سندرم خستگي مزمن یا بیماری انسفالومیلیت میالژیک (ME) یک بیماری بسیار ناتوان‌کننده می‌باشد که افراد مبتلا به این بیماری در اغلب به دلیل خستگی مفرط، توانایی انجام فعالیت‌های روزانه خود را از دست داده و گاهی، این بیماری میتواند افراد را در بستر خواب حبس نماید.
این افراد اغلب خستگی شدیدی را در بدن خود احساس نموده که با استراحت کافی نیز بهبود نمی‌یابد. علاوه بر آن این شرایط ممکن است پس از هر نوع فعالیتی فیزیکی و ذهنی رو به وخامت برود. از جمله علائم شایع این بیماری عدم کیفیت خواب، عدم تفکر و تمرکز، احساس درد و سرگیجه می‌باشد. این افراد ممکن است بیمار به‌نظر نرسیده، اما نتوانند عملکرد مثبت و عادی در زندگی خود را تجربه نمایند. در این مورد پرستار در منزل میتواند با آگاهی که از این سندرم دارد اقدامات لازم را در جهت درمان سریعتر انجام دهد تا از عوارض بعدی این بیماری جلوگیری شود.
علائم سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن نیز مانند دیگر بیماری‌ها از علائمی برخوردار است برخی از این علائم به صورت اصلی بوده و ممکن است با خستگی عادی اشتباه گرفته شود. به عنوان مثال:ایجاد خستگی شدید جسمی یا ذهنی در بدن فرد پس از فعالیت، درد عضلات یا درد مفاصل،خواب بدون کیفیت،سردرد شدید،احساس گلو درد اشاره نمود. اما در مواردی نیز علائم به صورت فرعی بوده و فرد مبتلا به سندرم خستگی مزمن دچار علائمی مانند:حساس شدن غدد لنفاوی در قسمت ناحیه گردن یا ناحیه زیربغل،حساسیت شدید فرد به نور،بو، دارو، غذا و دارو می‌شود.
بر این اساس علائم خستگی مزمن را به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم نموده که عبارت‌اند از:
۱.علائم اصلی سندرم خستگی مزمن
کاهش میزان فعالیت‌های عادی بیمار قبل از بروز بیماری که همراه با خستگی طولانی مدت بیش از ۶ ماه ادامه پیدا کند. در واقع افراد مبتلا به این نوع سندرم خستگی متفاوتی را نسبت به خستگی معمول جامعه احساس می‌کنند. این نوع خستگی با خواب کافی و استراحت مطلق نیز در فرد به هیچ عنوان کاهش پیدا نکرده بلکه ممکن است تشدید نیز پیدا کند.
تشدید میزان خستگی در فرد پس از انجام فعالیت بدنی و ذهنی که همین امر موجب اختلال در تفکر فرد، مشکلات در خواب نرمال، ایجاد گلو دردهای شدید، سردرد‌های مزمن، احساس سرگیجه همراه بوده و بهبودی فرد بیمار ممکن است روزها، هفته‌ها یا طول بکشد.
۲.علائم فرعی سندرم خستگی مزمن
علاوه بر این علائم گفته شده، علائم فرعی نیز ممکن است در فرد بیمار بروز کند به عنوان مثال: مشکلات به وجود آمده در تفکر و ماندگاری حافظه فرد در واقع اینگونه بیماران در میزان به‌خاطر سپردن و همچنین توجه به جزئیات مشکل داشته و اغلب افراد بیمار احساس گیجی نموده و نمی‌توانند به درستی فکر کنند.
بدتر شدن حال فرد به این صورت که شرایط بیمار در حالت‌های مختلف ایستادن یا هنگام نشستن بدتر می‌شود و دچار احساس سبکی در قسمت سر، احساس سرگیجه، ضعف یا غش و تغییرات در میزان بینایی مانند تار دیدن یا دیدن لکه‌های بینایی در فرد می‌شود.
به طور کلی داشتن علائم زیر میتواند نشان دهنده سندرم خستگی مزمن باشد:
- ایجاد خستگی شدید جسمی یا ذهنی در بدن فرد پس از فعالیت
- ایجاد اختلال در حافظه و مهارت ذهنی
- نوعی سرگیجه که در زمان تغییر حالت فرد تشدید می‌شود.
