- تورم دست و پاها
- فشار خون بالا
- عفونت در مجاری ادراری و سوزش در هنگام ادرار
- بوی بد دهان و هم‌چنین احساس طعم فلز در دهان
- تورم در پاها، مچ دست و صورت
- کاهش عملکرد جنسی
به نقل از nhs.uk :
علائم AKI عبارتند از:
- احساس بیماری یا بیماری
- اسهال
- کم آبی بدن
- ادرار کردن کمتر از حد معمول
- گیجی
- خواب آلودگی
حتی اگر به نارسایی کامل کلیه پیشرفت نکند، AKI باید جدی گرفته شود. این بر کل بدن تأثیر می گذارد، نحوه استفاده از برخی داروها توسط بدن را تغییر می دهد و می تواند برخی از بیماری های موجود را جدی تر کند. AKI با بیماری مزمن کلیوی متفاوت است، جایی که کلیه ها به تدریج عملکرد خود را در مدت زمان طولانی از دست می دهند.
عوامل ایجاد نارسایی کلیه در سالمندان چیست؟
نارسایی کلیه در سالمندان می‌تواند بیشتر به دلیل بیماری‌های قلبی و کبدی ایجاد شود. برخی از مهم‌ترین عوامل بروز نارسایی کلیه در افراد سالمند عبارت است از:
- انسداد مجاری ادراری مانند وجود سنگ کلیه یا پروستات در سالمندان
- کمبود آب بدن
- سندرم همولیتیک اورمیک (HUS) که با تخریب ناگهانی گلبول‌های قرمز ایجاد می‌گردد.
- عفونت‌ها و آلرژی‌های شدید
- عوارض مصرف بعضی از داروها مانند آسپرین، ناپروکسن سدیم، ایبوپروفن و داروهای فشار خون بالا
- مبتلا شدن به برخی از سرطان‌ها مانند سرطان دهانه رحم و بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری لوپوس
- داشتن لخته خون در دستگاه ادراری
- ابتلا به بیماری های قلبی
تشخیص نارسایی حاد کلیه در سالمندان
با اینکه نارسایی حاد کلیه در سالمندان، یک بیماری خطرناک است ولی با تشخیص به موقع می‌توانید برای درمان آن اقدام نمایید. تشخیص نارسایی حاد کلیه در سالمندان با توجه به عواملی مانند علت بیماری، میزان پیشرفت آن و هم‌چنین زمان تشخیص بیماری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به‌طورکلی، مراحل درمان این بیماری در بیمارستان انجام می‌گردد؛ در غیر این صورت بیمار می‌تواند از خدمات پرستار در منزل بهره ببرد. تشخیص نارسایی حاد کلیه در سالمندان با استفاده از آزمایش‌های مختلف صورت می‌گیرد. این آزمایش‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:
انجام تست‌های تصویربرداری:
در این مرحله از تشخیص نارسایی کلیه در سالمندان انواع تست‌های سونوگرافی، ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن از کلیه‌ها و مجاری ادراری انجام می‌گردد. با استفاده از این تصاویر، پزشک می‌تواند به هرگونه انسداد و یا مشکلات در کلیه‌ها پی ببرد.
انجام آزمایش ادرار:
این آزمایش، اطلاعات مفیدی در مورد مشکلات کلیه و عملکرد آن‌ها در اختیار پزشکان قرار می‌دهد. با استفاده از آزمایش ادرار وجود شکر، باکتری‌ها، پروتئین و گلبول‌های خون در ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. هم‌چنین، با استفاده از این آزمایش می‌توان وجود گلبول‌های قرمز و سفید خون و سطح باکتری را در ادرار مورد بررسی قرار داد.
آزمایش ادرار 24 ساعته:
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تشخیص نارسایی کلیه در سالمندان، آزمایش ادرار 24 ساعته است. در این آزمایش، میزان خروجی ادرار در طی 24 ساعت بررسی می‌شود تا پزشک به وسیله‌ی آن بتواند به تشخیص مشکل کمک نماید.
آزمایش خون یا آزمایش عملکرد کلیه:
یکی دیگر از راه‌های تشخیص نارسایی حاد کلیه در سالمندان، انجام آزمایش پنل کلیه یا آزمایش عملکرد کلیه است. در این آزمایش، سطح موادی که به وسیله کلیه‌ها فیلتر می‌گردند مانند کراتینین (Cr)، نیتروژن و اوره خون (BUN) در خون بررسی می‌شود. در صورت مشاهده افزایش غیرطبیعی این موادها در خون نشان دهنده نارسایی حاد کلیه است.
بیوپسی بافت کلیه:
برای اینکه بتوانند بافت کلیه و مشکلات جدی‌تر را شناسایی کنند از آزمایش بیوپسی بافت کلیه استفاده می‌نمایند. در این آزمایش، قسمتی از بافت کلیه توسط پزشک مورد بررسی قرار داده می‌شود؛ و مواردی مانند اسکار، رسوبات غیرطبیعی و ارگانیسم‌های عفونی بررسی می‌شود.
