مکیدن انگشت در کودکان معمولاً از دوران نوزادی آغاز می‌شود و در برخی موارد ممکن است تا سنین بالاتر نیز ادامه یابد و به عادتی ماندگار تبدیل شود. این رفتار به دلیل ایجاد حس آرامش و امنیت در کودک رخ می‌دهد و به‌ویژه هنگام احساس استرس یا خستگی در او شدت می‌گیرد. با این حال، والدین اغلب نسبت به این عادت نگرانی دارند، چرا که ادامه‌ی آن ممکن است اثرات منفی روی رشد دندان‌ها و ساختار فک کودک داشته باشد.
از این رو، بسیاری از والدین به دنبال روش‌هایی برای کمک به کودک خود هستند تا بتواند این عادت را ترک کند. برخی والدین این عادت را جزء علائم سیری و گرسنگی نوزاد می‌دانند. روش‌هایی مانند تشویق کودک به فعالیت‌های جایگزین، استفاده از محصولات محافظتی برای انگشت و ایجاد محیطی آرام برای کاهش اضطراب، از جمله راهکارهای مؤثری هستند که می‌توانند به تدریج مکیدن انگشت را کاهش دهند. همچنین مراجعه به یک مشاور کودک یا متخصص دندان‌پزشکی کودکان می‌تواند به والدین در این مسیر کمک کند تا راهکارهای مناسب و اصولی را به کار گیرند.
علت مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان
تمایل به مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان کاملاً طبیعی و غریزی است. طبق اعلام آکادمی اطفال آمریکا، تمامی نوزادان با نیاز قوی به مکیدن به دنیا می‌آیند که این نیاز، نقش مهمی در نحوه شیر خوردن آنها از سینه مادر یا شیشه شیر ایفا می‌کند. برای نوزادان، مکیدن انگشت حس آرامش ایجاد می‌کند و این کار تنها به دلیل گرسنگی و نیاز به شیر نیست. برخی از نوزادان و کودکان نوپا ترجیح می‌دهند برای ارضای این نیاز از پستانک استفاده کنند.
بیشتر کودکان عادت مکیدن انگشت را به صورت خودبه‌خود در سنین ۶ یا ۷ ماهگی یا حداکثر تا ۲ تا ۴ سالگی ترک می‌کنند که پرستار کودک در بیشتر مواقع در ترک این مشکل کمک می‌نماید؛ یا این حال، ممکن است در مواقع استرس‌زا مجدداً به این عادت برگردند. متخصصان توصیه می‌کنند تا قبل از سن ۵ سالگی، کودک را برای ترک این عادت تحت فشار قرار ندهید؛ زیرا بسیاری از کودکان قبل از ورود به مهدکودک، این رفتار را به تدریج کنار می‌گذارند.
دلایل مکیدن انگشت در سنین مختلف
مکیدن انگشت در کودکان، عادتی است که در بسیاری از نوزادان هم دیده می‌شود و با افزایش سن، دلایل مختلفی برای آن به وجود می‌آید. در برخی از بچه ها علت اینکار کاهش استرس و اضطراب خود بوده و در برخی از بچه ها به علت دندان در آوردن و در برخی ابتلا به بیماری اعصاب و روان بوده که در ادامه به بررسی این دلایل در سنین مختلف می‌پردازیم.
چرا نوزاد چهار ماهه انگشت خود را می‌مکد؟
نوزادان در این سن به دلیل نیازهای طبیعی و غریزی، انگشتان خود را می‌مکند. این رفتار عمدتاً ناشی از موارد زیر است:
- احساس آرامش علت مکیدن انگشت در کودکان
نوزادان با مکیدن انگشت در مواقع استرس یا ناراحتی، احساس آرامش بیشتری پیدا می‌کنند. - کشف بدن خود
نوزادان در این مرحله از رشد، در حال کشف بدن خود هستند و مکیدن انگشت به این فرآیند کمک می‌کند. - علائم شروع دندان درآوردن
از حدود چهار ماهگی، برخی علائم اولیه دندان درآوردن نوزادان ظاهر می‌شوند و مکیدن انگشت به کاهش خارش لثه‌ها کمک می‌کند.
