حمام بیمار در تخت و شستشوی سر بیمار در تخت یکی از وظایف مهم پرستاران است که نیاز به دقت و توجه ویژه دارد. این فرآیند نه تنها به بهبود بهداشت فردی بیمار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در افزایش راحتی و رضایت وی نیز مؤثر باشد. در ادامه، نکات کلیدی این وظیفه پرستار بیمار و مراحل لازم برای شستشوی موهای بیمار بستری بررسی خواهد شد.
شستشو موهای فرد بستری یکی از مهم ترین بخشهای مراقبت از بیمار بستری است که لازم است توسط پرستار و خانواده بیمار انجام گردد. گاهی لازم است موهای فرد بیمار در رختخواب شسته شود. وضعیت موها و نحوه آرایش آنها بخش مهمی از هویت و سلامت بیماران است ، بنابراین کمک به آنها در مراقبت از مو یکی از جنبه های اساسی مراقبت های پرستاری است. مراقبت از مو بخشی اساسی در بهداشت فردی است و نقش مهمی در حفظ عزت نفس و کیفیت زندگی دارد. حمایت از بیماران برای حفظ مراقبت از مو درصورتی که خودشان نمی توانند این کار را انجام دهند ، جنبه اساسی مراقبت های پرستاری در منزل است.
حمام بیمار در تخت چیست؟
حمام بیمار در تخت یک روش بهداشتی برای افرادی است که قادر به ترک تخت‌خواب نیستند، به‌ویژه بیماران بستری در بیمارستان یا خانه که به دلیل محدودیت‌های جسمی، ضعف یا شرایط پزشکی امکان استفاده از حمام‌های معمولی را ندارند. این روش شامل استفاده از آب و مواد شوینده ملایم است که به کمک آن پوست بیمار به‌صورت ملایم و دقیق پاک‌سازی و شست‌وشو می‌شود، بدون اینکه بیمار نیازی به جابه‌جایی از تخت داشته باشد. هدف اصلی این نوع حمام، حفظ بهداشت و پاکیزگی بیمار، جلوگیری از ایجاد زخم بستر و بهبود حس راحتی و آرامش بیمار است.
مراحل حمام کردن بیمار در تخت
حمام بیمار در تخت را باید پرستار سالمند انجام دهد. این کار یک فرایند حیاتی و مهم برای حفظ بهداشت فردی بیمارانی است که توانایی حرکت ندارند. این کار نه‌تنها باعث حفظ بهداشت فرد می‌شود، بلکه به افزایش راحتی و کاهش خطر عفونت نیز کمک می‌کند. مراحل انجام به شرح زیر است:
آماده‌سازی تجهیزات برای شستن سر بیمار در خواب: برای شست و شو بیمار در تخت ابتدا مواد مورد نیاز مثل لگن آب گرم، حوله، لیف، شامپو، صابون، پارچه‌های تمیز و دستکش‌های یکبار مصرف را آماده کنید.
- آب گرم: دمای آب باید مناسب باشد (حدود ۳۷-۴۰ درجه سانتی‌گراد) تا از سوختگی یا احساس سرما جلوگیری شود.
- پوشیدن دستکش: قبل از شروع فرایند، حتماً دستکش یکبار مصرف بپوشید تا از انتقال میکروب‌ها و باکتری‌ها جلوگیری شود.
- شروع به شستشو موهای بیمار در خواب: شستشو از قسمت‌های تمیزتر بدن شروع شود. ابتدا صورت بیمار را با پارچه مرطوب بشویید سپس گردن، شانه‌ها و قفسه سینه را با استفاده از لیف و صابون بشویید. سپس با پارچه مرطوب شسته و با حوله خشک کنید. هر دست بیمار را جداگانه بشویید و خشک کنید و بعد از آن بیمار را به پهلو بچرخانید (با توجه به توان بیمار و کمک از پرستار دیگر اگر لازم بود)، پشت و پهلوها را بشویید و سپس خشک کنید.