- درد عضلات یا درد مفاصل
- خواب بدون کیفیت
- سردرد شدید
- احساس گلو درد
- حساس شدن غدد لنفاوی در قسمت ناحیه گردن یا ناحیه زیربغل
- حساسیت شدید فرد به نور، بو، دارو، غذا و دارو، مانند میگرن مزمن
چرا سندرم خستگی مزمن ایجاد می‌شود؟
بسیاری از محققان اعتقاد دارند دلیل به وجود آمدن سندرم خستگی مزمن ناشی از یک دلیل خاص نبوده بلکه سندرم خستگی مزمن به دلایل مختلفی ممکن است بروز پیدا کند. که این دلایل عبارت است از:
- ژنتیک: در برخی افراد به صورت مادرزادی ممکن است بروز نماید.
- مشکلات خونی: انواع کم‌خونی و کاهش سطح طبیعی اکسیژن خون نیز میتواند منجر به خستگی مزمن در فرد شود.
- عفونت: در اثر ابتلای فرد به عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شوند.
- تروما از نوع جسمی یا احساسی: در برخی موارد تجربه تلخ تصادف، آسیب دیدگی‌های شدید، جراحی سخت یا انواع استرس و فشارهای عاطفی و ذهنی باعث بروز سندرم خستگی مزمن می‌شود.
- انرژی: عدم تعادل در بدن فرد در تبدیل سوخت و ساز در جهت تولید انرژی مفید
- بیماری: فیبرومیالژیا یا سندرم تاکی، آرتریت تمپورال باعث بروز این نوع سندرم در افراد می‌شود.
- سن فرد: این سندرم در بیشتر افراد جوان یا افراد میانسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- جنسیت: ابتلای زنان نسبت به مردان به این نوع سندرم بیشتر است.
- تیروئید: هورمون های تییروئیدی تاثیر مستقیم بر روی متابولیسم بدن دارند. از مهم ترین علائم کم کاری تیروئید، همین خستگی مفرط است.
- سردرد شدید که میتوان از درمان های خانگی سردرد شدید کمک گرفت .
به نقل از وبسایت mayoclinic :
سندرم خستگی مزمن یک اختلال پیچیده است. این بیماری باعث خستگی شدید می‌شود که حداقل شش ماه طول می‌کشد. علائم با فعالیت‌های جسمی یا ذهنی بدتر می‌شوند اما با استراحت به طور کامل بهبود نمی‌یابند. علت این بیماری ناشناخته است، اگرچه نظریه‌های مختلفی درباره آن وجود دارد. کارشناسان معتقدند که ممکن است ترکیبی از عوامل مختلف باعث این بیماری شود.
برخی از افرادی که این بیماری را دارند، دچار سردرد، گلودرد و غدد لنفاوی حساس در ناحیه گردن یا زیر بغل می‌شوند. همچنین، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است به نور، صدا، بوها، غذاها و داروها حساسیت بیشتری پیدا کنند.
داروی شیمیایی مفید برای خستگی مزمن چیست؟
هیچ داروی شیمیایی قطعی وجود ندارد اما به طور کلی مصرف تعدادی از داروها میتواند در برخی موارد تعدادی از علائم و نشانه‌های ایجاد شده در فرد را برطرف نماید. مصرف برخی مسکن‌ها میتواند قسمتی از سردردها، دردهای مربوط به عضلات و مفاصل را تا حدودی به صورت موقت بهبود ببخشد.
دروهای گیاهی مفید برای سندرم خستگی مزمن چیست؟
- روغن پریلا گرفته شده از بذر کاسنی دارای خاصیت آرامش بخش می‌باشد
- گیاهان آرامش‌بخش و ضد استرس مثل لاوندر، زعفران، کامومیل و نعناع فلفلی
- گیاه زنجبیل به دلیل برخوردار بودن از خاصیت ضد التهابی و ضد درد به منظور رفع درد‌عضلانی و مفصلی مفید می‌باشد.
- ریشه گیاه جنسینگ دارای خواص آرامش بخش می‌باشد.
انواع سندرم خستگی مزمن چیست؟
این سندرم درجات متخلفی دارد که بسته به میزان ناتوانی فرد تعیین می‌شود. این درجات به ترتیب عبارت است از:
- سندرم خستگی مزمن شدید: از جمله اختلال پیچیده بوده که در فرد مبتلا باعث ایجاد حس خستگی شدیدی شده و با فعالیت فیزیکی و ذهنی بدتر می‌شود و در کمترین حالت تا شش ماه به طول می انجامد.
- سندرم خستگی مفرط: سندروم خستگی مفرط در اثر استرس طولانی‌مدت که در کمترین حالت حداقل شش طول می‌کشد و در اثر فشار زیادی بر روی مغز و استرس ناسالم به وجود می‌آید.