این رفتار در نوزادان معمولاً طبیعی است و نگرانی خاصی ایجاد نمی‌کند، اما در صورت تداوم طولانی‌مدت، مشورت با پزشک مفید خواهد بود.
چرا کودکان سه ساله همچنان انگشت خود را می‌مکند؟
اگرچه مکیدن انگشت به ویژه مکیدن انگشت شست، در سنین پایین‌تر طبیعی است، در سن سه سالگی انتظار می‌رود که کودک به تدریج این عادت را ترک کند. با این حال، با دلایل مختلفی ممکن است این عادت را ادامه دهند:
- کاهش استرس علت مک زدن انگشت شست در کودکان
در مواقعی که کودک احساس استرس، اضطراب یا عصبانیت دارد، مکیدن انگشت می‌تواند به او احساس آرامش بدهد. - عادت طولانی‌مدت دلیل مکیدن انگشت در کودکان
این عادت ممکن است از دوران نوزادی شروع شده و همچنان بدون دلیل خاصی ادامه پیدا کرده باشد. - الگوگیری از دیگران علت مک زدن شست در بچه ها
کودکان از رفتارهای اطرافیان و همسالان خود الگوبرداری می‌کنند و ممکن است این رفتار را از دیگران آموخته باشند. - ناهنجاری‌های دندانی علت مکیدن انگشت در کودکان
مشکلاتی مانند به‌هم‌ریختگی دندان‌ها یا مشکلات فکی ممکن است به مکیدن انگشت منجر شود.
مکیدن انگشت شست در کودکان پنج ساله
در سن پنج سالگی، مکیدن انگشت در کودکان بیشتر به‌عنوان یک عادت نامطلوب شناخته می‌شود و می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- ایجاد حس امنیت و راحتی با مکیدن انگشت شست در بچه 5 ساله
مکیدن انگشت در این سن می‌تواند به کودک کمک کند تا حس آرامش و امنیت داشته باشد. - مکیدن شست در نوزادان، عادت ماندگار
برخی کودکان از سنین پایین‌تر این عادت را داشته‌اند و تاکنون موفق به ترک آن نشده‌اند. - عوامل محیطی علت مک زدن شست در بچه ها
تغییرات محیطی مانند جابه‌جایی خانه، شروع مدرسه جدید یا تغییرات خانوادگی ممکن است کودک را به سمت این عادت سوق دهد. - مشکلات دهان و دندان علت مکیدن انگشت در کودکان 5 ساله
درد دندان یا مشکلات فکی ممکن است علت دیگری برای این رفتار باشد.
مک زدن انگشت در بچه ها هفت ساله
ادامه این عادت در سنین مدرسه برای والدین و اطرافیان نگرانی ایجاد می‌کند و می‌تواند به دلایل زیر ادامه داشته باشد:
- مشکل در مدیریت احساسات
کودکان هفت ساله ممکن است در مواجهه با احساسات ناخوشایند مانند خشم و اضطراب، به مکیدن انگشت روی بیاورند تا آرامش پیدا کنند. - عادات نادرست علت مک زدن انگشت در کودکان
عاداتی که در کودکی ایجاد شده‌اند، اگر اصلاح نشوند، ممکن است تا این سن ادامه پیدا کنند. - مشکلات فکی یا دندانی
در برخی موارد، کودک به دلیل درد دهان یا ناهنجاری‌های دندانی، دست خود را در دهان می‌گذارد تا از درد کاسته شود.
اگر این رفتار در این سن ادامه داشته و روی زندگی روزمره کودک تأثیر منفی گذاشته، بهتر است با مشورت روانشناس یا دندانپزشک، راهکارهایی برای رفع این عادت در پیش گرفته شود. شما می‌توانید در سایت سلامت اول به اطلاعات بیشتری هم در این مورد دست یابید.
به نقل از وبسایت جهانی mayoclinic :
چرا برخی از کودکان شست خود را می مکند؟
نوزادان دارای رفلکس های طبیعی ریشه زایی و مکیدن هستند که می تواند باعث شود شست یا انگشتان خود را در دهان خود قرار دهند – گاهی حتی قبل از تولد. از آنجایی که مکیدن شست باعث می شود نوزادان احساس امنیت کنند، ممکن است برخی از نوزادان در نهایت عادت به مکیدن انگشت در زمانی که نیاز به آرامش دارند یا به خواب می روند، پیدا کنند.