- شستشوی پایین‌تنه و پاها: هر پا را جداگانه بشویید و توجه ویژه به ناحیه بین انگشتان داشته باشید. سپس پاها را خشک کنید. شستشوی ناحیه تناسلی باید با دقت و به آرامی انجام شود تا از تحریک و آسیب جلوگیری شود. برای خانم‌ها، شستشو از جلو به عقب انجام شده تا از انتقال باکتری‌ها به مجاری ادراری جلوگیری شود.
- تعویض ملحفه‌های کثیف: پس از پایان شستشو، ملحفه‌های کثیف را با ملحفه‌های تمیز تعویض کنید. این کار باعث حفظ بهداشت و راحتی بیشتر بیمار می‌شود.
این مراحل به شما کمک می‌کند تا حمام کردن بیمار در تخت را به شکل ایمن و با رعایت اصول بهداشتی انجام دهید و همزمان راحتی و عزت نفس بیمار را حفظ کنید.
نکات مهم شستشوی سر بیمار در تخت
هنگام شستن سر بیمار و حمام کردن وی در تخت می بایست یکسری نکات را رعایت کنید که تعدادی از این موارد به صورت زیر می باشد:
- برنامه مراقبت از بیمار را برای نیازهای بهداشتی بررسی کنید و از اینکه آیا منعی برای شستشوی موهای بیمار وجود دارد یا خیر با پزشک او مشورت نمایید.
- اطمینان حاصل کنید که شخصی در صورت لزوم برای کمک به شما و بیمار در طی مراحل شستشو در دسترس خواهد بود.
- دستان خود را به خوبی شستشو نمایید.
- روش انجام کار را با بیمار در میان بگذارید ، از روال معمول شستشوی موهای او پرسش نمایید و رضایت آگاهانه وی را برای انجام این روش جلب کنید.
- بررسی کنید که آیا بیمار دردی دارد یا خیر. در صورت لزوم ، مسکن تجویز شده را استفاده کرده و اطمینان حاصل کنید که قبل از شروع عملیات شستشو مسکن تاثیر گذاشته است ، تا به تسکین درد همراه با جابجایی بیمار کمک کند.
- از حریم خصوصی بیمار اطمینان حاصل کنید و بررسی کنید که محیط گرم و بدون مزاحم باشد.
- بررسی کنید که آیا قبل از شستشو موهای فرد بستری نیاز به تخلیه روده یا مثانه خود دارد یا خیر.
- وسایل خود را در یک مکان جمع کرده و اطمینان حاصل کنید که همه وسایل در دسترس شما و بیمار است
- اطمینان حاصل کنید که تخت در ارتفاع مناسبی قرار دارد.
- دستان خود را تمیز کرده و پیش بند ببندید تا خطر عفونت را کاهش دهد.
- لباسهای بیمار را از قسمت بالاتنه آنها بیرون آورده و برای حفظ عزت نفس آنها را با ملافه بپوشانید.
- بالشها را از پشت سر بیمار بردارید تا به صورت صاف خوابیده باشند. اما بهتر است بیمار شیب مناسب را داشته باشد، این کار اجازه می دهد تا آب در طول شستشو از چشم و گوش خارج شود
- از بیمار بخواهید در هر زمان احساس ناراحتی می نماید شما را از وضعیت خود آگاه سازد .
- میله محافظ بالای سر تخت را بردارید تا بتوانید به راحتی به موهای بیمار دسترسی پیدا کنید
- یک روکش پلاستیکی را زیر سر و شانه های بیمار قرار دهید و یک حوله را به دور شانه های او بپیچید
- سر بیمار را روی محفظه شستشو قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که به درستی قرار گرفته باشد
- با توجه به دستورالعمل های سازنده محفظه شستشو ، مطمئن شوید که ظرفی که آب این قسمت را جمع می کند در زیر مجرای تخلیه قرار گرفته است.
- برای شستشو موهای فرد بستری یک کاسه شستشوی یکبار مصرف را با آب گرم پر کنید و به بیمار اجازه دهید دمای آن را بررسی کند.
- در صورت لزوم ، چشمهای بیمار را با یک دستمال یکبار مصرف بپوشانید تا از ورود آب و شامپو به داخل چشم ها محافظت کند.