راه‌های جلوگیری از سندرم خستگی مزمن چیست؟
به طور کلی علت هنوز درمان مشخصی برای این بیماری وجود نداشته اما برخی از مسائل تا حدودی منجر به پیشگیری و بهبود این نوع سندرم می‌شود. این راه‌ها عبارتند از:
- برخورداری از استراحت خوب و کافی
- خوردن غذاهای تسکین دهنده و ضد التهاب
- نوشیدن آب کافی
- مصرف به اندازه کافئین
- عدم مصرف بیش از حد قند
- انجام ورزش ملایم
علائم سندرم خستگی مزمن در افراد سالمند چیست؟
در بدن افراد سالمند به دلیل کهولت سن و برخورداری از ضعف بدنی این سندرم با علائمی دیگری خود را نشان می‌دهد.به طور کلی علائم سندرم خستگی مزمن در سالمندان عبارت است از:
1- خستگی جسمانی:
در این نوع از خستگی در سالمندان انجام فعالیت های عادی دچار مشکل شده و همین مسئله باعث نیاز سالمند به استراحت بیشتر شود، همچنین باعث خطر زمین خوردن و عدم تعادل در هماهنگی حرکات شود.
2- خستگی ذهنی:
این نوع خستگی باعث کاهش هوشیاری، تمرکز و ایجاد فراموشی در فرد شود. همچنین آن‌ها را از نظر روحی تحریک پذیرتر نموده و باعث ایجاد عصبانیت و انزوا در بیمار شود.
علت بروز خستگی در افراد سالمند
همانطور که در مطالب بالا نیز اشاره شد، افراد سالمند به دلیل بروز بیماری‌های مختلف و عدم شادابی بدن از ضعف بدنی بیشتری نسبت به جوانان برخوردار هستند، بنابراین بیشتر دچار این نوع خستگی می‌شوند. به طور کلی ۶ دلیل عمده بروز خستگی در افراد سالمند عبارت است از:
- بروز انواع کم خونی در افراد سالمند: باعث بروز این بیماری می‌شود به طور کلی تعداد گلبول های قرمز خون فرد از حد معینی که پایین‌تر باشد رساندن اکسیژن لازم به سلول ها سخت‌تر فراهم شده و در نتیجه منجر به خستگی فرد شود.
- اختلال خواب: که مانع از تجربه حس استراحت کافی در فرد شده و باعث بروز این نوع سندرم شود.
- مشکلات تیروئید: مانند کم کاری تیروئید در باعث افزایش وزن، یبوست و ریزش مو در فرد شود.
- سرطان: بخش قابل توجهی از انرژی بیمار به دلیل عدم کارکرد صحیح سلول‌ها از بین خواهد برد و باعث ایجاد خستگی در فرد می‌شود.
- عفونت سل و HIV: باعث احساس خستگی شدید در افراد کهن‌سال خواهد شد.
- اختلال التهابی: مانند آرتریت روماتوئید و بیماری لوپوس و همچنین سفتی مفاصل و درد باعث بروز خستگی در افراد سالمند می‌شود.
روش‌هایی درمانی موثر در رفع سندرم خستگی مزمن در سالمندان
افراد سالمند با انجام فعالیت‌های ویژه‌ای می‌توانند بر مشکلات ناشی از سندرم خستگی مزمن تا حدود زیادی غلبه نمایند. این روش‌هایی درمانی عبارت است از:
- انجام ورزش‌های ویژه سالمندان باعث بهبود اعضای قلب، ریه‌ها، و عضلات در افراد کهن‌سال می‌شود.
- کمبود آب در بدن در سالمندان باعث کاهش هوشیاری و تمرکز را شده استفاده از آب‌درمانی باعث بهبود وضعیت جسمانی و روانی در سالمندی خواهد شد.
- داشتن خواب کافی بر عملکرد روزانه سالمندان تاثیرگذار می‌باشد.
- کاهش وزن فشار اضافی بر قلب کم نموده و باعث رفع خستگی در فرد می‌شود.
- الگوی غذایی سالم باعث شادابی در افراد بیمار خواهد شد.
دمنوش‌های مفید به منظور رفع سندرم خستگی مزمن در افراد سالمند عبارت است از:\
افراد سالمند بیش از افراد دیگر باید در نوشیدنی و غذای مصرفی خود محتاط عمل نمایند.بر این اساس ۵ دمنوش موثر در رفع خستگی افراد سالمند عبارت است از:
- قهوه تا حدودی میتواند در رفع خستگی موثر واقع شود.
- ترکیب دمنوش نعناع و چای سبز از جمله دمنوش‌های مفید به منظور رفع خستگی می‌باشد.
