یبوست در سالمندان، یک بیماری کاملا مشخصی نبوده ولی یک اصطلاحی است که برای توصیف زمانی استفاده می‌شود که فرد در حرکت روده خود مشکلاتی را تجربه می‌نماید؛ و هم‌چنین نمی‌تواند روده خود را به طور کامل تخلیه کند. بسیاری از مردم حتی زمانی که برای اجابت مزاج باید زور بزنند، خود را دچار یبوست می‌دانند. زمانی که مدفوع برای مدت طولانی در روده بزرگ جمع شود، به دلیل سفت و خشک شدن، دفع آن می‌تواند سخت باشد. یک پرستار سالمند در منزل می تواند با تهیه یک برنامه تغذیه ای و دارویی مناسب و متناسب با تجویز پزشک به بهبود این شرایط کمک کند.
حدود 16 درصد از بزرگسالان یبوست مزمن را تجربه می‌کنند. این درصد به حدود یک سوم بزرگسالان بالای 60 سال و حدود نیمی از کل بزرگسالانی که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند افزایش می‌یابد. با این که یبوست برای فردی ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما زمانی این موضوع به طور مداوم تکرار شود، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی گردد. بعضی از روش‌ها برای درمان یبوست کودکان و سالمندان می‌تواند تاثیرگذار باشد ولی در ابتدا باید علت دقیق آن را تشخیص دهید و سپس برای درمان آن اقدام نمایید.
علت ایجاد یبوست در سالمندان
یبوست در سالمندان، یکی از مشکلات رایج و آزاردهنده‌ای است که امروزه به دلیل ماشینی شدن زندگی و کاهش فعالیت‌ها ایجاد می‌شود. برخی از شرایط پزشکی و هم‌چنین مصرف بعضی از داروها در سالمندان می‌تواند باعث ایجاد یبوست گردد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین دلایل بروز یبوست در سالمندان می‌پردازیم:
شرایط پزشکی:
- اختلال در عضلات و اعصاب تاثیرگذار در حرکات روده: مانند سکته مغزی، بیماری پارکینسون یا آسیب نخاعی
- بیماری‌های تاثیرگذار بر هورمون‌ها یا متابولیسم: مانند دیابت
- سایر شرایط پزشکی که می‌تواند منجر به یبوست در سالمندان شود شامل تومورها یا سایر انسدادها، اختلالات کف لگن و اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر است.
- تغییر در رژیم غذایی و ورزش به دلیل اقدامات پزشکی نیز می‌تواند منجر به یبوست شود.
- بیماری‌هایی که بر رژیم غذایی و عادات روزانه افراد تاثیر می‌گذارد: مانند بیماری آلزایمر، زوال عقل
داروها و مکمل‌های غذایی:
- داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی و پارکینسون، آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم یا کلسیم، برخی داروهای آلرژی (آنتی هیستامین‌ها)، مسکن‌های خاص، برخی از داروهای فشار خون بالا، دیورتیک ها، آنتی کولینرژیک ها، ضد اسپاسم ها، ضد تشنج‌ها
- برخی از مکمل‌های غذایی مانند آهن
- داروی بیهوشی که برای جلوگیری از احساس درد استفاده می‌شود، می‌تواند منجر به یبوست نیز شود.
تغذیه، فعالیت و سبک زندگی:
- عدم استفاده از غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل
- مصرف زیاد گوشت‌های پرچرب، لبنیات و تخم‌مرغ، شیرینی‌ها یا غذاهای فرآوری شده
- عدم مصرف مایعات کافی می‌تواند باعث سفت‌تر شدن مدفوع و دفع آن گردد.
- عدم فعالیت طولانی یا ورزش نکردن به دلیل برخی از بیماری‌ها یا پس از جراحی ممکن است باعث یبوست شود.