روش‌های ترک مکیدن انگشت در کودکان
در بیشتر موارد، عادت مکیدن انگشت در کودکان قبل از ورود به مهدکودک یا مدرسه به‌طور خودکار کاهش می‌یابد؛ بااین‌حال، در برخی موارد، این رفتار نیازمند مداخله والدین است. برای این کار، روش‌ها و ابزارهای گوناگونی وجود دارند که می‌توانند به تدریج به کودک کمک کنند تا این عادت را کنار بگذارد. در ادامه چند روش مؤثر ذکر شده است:
- گفت‌وگوی دوستانه با بچه جهت جلوگیری از مک زدن انگشت ها
به‌جای سرزنش یا تنبیه کودک، بهتر است با او صحبت کنید و به‌صورت دوستانه اثرات احتمالی این رفتار را توضیح دهید. از او بپرسید چرا انگشت خود را می‌مکد و چه احساسی دارد؟ گاهی مکیدن انگشت ممکن است ناشی از اضطراب یا ترس باشد. در چنین مواردی، به‌جای تمرکز بر ترک این عادت، بهتر است به آرامش کودک کمک کنید. ارتباط کلامی، تماس چشمی و در آغوش گرفتن او می‌تواند نقش بسزایی در کاهش استرس داشته باشد. همچنین، وقت‌گذرانی با کودک و انجام تمرین‌های تنفسی عمیق نیز مؤثر است.
- آموزش غیرمستقیم برای ترک مکیدن انگشت شست در بچه
استفاده از فیلم‌های عروسکی، کارتون‌ها، برنامه‌های تلویزیونی یا کتاب‌های مناسب کودکان به آموزش غیرمستقیم آنها کمک می‌کند. کودکان از این طریق با عوارض عادات ناپسند آشنا می‌شوند و می‌توانند درباره ترک این رفتار تصمیم بگیرند. هنگام تماشای این برنامه‌ها، می‌توانید گفت‌وگوی دوستانه‌ای داشته باشید و اثرات منفی این عادت را برای کودک توضیح دهید.
- جلوگیری از مک زدن انگشت در بچه ها استفاده از لاک تلخ
استفاده از لاک تلخ به‌عنوان یک روش یادآور می‌تواند به کودکانی که هنوز انگیزه کافی برای ترک مکیدن انگشت شست ندارند، کمک کند. بااین‌حال، بسیاری از پزشکان این روش را توصیه نمی‌کنند و بهتر است در موارد خاص و پس از مشورت با پزشک، از آن استفاده شود.
- بررسی الگوی مکی زدن شست بچه برای ترک آنها
ممکن است کودک تنها در مواقع خاص، مثل قبل از خواب، انگشت خود را بمکد. در این موارد، شاید نیاز به روش‌هایی برای ایجاد آرامش در زمان خواب باشد. مثلاً می‌توانید قبل از مسواک زدن، یک فنجان شیر گرم برای او آماده کنید و در لحظه خواب او را در آغوش بگیرید. همچنین، اگر این رفتار در مواقع اضطراب بروز می‌کند، تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند موسیقی ملایم یا تمرین‌های مدیتیشن مخصوص کودکان می‌توانند مفید باشند. همچنین می‌توانید با کمک پرستار در منزل این الگوی مکیدن را تا حدودی بررسی و به ترک آن در کودک کمک کنید.
- استفاده از مشوق‌ها برای ترک مکیدن انگشت بچه ها
تهیه نمودار پیشرفت و استفاده از برچسب یا ستاره‌های انگیزشی می‌تواند کودکان را برای کنار گذاشتن این عادت تشویق کند. با هر بار صرف‌نظر از مکیدن انگشت در کودکان، به کودک امتیاز داده و پس از جمع شدن امتیازها، به او جایزه بدهید.
- استفاده از گارد یا محافظ انگشت برای جلوگیری از مکیدن انگشت در کودکان
انواع گاردهای انگشت و ابزارهای محافظ برای کودکان موجود است که مانع مکیدن انگشت می‌شوند. برخی از این ابزارها از پلاستیک سخت تولید شدن و برخی شبیه دستکش هستند. حتی محافظ‌های ارتودنسی مخصوصی نیز وجود دارند که در دهان نصب می‌شوند. برای انتخاب بهترین ابزار، بهتر است با پزشک اطفال یا دندانپزشک مشورت کنید.