- بهار نارنج به‌صورت شربت یا دمنوش نیز برای رفع خستگی برای سالمند مفید است.
- جنسینگ به دلیل برخورداری از ماده آنتی‌اکسیدان میتواند در رفع خستگی کمک کند.
- دمنوش زنجبیل از جمله ترکیبات آرامش‌بخش به منظور رفع خستگی می‌باشد.
مهم‌ترین وظایف تیم نگهداری از سالمندان مبتلا به بیماری سندرم خستگی مزمن چیست؟
تیم نگهداری سالمندان باید بدانند که مراقبت از افراد سالمند به ویژه سالمندان مبتلا به سندرم خستگی مزمن از حساسیت زیادی برخوردار بوده و لازم است نکاتی را به منظور حفظ کیفیت مراقبت از سالمند رعایت نمایند. این وظایف عبارت است از:
- از جمله مهم‌ترین وظایف پرستار در منزل عمل به تجویزات پزشک معالج بیمار و همچنین تنظیم دقیق رژیم غذایی و دارویی فرد بیمار است.
- ایجاد یک محیط آرام به منظور استراحت مناسب سالمند
- چکاب مداوم وضعیت سلامتی سالمند
- انجام حرکات ورزشی مناسب و ملایم به منظور به کارگیری توان از دست رفته در فرد سالمند
- حفظ روحیه بیمار از تنش و عوامل استرس‌زا که ممکن است این وضعیت را بدتر نماید.
جمع‌بندی
سندرم خستگی مزمن از جمله بیماری‌های بسیار ناتوان‌کننده می‌باشد که فرد مبتلا به آن به علت خستگی مفرط توان انجام کوچکترین فعالیت‌های معمول روزانه را نخواهد داشت. این سندرم باعث حبس طولانی افراد در بستر خواب بدون لذت بردن از زندگی روزمره خواهد شد. افراد مبتلا به این بیماری دچار خستگی شدیدی می‌شوند که حتی با استراحت‌های طولانی نیز بهبود نمی‌یابد. همچنین این حالت ممکن است به دنبال هرگونه فعالیت فیزیکی و ذهنی وخیم‌تر شود بگونه‌ای که فرد را از حضور موثر در اجتماع محروم سازد. این سندرم با نشانه‌های مختلفی همچون خستگی مفرط، اختلالات خواب و خستگی شدید پس از انجام فعالیت همراه می‌باشد. از دیگر علائم مهم آن میتوان به درد در نواحی متنوع بدن، عدم تمرکز و ضعیف در حافظه اشاره نمود. متاسفانه هیچ درمان قطعی برای این سندرم وجود ندارد. با این حال میتوان با روش‌های درمانی تجویز شده تا حدودی علائمی فرد را تحت تاثیر قرار داد. به طور کلی افراد سالمند به دلیل سبک زندگی متفاوت نسبت به افراد جوان بیشتر در معرض این نوع سندرم قرار دارند. لذا کمک گرفتن از کادر متخصص در این زمینه برای افراد سالمند امری ضروری به شمار می‌رود. شرکت پرستار اول با سابقه کار بالا و برخورداری از کادر متخصص یکی از بهترین گزینه‌ها برای حمایت همه‌جانبه از بیماران عزیز شما به شمار می رود. لذا جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در این زمینه می.توانبد با پشتیبانی مجموعه تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول
1- چه افرادی مبتلا به سندرم خستگی مزمن می‌شوند؟
به طور کلی هر فردی میتواند به سندرم خستگی مزمن مبتلا شود. اما این بیماری در افراد سالمند و میانسال با سن بین ۴۰ تا ۶۰ سال شایع‌تر می‌باشد. با این حال در برخی کودکان، نوجوانان نیز در مواردی علائم این بیماری مشاهده شده است. اغلب زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این سندرم قرار داشته اما بسیاری از افراد این بیماری تشخیص داده نشده است.
2- سندرم خستگی مزمن چه نشانه هایی دارد؟
احساس خستگی از جمله مهم‌ترین علائم ابن بیماری بوده، از دیگر علل آن میتوان به عفونت، کمبود عناصر مغذی، عدم توان فعالیت سنگین، اختلال هورمونی غدد درون‌ریز و اختلال سلامت روان اشاره نمود.
3- آیا آزمایشی به منظور تشخیص سندرم خستگی مزمن وجود دارد؟
متاسفانه آزمایشی برای تشخیص وجود ندارد. به منظور تشخیص سندرم خستگی مزمن، فقط پزشک متخصص با بررسی حضوری علائم فرد باید متوجه این سندرم شود.
