پیوند پانکراس Pancreas transplant عملی برای درمان دیابت وابسته به انسولین است. این عمل به فرد مبتلا به دیابت یک پانکراس سالم اهدا می کند که توانایی تولید انسولین را دارد و معمولا از فردی که اخیراً فوت کرده است دریافت می شود. این بدان معناست که فرد در نتیجه پیوند پانکراس می توانند انسولین مورد نیاز خود را تولید کنند و دیگر نیازی به تزریق آن ندارند و بعد از انجام آن نیاز به استفاده از خدمات پرستار در منزل می باشد.
علل انجام پیوند پانکراس
پیوند پانکراس به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 (دیابت تحت درمان با انسولین) اجازه می دهد تا دوباره انسولین تولید کنند. این عمل یک درمان معمولی نیست زیرا خطراتی دارد و درمان با تزریق انسولین اغلب بی خطر تر است. پیوند پانکراس معمولاً تنها در موارد زیر در پیشنهاد می شود:
- اگر فرد علاوه بر مشکل دیابت نوع 1 در کودکان به بیماری کلیوی شدید نیز مبتلا باشد پیوند پانکراس ممکن است همزمان با پیوند کلیه در این موارد انجام شود.
- اگر فرد دوره های شدید سطوح پایین خطرناک قند خون را تجربه می کند و این اتفاق بدون هشدار قبلی اتفاق می افتد و با انسولین کنترل نمی شود لازم است پیوند پانکراس انجام شود.
- اگر پزشک تشخیص دهد که ممکن است فرد از پیوند پانکراس سود ببرد، باید ارزیابی دقیقی انجام دهد تا قبل از قرار گرفتن فرد در لیست انتظار،مشخص شود که آیا آنقدر سالم است که پیوند پانکراس برای او انجام شود یا خیر.
پیوند پانکراس برای درمان دیابت
تقریبا تمام پزشک ها بیماران دیابتی را از انجام این عمل منع میکنند. دلیل آن هم عوارض و مضرات آن است که بسیار بیشتر از فواید آن می باشد. پانکراس یک غده بسیار فعالاز لحاظ شیمیایی و هورمونی است و ترشحات زیادی انجام می دهد و تعاملات گسترده ای با دیگر اعضای بدن دارد. همین امر موجب می شود که حساسیت سیستم ایمنی بر روی این عضو بی نهایت بیشتر از غدد و اعضای دیگر باشد. به همین دلیل احتمال پس زده شده پانکراس پیوندی توسط سییستم ایمنی بدن بی نهایت زیاد است.
حتی اگر خود پانکراس پس زده نشود، بعضی ترشحات آن به داخل جریان خون به عنوان ترشحات بیگانه، با سیستم ایمنی برخورد میکند و موجب تحریک پاسخ شدید سیستم ایمنی و لخته شدن خون در رگ ها می شود. تمامی این عوارض می توانند کشنده باشد. مگر آنکه اهدا کننده عضو دارای ارتباط ژنتیکی با دریافت کننده باشد. در این صورت باید آزمایشات و تحقیقات گسترده سلولی و مولکولی بر روی هر دو نفر انجام شود تا مشخص شود که سلول های آنها تا چه اندازه با هم شباهت دارند. اگر این میزان راضی کننده بود، شاید تکرار میکنم شاید، عمل پیوند پانکراس برای درمان دیابت نوع 1 توصیه شود.
عمل پیوند پانکراس برای چه کسانی مناسب نیست؟
متأسفانه، عمل پیوند پانکراس برای تمام افراد قابل انجام نیست این موضوع به این دلیل است که این عمل فشار زیادی بر بدن وارد می کند و ممکن است به این معنی باشد که خطرات آن بیشتر از مزایای بالقوه آن است. به عنوان مثال،افرادی که با مشکلات زیر روبرو هستند ممکن است برای پیوند پانکراس نامناسب در نظر گرفته شوند اگر:
- بیماری قلبی شدید
- سابقه حمله قلبی
- سرطان لاعلاج
- سلامت روان یا مشکلات رفتاری جدی
- وضعیت سلامتی نامساعد
- اضافه وزن شدید
- اعتیاد
- بالا بودن سن
- ابتلا به بیماری کلیه
مراحل عمل پیوند پانکراس
پیوند پانکراس باید در اسرع وقت پس از در دسترس شدن پانکراس اهداکننده انجام شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی کامل انجام می شود و فرد در طی عمل در خواب کامل خواهد بود. در ابتدا برشی در امتداد شکم بیمار ایجاد می شود. پانکراس اهداکننده (و کلیه اهداکننده، اگر همزمان پیوند کلیه انجام گردد) داخل آن قرار میگیرد و به رگهای خونی مجاور و روده متصل میشود. پانکراس جدید باید بلافاصله شروع به تولید انسولین کند. پانکراس آسیب دیده قدیمی در جای خود باقی می ماند و پس از پیوند به تولید شیره های گوارشی مهم ادامه می دهد.