- با استفاده از ظرف یکبار مصرف ، آب را از کاسه یکبار مصرف برداشته و موهای بیمار را خیس کنید. از خط جلوی مو شروع کنید و اجازه دهید آب از پایین و دور صورت تخلیه شود ،همیشه از ورود آب به داخل چشم و گوش بیمار جلوگیری کنید
- شامپو بزنید و آن را به موها ماساژ دهید.
- با استفاده از ظرف کوچک ، موهای بیمار را با آب بشویید.
- در صورت نیاز بیمار، از نرم کننده مو استفاده کنید و موها را دوباره آبکشی کنید.
- به طور مرتب بررسی کنید که بیمار در موقعیت خود راحت است و می تواند موقعیت خود را حفظ کند.
- اطراف موها را با حوله بپیچید تا آب اضافی آن گرفته شود – از کشیدن موها خودداری کنید زیرا این کار قطعا برای بیمار ناراحت کننده است.
- سینی شامپو را برداشته و یک حوله دور سر بیمار بپیچید تا مو خشک شود و اطمینان حاصل شود که او احساس سرما نمی کند.
- با توجه ویژه به چین های پوستی گردن ، پوست گردن را خشک کنید.
- هرگونه ملافه مرطوب شده روی تخت را عوض کنید
- میله محافظ بالای سر تخت را به جای خود بگذارید و بیمار را جابجا کنید تا در موقعیت راحت تر ی باشد.
- به بیمار کمک کنید تا لباس مناسب را بپوشد.
- موهای بیمار را مطابق با ترجیحات او سشوار کشیده و حالت دهید. در صورت امکان به آنها یک نوشیدنی و آینه بدهید تا بتوانند در مورد سبک کار شما نظر دهند و در این کار مشارکت نمایند
- تجهیزات استفاده شده یکبار مصرف را مطابق پروتوکل های بهداشتی دور بیندازید و مابقی وسایل را با مواد مناسب ضد عفونی کنید.
- پیش بند خود را باز کرده و آن را دور بریزید و دستان خود را به صورت کامل شستشو نمایید.
- تاریخ حمام انجام شده را ثبت کنید ، و هر یافته غیرطبیعی را در طول استحمام به پزشک و خانواده بیمار گزارش دهید و در صورت لزوم برنامه مراقبت از بیمار را به روزرسانی کنید.
- گوش ها را با گلوله های پنبه ای مسدود نمایید تا از ورود آب به داخل آن جلوگیری کند
- برای محافظت از سرازیر شدن آب به بخش های پایین گردن با یک حوله کوچک دورگردن را بپوشانید
- اگر سالمند یا بیمار نگران این است که ممکن است در چشم او آب بیاید ، یک حوله یا دستمال به آنها بدهید تا روی صورتشان نگه دارند
- برای یک تجربه آرامش بخش بهتر است از شامپوی مناسب با بوی اسطوخودوس و گیاهان مشابه استفاده کنید.
سخن پایانی
مراقبت از بهداشت فرد بستری یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های پرستار است. شستشوی سر بیمار در تخت، علاوه بر کمک به حفظ پاکیزگی و جلوگیری از عفونت، می‌تواند به بهبود روحیه و راحتی او نیز کمک کند. با استفاده از تکنیک‌های صحیح، پرستار در منزل، تجهیزات مناسب و توجه به شرایط خاص بیمار، این فرآیند به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود و کیفیت زندگی بیمار بهبود می‌یابد.
سوالات متداول
چگونه می‌توان موهای فرد بستری را بدون نیاز به جابه‌جایی شست؟
استفاده از شستشوی خشک یا شامپوهای بدون نیاز به آب می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
بهترین حالت قرارگیری بیمار برای شستشوی موها چیست؟
قرار دادن سر بیمار بر روی یک تشت یا وان مخصوص به‌گونه‌ای که گردن به‌خوبی حمایت شود.
آیا می‌توان از آب گرم برای شستشوی سر بیمار در تخت استفاده کرد؟
بله، اما باید از آب با دمای متعادل (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد) استفاده کرد تا از سوختگی یا سرمازدگی جلوگیری شود.