درمان یبوست در سالمندان
برخی از موارد یبوست در سالمندان که ممکن است باعث بی اشتهایی در سالمندان گردد؛ را در خانه و بدون مراجعه به پزشک می‌توان درمان نمود. با استفاده از انواع روش‌های درمانی زیر که ارائه می‌دهیم؛ می‌توانید تا حد زیادی مدفوع خود را نرم کرده و به راحتی روده‌های خود را تخلیه نمایید. روش‌های درمانی این بیماری گوارشی عبارت‌اند از:
- داشتن رژیم غذایی سالم: با استفاده از یک رژیم غذایی سالم و منظم که دارای مقدار زیادی فیبر است، مانند میوه‌ها، سبزیجات تازه پخته یا خام، غلات و نان‌های سبوس‌دار، می‌تواند در درمان یبوست سالمندان کمک نماید.
- نوشیدن مایعات کافی: در صورت عدم استفاده از مایعات می‌توانید باعث بدتر شدن علائم یبوست شوید. نوشیدن آب، آب میوه و سایر مایعات به اندازه کافی می‌تواند به شما کمک کند حرکات روده خود را منظم کنید؛ و یبوست خود را درمان کنید.
- داشتن تحرک و انجام ورزش: داشتن تحرک مانند پیاده‌روی کردن و هم‌چنین ورزش روزانه، یکی دیگر از روش‌هایی است که می‌تواند در درمان یبوست سالمندان تاثیر بگذارد.
در صورت موثر نبودن روش‌های درمانی که در بالا گفته شد و یا داشتن هر گونه علائمی مانند خونریزی، درد و یا علائم جدی‌تر بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. پزشک ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی یا فعالیت شما پیشنهاد دهد و یا داروها و انواع مکمل‌ها را برای شما تجویز کند. استفاده از انواع داروها و مکمل‌های غذایی می‌تواند به کنترل عضلات شما کمک نماید. هم‌چنین، در برخی از موارد نادر، ممکن است جراحی توصیه شود، به عنوان مثال، برای درمان انسداد یا برداشتن بخشی از کولون در صورتی که آن عضلات کار نکنند.
به نقل از healthline :
اولین هدف در درمان یبوست کاهش علائمی مانند درد شکم و نفخ است. هدف دوم این است که اجابت مزاج منظم و نرم داشته باشید که نیازی به زور زدن حداقل سه بار در هفته نداشته باشید. ورزش، هیدراتاسیون و تغییرات رژیم غذایی – به ویژه افزایش مصرف فیبر – معمولاً اولین پیشنهادهایی هستند که پزشک شما برای رسیدن به این اهداف ارائه می دهد.
اگر روش‌های غیر دارویی مؤثر نبودند، پزشک ممکن است شما را از نظر نهفتگی مدفوع معاینه کند. این وضعیتی است که زمانی ایجاد می شود که مدفوع سفت و خشک در روده بزرگ جمع می شود و دفع مدفوع را دشوار می کند. در برخی موارد، مدفوع مایع ممکن است در اطراف نهفتگی نشت کند و نهفتگی را پنهان کند. به این حالت اسهال سرریز می گویند.
اگر مدفوع نهفته دارید، حل این مشکل باید اولین قدم باشد. این عارضه یا با تنقیه یا پاکسازی دستی درمان می شود. حذف دستی خطراتی را به همراه دارد، بنابراین مطمئن شوید که به متخصص مراقبت های بهداشتی خود اجازه دهید این کار را انجام دهد یا نحوه انجام آن را با دقت به شما آموزش دهد. برای یبوست بدون نهفتگی، چندین گزینه رفتاری و دارویی دیگر وجود دارد که می توانید برای کمک به حرکت روده خود امتحان کنید.
درمان یبوست شدید در سالمندان با طب سنتی
یکی از مهم‌ترین عاملی که می‌تواند باعث ایجاد یبوست در سالمندان شود، رخداد سوء مزاج خشک عام و یا وجود خشکی در روده‌های آن‌ها است. علاوه بر روش‌های درمانی که در بالا گفته شد؛ با استفاده از طب سنتی نیز می‌توانید به درمان یبوست بپردازید. برای درمان یبوست در خانه با طب سنتی دمنوش های زیر را استفاده نمایید:
- ترنجبین: برای استفاده این گیاه باید یک قاشق غذاخوری از ترنجبین را به مدت 2 تا 3 دقیقه در یک لیوان شیر جوشانده و قبل از خواب بنوشید. با استفاده از این دستور تهیه، می‌توانید از ایجاد نفخ جلوگیری کنید.