آزمایش بیوپسی بافت کلیه ساده‌ترین روش است که بدون بی هوشی و با بی حسی موضعی انجام می‌گردد. برای انجام این آزمایش، پزشک با استفاده از بی‌حس‌کننده موضعی، سوزن بیوپسی را از طریق پوست به کلیه‌ها وارد نموده و نمونه را دریافت می‌کند. آزمایش‌های تخصصی دیگری هم وجود داشته که در صورت نیاز پزشک، در مراحل بعدی تشخیص و یا پیگیری درمان آن می‌تواند استفاده نماید.
پیشگیری از نارسایی حاد کلیه در سالمندان
نارسایی حاد کلیه سالمندان، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها است. در نارسایی حاد کلیه، در طول زمان سالمند عملکرد کلیه‌های خود را از دست داده و در نتیجه بیماری‌های دیگری مانند عفونت کلیه‌ها، فشار خون بالا، التهاب کلیه‌ها و دیابت را دچار می‌شود. با رعایت نکاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم تا حد زیادی می‌توانید از ایجاد این بیماری پیشگیری کرده و به بهبود وضعیت سالمند خود کمک زیادی نمایید.
- در صورتی که فردی به صورت ارثی مستعد این بیماری باشد، بهتر مورد آزمایش و بررسی قرار بگیرد؛ و از عواملی که می‌تواند باعث ایجاد و یا تشدید نارسایی کلیه شود، دوری نماید.
- بیماری دیابت و فشار خون می‌تواند فشار زیادی به کلیه‌ها وارد کند و زمینه‌ی بروز نارسایی کلیه را فراهم نماید. به همین دلیل، افرادی که دیابت دارند بهتر است قند خون خود را در شرایط مطلوب نگه داشته و از بروز نوسانات ناگهانی جلوگیری کند.
- افرادی که به فشار خون مبتلا هستند؛ باید فشار خون خود را کنترل نمایند و در محدوده مطلوبی قرار دهند.
- سالمندان بهتر است از غذاهای سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات تازه، دانه‌ها و غلات، لبنیات کم‌چرب، اسفناج، بروکلی و انواع فلفل‌ها استفاده کنند تا سلامت قلب و کلیه رو تضمین نمایند.
- از مصرف قند و نمک خودداری کرده و یا میزان استفاده از آن‌ها را کاهش دهید.
- بهتر است سالمندان از گوشت‌های پخته و کباب شده استفاده کنند تا از تشدید بیماری نارسایی کلیه جلوگیری شود.
- ورزش به صورت روزانه را در برنامه‌ی خود قرار دهند.
- یکی دیگر از موارد مهم در پیشگیری از ابتلا به نارسایی کلیه در سالمندان، خواب کافی است. بهتر است حداقل 7 تا 8 ساعت استراحت داشته باشند.
- بهتر است از مصرف سیگار و الکل که یکی از عوامل ایجاد کننده نارسایی کلیه است خودداری کنید.
درمان نارسایی حاد کلیه در سالمندان
نوع درمان در نارسایی حاد کلیه در سالمندان، با توجه به علت، شدت بیماری و زمان بهبودی آن تعیین می‌گردد. درمان نارسایی حاد کلیه، با شناسایی بیماری یا آسیب شدیدی که وارد شده به صورت زیر است:
درمان با دارو:
استفاده از داروها برای درمان نارسایی حاد کلیه در سالمندان، در زمانی که کلیه‌ها از کار نیفتاده‌اند، موثر است و با داروها می‌توان عملکرد ضعیف آن را کنترل نمود. داروهایی مانند کلسی تریول و کلسیم کربنات در نارسایی کلیه برای کاهش میزان فسفر استفاده می‌شود؛ و هم‌چنین استفاده از داروهای محرک تولید گلبول‌های قرمز از جمله داربپوتین، مکمل‌های آهن و اریتروپویتین برای درمان نارسایی حاد کلیه در سالمندان موثر است.
داشتن رژیم غذایی مناسب:
داشتن یک رژیم غذایی مناسب در سالمندانی که به نارسایی حاد کلیه مبتلا هستند؛ می‌تواند کمک زیادی به درمان آن‌ها نماید. برای حاصل شدن نتایج مثبت، بهتر است به توصیه‌های ارائه شده توسط پزشک عمل کنید. مهم‌ترین نکات در داشتن یک رژیم غذایی مناسب برای درمان، کاهش استفاده از غذاهای دارای فسفر و پتاسیم است.
دیالیز یا پیوند کلیه:
در صورتی که نارسایی حاد کلیه در سالمندان با استفاده از داروها درمان نگردد؛ باید دیالیز کلیه انجام شود. در این روش، با استفاده از یک سیستم پاکسازی، مواد زائد را از بدن خارج می‌کنند. دیالیز کلیه، به دو روش همودیالیز و دیالیز شکمی انجام می‌گردد.