طول درمان بعد عمل پانکراس
معمولاً بیمار باید پس از پیوند پانکراس باید حدود 2 یا 3 هفته در بیمارستان بماند. اکثر افراد می توانند در عرض چند ماه به فعالیت های عادی خود بازگردند. تیم پیوند پانکراس می تواند در مورد مدت زمان لازم برای اجتناب از فعالیت های خاص در طول بهبودی به فرد راهنمایی کند. لازم است پس از پیوند فرد بیمار باید با تیم پیوند معاینات منظمی داشته باشد. همچنین لازم است فرد بیمار باید تا آخر عمر از داروهایی به نام سرکوب کننده های ایمنی استفاده کند. بدون این داروها، ممکن است بدن فرد پانکراس جدید را خارجی تشخیص داده و به آن حمله می کند در این وضعیت پیوند پس زده میشود.
عوارض عمل پیوند پانکراس برای درمان دیابت
پیوند پانکراس یک روش پیچیده و پرخطر است و ممکن است مشکلات و عوارضی را ایجاد کند. عوارض احتمالی عبارتند از:
- سیستم ایمنی بدن پانکراس پیوندی را به عنوان خارجی تشخیص می دهد و به آن حمله می کند (رد پیوند).
- تشکیل لخته های خون در رگ های خونی تامین کننده پانکراس اهدا کننده
- التهاب کوتاه مدت پانکراس (پانکراتیت)، معمولاً بلافاصله پس از پیوند
- عوارض جانبی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، مانند افزایش احتمال ابتلا به برخی عفونت ها، ایجاد فشار خون بالا، و ضعیف شدن استخوان ها (پوکی استخوان)
- بسیاری از این مشکلات و بیماری ها قابل درمان هستند، اگرچه گاهی اوقات ممکن است برداشتن پانکراس اهداکننده ضروری باشد.
مسیر درمان بعد از پیوند پانکراس
چشم انداز افرادی که پیوند پانکراس انجام میدهند معمولاً مناسب است. اکثر این افراد سال ها یا حتی دهه ها بعد از پیوند پانکراس زندگی می کنند. تقریباً همه حداقل یک سال بعد زنده می مانند و تقریباً از هر 10 نفر 9 نفر حداقل 5 سال زندگی می کنند.
برای افرادی که پیوند لوزالمعده و کلیه را با هم انجام داده اند، حدود 9 پانکراس از هر 10 اهداکننده پانکراس پس از 1 سال هنوز کار می کنند و حدود 8 از 10 پانکراس پس از 5 سال هنوز به فعالیت خود ادامه می دهد برای افرادی که به تازگی پیوند لوزالمعده انجام داده اند، از هر 10 پانکراس اهدایی، 9 نفر هنوز بعد از 1 سال کار می کنند و حدود نیمی از آنها بعد از 5 سال هنوز کار می کنند.
اگر پانکراس اهداکننده از کار بیفتد می توان آن را خارج کرد و ممکن است بتوان فرد را در لیست انتظار برای پیوند دیگری قرار داد تا در اسرع وقت تحت عمل پیوند مجدد قرار گیرد. شرکت پرستاری پرستار اول با داشتن سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به همشهریان گرامی ارائه خدمت نماید. کادر متخصص و آموزش دیده این مرکز در قالب پرستار کودک ، پرستار سالمند و پرستار بیمار با اندوختن تجارب ارزشمند در طی سال ها خدمت رسانی همواره آماده حضور در کنار شما عزیزان می باشد.