- شربت انجیر: یکی دیگر از روش‌های درمان یبوست سالمندان با طب سنتی، استفاده از شربت انجیر است. برای استفاده از این شربت، شما باید تعدادی انجیر خشک را تا پخته شدن و له شدن کامل بجوشانید. سپس شیره آن‌ها را گرفته و دوباره بجوشانید تا قوام پیدا نماید. می‌توانید روزی 1 یا 2 قاشق از آن را میل نمایید.
- مغز گردو: استفاده از مغز گردو برای درمان یبوست معجزه می‌کند. ابتدا باید دو عدد مغز گردو را به مدت 10 دقیقه در شیر بجوشانید و قبل از خواب با نبات میل کنید.
انواع یبوست در سالمندان
یبوست در سالمندان می‌تواند باعث گرفتگی شکم، سفتی در مدفوع و درد شکم گردد. این موضوع هم‌چنین می‌تواند باعث آزار و اذیت سالمندان شود. در صورت مشاهده این علائم در سالمندان خود که تهدید کننده زندگی آن‌ها است. یبوست در سالمندان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌گردد که در ادامه به توضیح بیشتر آن‌ها می‌پردازیم:
یبوست اولیه یا کارکردی در سالمندان
یبوست اولیه در سالمندان، به دلیل اختلالات و ایجاد مشکل در عملکرد روده است. این نوع یبوست می‌تواند بدون دلیل زمینه‌ای و یا وجود بیماری در فرد ایجاد شود. یبوست اولیه یا کارکردی در سالمندان خود به سه قسمت تقسیم می‌گردد:
- یبوست با حرکت آهسته‌ی روده: در این نوع از یبوست اولیه، حرکت مواد غذایی در روده کند بوده و دفع به ندرت صورت می‌گیرد.
- دیستسینرژی کف لگن: در این نوع یبوست اولیه، در عملکرد عضلات کف لگن مشکلاتی وجود داشته که باعث می‌شود دفع به سختی اتفاق بیفتد.
- یبوست عملکردی: در این نوع یبوست که علائمی مثل دفع سخت و ناقص به وجود می‌آید، دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد.
- درمان: اصلاح رژیم غذایی، افزایش مصرف آب، فیبر و انجام ورزش و داشتن تحرک
یبوست ثانویه در سالمندان
یکی دیگر از انواع یبوست در سالمندان، یبوست ثانویه است که به علت وجود شرایط خاص و هم‌چنین سایر بیماری‌ها ایجاد می‌گردد. از مهم‌ترین دلایل یبوست ثانویه می‌توان موارد زیر را نام برد:
- وجود انواع بیماری‌های متابولیکی و سیستمیک: مثل بیماری دیابت، اختلالات الکترولیتی و کم‌کاری تیروئید
- داروها: مصرف بعضی از داروها مثل انواع مسکن‌ها، داروهای ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها و هم‌چنین ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای
- بیماری‌های عصبی: مثل بیماری ام اس و پارکینسون
- برخی از اختلالات ساختاری: مثل انسدادهای روده یا تنگی‌ها
- درمان: درمان بیماری‌های زمینه‌ای و یا تغییر داروهای مصرفی
خطرات یبوست در سالمندان
یبوست در سالمندان همانند بی اختیاری ادرار سالمند می‌تواند مشکلات و عوارض جدی را به وجود آورد. ایجاد مشکلات می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد که این موضوع می‌تواند آزاردهنده باشد. در ادامه به بررسی برخی از عوارض و خطرات یبوست در سالمندان می‌پردازیم:
- افزایش خطر هموروئید یا بواسیر: یکی از عوارض یبوست در سالمندان، احتمال ایجاد بواسیر است. به دلیل زور زدن‌های مکرر، سالمندان می‌توانند به بواسیر دچار شده و یا در صورت وجود، باعث تشدید آن شود.
- پارگی مقعد یا شقاق مقعد: با وارد شدن فشار زیاد به مقعد، ترک یا پارگی در بافت مقعد ایجاد شده که این موضوع می‌تواند باعث خونریزی در مقعد هم شود.
- افتادگی مقعد: از عوارض دیگر یبوست می‌توان به افتادگی مقعد اشاره کرد که در اثر فشارهای زیاد و زور زدن‌های مکرر، افتادگی مقعد ایجاد شده که در آن، قسمت راست روده به خارج از بدن حرکت می‌نماید.