- وضع قوانین و مقررات برای جلوگیری از مک زدن شست در کودکان
برای کودکان بزرگ‌تر، می‌توانید قوانین خاصی برای کاهش تدریجی مکیدن انگشت شست در بچه ها وضع کنید. به‌عنوان مثال، به او اجازه دهید تنها هنگام تماشای تلویزیون یا زمان خواب انگشت خود را بمکد و به‌تدریج زمان‌های مشخصی را برای قطع این عادت در نظر بگیرید.
- شبیه‌سازی موقعیت برای ترک مکیدن انگشت در کودکان
با استفاده از اسباب‌بازی‌های محبوب کودک و در حین بازی می‌توانید شرایط را شبیه‌سازی کنید و از او کمک بگیرید تا راه‌حلی برای ترک این عادت پیدا کند. در این فرصت، می‌توانید عوارض مکیدن انگشت در کودکان را نیز برای او توضیح دهید.
- مشاوره با پزشک جهت جلوگیری از مکیدن انگشتان بچه
در صورت دشواری ترک عادت مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان و یا برای ترک پستانک در کودکان، می‌توانید به پزشک اطفال یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشکان از طریق صحبت و توضیح آسیب‌های احتمالی این عادت می‌توانند کودک را برای کنار گذاشتن آن قانع کنند.
در این مقاله به بررسی دلایل مکیدن انگشت در کودکان پرداختیم و به شما گفتیم که چرا کودکان به این کار تمایل دارند. وقتی بفهمید که مکیدن انگشت شست نشانه چیست، می‌توانید به‌راحتی راه‌های موثری برای جلوگیری از آن پیدا کنید. ما در اینجا چندین راهکار کاربردی ارائه کرده‌ایم تا بتوانید بدون نیاز به مراجعه به پزشک، این عادت را در کودک متوقف کنید. البته، در برخی موارد ممکن است این روش‌ها به تنهایی کافی نبوده و نیاز باشد که از متخصص کمک بگیرید. کمک گرفتن از متخصصان و پرستاران مجموعه پرستار اول، بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
سوالات متداول
آیا مکیدن انگشت در نوزادان طبیعی است؟
بله، مکیدن انگشت در نوزادان طبیعی و غریزی است. این رفتار به نوزادان کمک می‌کند تا احساس آرامش پیدا کنند و همچنین نقش مهمی در کشف بدن خود و ارضای نیازهای تغذیه‌ای دارد.
چه زمانی باید نگران مکیدن انگشت در کودکان باشیم؟
اگر کودک شما بعد از سن ۵ سالگی همچنان به مکیدن انگشت ادامه دهد و این رفتار بر رشد دندان‌ها یا زندگی روزمره او تأثیر منفی بگذارد، بهتر است با یک مشاور کودک یا دندانپزشک مشورت کنید.
چگونه می‌توان به کودک خود در ترک این عادت کمک کرد؟
می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند گفت‌وگوی دوستانه، ایجاد محیطی آرام، استفاده از مشوق‌ها و حتی گاردهای محافظ انگشت استفاده کنید. همچنین، ایجاد فعالیت‌های جایگزین و بررسی الگوی مکیدن انگشت کودک نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
آیا استفاده از لاک تلخ برای ترک عادت مکیدن انگشت در کودکان مؤثر است؟
برخی والدین از لاک تلخ به عنوان یک روش یادآور استفاده می‌کنند، اما بسیاری از پزشکان این روش را توصیه نمی‌کنند. بهتر است در صورت لزوم و پس از مشورت با پزشک از آن استفاده کنید.
آیا مکیدن انگشت می‌تواند به مشکلات دندانی منجر شود؟
بله، اگر عادت مکیدن انگشت در کودکان به‌مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است به مشکلات دندانی و ناهنجاری‌های فکی منجر شود. به همین دلیل، ترک این عادت در صورت ادامه یافتن بعد از سنین خاص اهمیت دارد.