- همودیالیز: در این نوع دیالیز، با استفاده از یک دستگاه به نام دیالیزر آب و نمک اضافی از کلیه‌ها خارج می‌گردد و باعث به تعادل رسیدن میزان الکترولیت می‌شود.
- دیالیز شکمی: در این نوع دیالیز، مواد زائد از دیواره‌ی حفره‌ی شکم خارج می‌گردد و میزان الکترولیت به تعادل می‌رسد.
عوارض جانبی نارسایی حاد کلیه در سالمندان
با توجه به ضعیف بودن و نداشتن توانایی در بدن سالمندان، نارسایی حاد کلیه می‌تواند عوارض احتمالی زیادی داشته باشد. در ادامه به بررسی این عوارض می‌پردازیم:
مختل شدن عملکرد قلب:
کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم فشارخون داشته و اختلال در عملکرد و کارایی کلیه، می‌تواند باعث افزایش فشارخون شود؛ و در نتیجه به قلب آسیب برساند. این آسیب‌ها در نهایت می‌توانند منجر به مشکلات زیادی از جمله نارسایی قلبی، سکته‌ی قلبی و غیره گردد.
احتباس مایعات:
نارسایی حاد کلیه در سالمندان، می‌تواند باعث تجمع مایع در ریه‌ها گردد و در نهایت باعث بروز تنگی نفس می‌شود.
اختلال در سیستم عصبی:
کلیه‌ها که وظایف دفع مواد زائد مانند اوره و فسفات را از بدن دارند؛ با نارسایی حاد کلیه میزان این مواد در خون افزایش یافته و در نتیجه باعث آسیب دیدن سیستم عصبی می‌گردد. این آسیب‌ها در نهایت می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلاتی از قبیل گیجی، توهم، تشنج گردد.
پوکی و شکستگی استخوان:
کلیه‌ها هورمون‌هایی به نام ویتامین D فعال تولید می‌نمایند که باعث جذب کلسیم از روده می‌شود. در نتیجه نارسایی حاد کلیه در سالمندان می‌تواند پوکی و شکستگی استخوان را منجر گردد.
ضعف در عضلات:
زمانی که مایعات بدن و الکترولیت‌ها در بدن به تعادل نرسند باعث ایجاد ضعف در عضلات می‌گردند. مخصوصا که میزان سطح پتاسیم در خون می‌تواند باعث ایجاد خطرات جدی‌تر شود.
از بین رفتن عملکرد کلیه‌ها:
گاهی، نارسایی حاد کلیه در سالمندان باعث از بین رفتن عملکرد کلیه می‌گردد. افرادی که به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستند در مرحله آخر باید دیالیز دائمی یا پیوند کلیه انجام دهند تا بتوانند زنده بمانند.
مرگ:
با از بین رفتن عملکرد کلیه ممکن است به مرگ دچار شود. افرادی که دارای مشکلات کلیوی قبل از نارسایی حاد کلیه هستند؛ بیشتر در معرض مرگ قرار دارند.
سخن آخر
با اینکه کلیه‌ها یکی از اندام‌های کوچک در بدن هستند ولی وظایف پیچیده‌تری مانند دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن را بر عهده دارند. با انجام این وظایف بدن در حالت تعادل قرار می‌گیرد. با شناخت علائم نارسایی حاد کلیه در سالمندان و هم‌چنین راه‌های پیشگیری از ایجاد آن، می‌توانیم از پیشرفت این بیماری در سالمندان جلوگیری کرده و در صورت مشاهده این علائم هر چه زودتر به پزشک مراجعه نماییم.
مرکز پرستار اول با ارائه خدمات متنوع در رابطه با انواع بیماری‌ها و بیماری نارسایی کلیه در سالمندان، به رفع مشکلات شما کمک نموده و برای بهبود وضعیت بیمار شما تلاش می‌کند. با توجه به اینکه سالمندان مبتلا به این بیماری، دارای درد و ضعف‌های شدیدی هستند بهتر است نیروی با تجربه‌ای را از این مرکز به عنوان پرستار استخدام نمایید.
سوالات متداول
قابل‌اعتمادترین روش برای تشخیص نارسایی حاد کلیه در سالمندان چیست؟
روش نمونه‌برداری یکی از بهترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص علت مشکلات کلیه در سالمندان است.
از کار افتادن یکی از کلیه‌های سالمندان با چه علائمی قابل تشخیص است؟
بروز علائمی مانند افزایش فشار خون، تغییرات در ادرار، حالت تهوع، درد در ناحیه کلیه، ورم و احساس خستگی از نشان دهنده از کار افتادن یکی از کلیه‌های سالمندان است.
چه عواملی باعث بروز نارسایی حاد کلیه در سالمندان می‌شوند؟
عوامل زیادی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، مصرف زیاد داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، فشار خون بالا، دیابت، فعالیت فیزیکی ناسالم و استفاده زیاد از الکل باعث ایجاد مشکلات کلیوی در سالمندان می‌گردند.