- انسداد شدید روده: در موارد شدیدتر و جدی‌تر، یبوست در سالمندان باعث ایجاد انسداد شدید روده می‌گردد. در این موارد حتما باید به پزشک مراجعه نمایید.
- تجمع مواد دفعی: با تجمع مدفوع در روده‌ها، روده‌ها دچار التهاب‌های شدید شده و در نتیجه می‌تواند باعث ایجاد عفونت در روده گردد.
- ایجاد اختلالات روانی و افسردگی: یبوست با اضطراب در سالمندان، استرس و افسردگی همراه است. به خصوص در سالمندانی که این موضوع به شدت باعث ناراحتی و آزار آن‌ها شده است افسردگی بیشتر است.
- تاثیرات بر قلب و عروق: زور زدن زیاد ممکن است فشار خون و خطر بروز مشکلات قلبی را در سالمندان افزایش دهد.
- کم اشتها بودن و کاهش وزن: هم‌چنین یبوست در سالمندان می‌تواند علاوه بر کم اشتهایی، تهوع ایجاد نموده و در نهایت باعث کاهش وزن ناگهانی در آن‌ها گردد.
نحوه تشخیص یبوست در سالمندان
فقط با کند شدن یک انتقال روده‌ای، نمی‌توانیم بگوییم که فردی دچار یبوست شده است. اگر در طی یک سال، حداقل دو مورد از مواردی که در زیر به آن می‌پردازیم در فرد به وجود آید، می‌توانیم بگوییم فرد یبوست دارد:
- داشتن کمتر از دو بار دفع مدفوع در یک هفته
- وارد نمودن فشار غیر طبیعی به روده‌ها و یا به عبارتی چهار برابر بیشتر از حد طبیعی
- داشتن مدفوع بسیار خشک یا به عبارتی چهار برابر خشک تر از حالت معمولی
- احساس تخلیه نشدن روده‌ها به صورت کامل
- خستگی در سالمندان و تمایل به عدم تحرک
جمع‌بندی
یبوست در سالمندان، یکی از مشکلات شایع بوده که با تکرار مداوم ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر را نیز افزایش دهد. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، این مشکل علاوه بر این که می‌تواند باعث ناراحتی شود، افراد را از انجام فعالیت‌های روزانه منع می‌کند. عوامل زیادی مثل عدم تحرک، عدم استفاده کافی از مایعات و هم‌چنین برخی از داروها باعث ایجاد یبوست در سالمندان می‌شود.
سالمندان به دلیل ضعف بدنی و داشتن مشکلات و آسیب‌های جدی نیاز به مراقبت دارند. برای این که بتوانید از سالمندان بیمار خود در خانه مراقبت کنید پیشنهاد ما به شما استخدام پرستار از مرکز تخصصی پرستار اول است. این مرکز، با داشتن کادر پرستاری حرفه‌ای و متخصص، برای بهبود و درمان بیماری‌های عزیزان شما می‌توانند کمک‌های شایانی نمایند.
سوالات متداول
در دوره یبوست از خوردن کدام غذاها باید پرهیز کرد؟
افرادی که مشکل یبوست دارند، در این دوره بهتر است از مصرف زیاد الکل، غذاهای دارای گلوتن، انواع غلات فرآوری شده، لبنیات مانند شیر، گوشت قرمز، انواع غذاهای سرخ شده و یا فست فود ها پرهیز کنند.
برای درمان یبوست سالمندان از چه قرص‌هایی استفاده می‌شود؟
برای درمان یبوست در سالمندان، از قرص‌های یبوست مانند بیزاکودیل، قرص سی لاکس و قرص کپسولی رولاکس استفاده می‌شود.
مهم‌ترین خطر تهدید کننده در یبوست سالمندان چیست؟
موادی که از طریق مدفوع دفع می‌شوند سمی هستند؛ بنابراین در صورت مبتلا شدن به یبوست، عمل دفع به خوبی صورت نگرفته و در این نتیجه این مواد سمی از طریق روده‌ها مجدد به بدن برمی‌گردند که این می‌تواند خطر زیادی را ایجاد کند.
