بیماری در کودکان به علت حساسیت آن ها باید به صورت اصولی و ریشه ای پیگیری و درمان شود. یکی از این بیماری ها که عموما بدون دلیل و ناگهانی ظاهر می شود بیماری صرع است . عموما بیماری صرع که به صورت نوعی تشنج رخ می دهد تنها با داروهای ضد تشنج از بروز حمله دوباره می توان از وقوع آن جلوگیری کرد. تشنج عموما به صورت حرکات غیر عادی وغیر کنترل عضلات بدن همراه است. پیشنهاد می شود که والدین با حرکات و علائم صرع آشنا باشند تا در صورت وقوع بتوانند به درستی با آن برخورد کنند و اقدامات لازم را انجام دهند. برای نگهداری و مراقبت از کودکان مبتلا به صرع پیشنهاد می شود که از یک پرستار کودک استفاده کنید.
بیماری صرع در کودکان
یکی از اختلالات رایج عصبی است که از اختلالات نامنظم و بی نظم در مغز انسان ناشی می شود. بیماری صرع عموما به صورت تشنج های ناگهانی ومکرر ظاهر می شود. تشنج می تواند به صورت حرکات ناگهانی عضلات خود را نشان دهد. در برخی موارد تشنج می تواند سبب کاهش هوشیاری فرد شود. کاهش هوشیاری می تواند هم برای فرد و هم برای خانواده آن خطرناک باشد.
قابل ذکر است که احتمال بروز بیماری صرع در کودکان برای تمامی سنین و جنسیت ها و امکان پذیر است.
مغز هر فرد از تعداد ریادی سلول عصبی تشکیل شده است که از طریق فعالیت الکتریکی با یکدیگر ارتباط دارند. عموما تشنج زمانی رخ می دهد که در مغز سیگنال های الکتریکی به درستی با یکدیگر ارتباط برقرار نکنند و سبب اختلال و یا قطع شدت سیگنال شوند.
اقدامات لازم در هنگام صرع در کودکان
عموما این سوال پیش می آید که هنگام حمله صرع در کودکان چه باید کرد و با کودک دارای بیماری صرع چگونه برخورد کرد. در هنگام بروز حملات صرع در کودکان، اصلی ترین هدف حفظ محیطی ایمن برای کودک است زیرا در بیماری صرع در برخی مورادکودک هوشیاری خود را از دست می دهد. شما هنگام بیماری سرع می توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
- ایمن‌سازی محیط
کودک را از مکان‌های خطرناک دور کنید و هر گونه اشیا تیز یا خطرناک را از اطراف او بردارید. اگر ممکن است، کودک را به طرف اشیا نرم (مانند فرش یا پتو) هدایت کنید تا از آسیب جلوگیری شود.
- زمان حمله را ثبت کنید
زمان شروع حمله را ثبت کنید. این اطلاعات میتواند برای پزشک معالج مفید باشد.
- کمک به خواباندن کودک
کودک را به حال خود بگذارید و مراقب باشید تا آسیب نبیند. در صورت امکان، او را به سمت پهلو بچرخانید تا راه تنفسی‌اش باز بماند و از خفگی جلوگیری شود.
- آرامش داشته باشید
آرام باشید و سعی کنید کودک را در هنگام حمله نترسانید. با صدای آرام و مطمئن با او صحبت کنید زمانی که حمله پایان می‌یابد.
- اجتناب از قرار دادن شیء در دهان
هیچ‌گونه شیئی (از جمله دست) را در دهان کودک قرار ندهید، زیرا این کار میتواند موجب آسیب یا آسیب به دندان‌ها شود.
- اقدامات پس از حمله
وقتی حمله تمام شد، کودک ممکن است دچار گیجی یا خواب‌آلودگی شود. او را در یک مکان امن و راحت قرار دهید و بگذارید استراحت کند. اگر کودک به طور معمول دچار حمله می‌شود، پس از حمله منتظر بمانید تا هوشیاری‌اش به حالت عادی برگردد.
- مراجعه به پزشک
اگر این اولین حمله بود، یا اگر حمله بیش از پنج دقیقه طول کشید، یا کودکان مکررا حمله داشتند، فورا با خدمات اورژانسی تماس بگیرید.
علائم صرع در کودکان
صرع در کودکان انواع و هر کدام علائم خاصی دارد. علائم صرع انواع مختلفی دارد که بسته به محل آسیب در مغز متفاوت است. در ادامه انواع و علائم هر قسمت به تفکیک برای شما توضیح داده می شود:
تشنج کانونی
تشنج کانونی (Focal Seizure) نوعی از تشنج است که در آن فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در ناحیه خاصی از مغز آغاز می‌شود و به همین دلیل علائم و نشانه‌ها ممکن است به ناحیه‌ای خاص از بدن محدود شوند. این نوع تشنج میتواند به صورت تنهایی یا به عنوان بخشی از یک حمله عمومی‌تر (مانند تشنج تونیک-کلونیک) رخ دهد. تشنج‌های کانونی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- تشنج کانونی ساده: در این نوع، فرد هوشیاری کامل دارد و ممکن است احساسات، حرکات غیرقابل کنترل یا حس‌های خاصی را تجربه کند. علائم شامل حرکات عضلانی محدود (مانند تکان دادن یک دست یا یک پا) یا تغییرات حسی (مانند احساس داغی یا سردی) می‌باشد.
- تشنج کانونی پیچیده: در این نوع، فرد ممکن است دچار اختلال در هوشیاری شود و توانایی درک محیط اطراف را از دست بدهد. ممکن است حرکات تکراری یا رفتارهای غیرعادی (مانند گاز گرفتن لب، نگاه کردن به سمت خاصی) را تجربه کند.
علائم تشنج کانونی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات غیرقابل کنترل در یک ناحیه خاص از بدن
- احساسات عجیب (مانند ترس یا شادی ناگهانی)
- تغییرات در حس (مانند بی‌حسی یا احساس داغی)
- اختلال در هوشیاری یا حالت گیجی
به نقل از سایت betterhealth:
صرع می تواند در هر زمانی از زندگی شروع شود، اما بیشتر در کودکان و افراد بالای 65 سال تشخیص داده می شود.
برخی از کودکان مبتلا به صرع به صرع وابسته به سن مبتلا هستند و تشنج آنها تا سن مشخصی برطرف می شود، در حالی که برخی دیگر ممکن است تشنج هایی داشته باشند که تا بزرگسالی ادامه یابد.
اگرچه صرع در افراد مختلف متفاوت است، اما بسیاری از کودکان مبتلا به صرع تشنج هایی دارند که به خوبی به دارو پاسخ می دهند و از دوران کودکی طبیعی و فعال لذت می برند.
تشنج عمومی
این نوع تشنج در هر دو لب مغز رخ می دهد و سبب از بین رفتن تمامی هوشیاری فرد می شود و به دو صورت تشنج غایب و تشنج آتونیک وجود دارد.
تشنج تونیک-کلونیک عمومی (GTC)
تشنج تونیک-کلونیک عمومی Generalized Tonic-Clonic Seizure یا (GTC)، که به عنوان تشنج بزرگ نیز معروف است، یکی از شایعترین و شناخته‌شده‌ترین نوع‌های تشنج است. این نوع تشنج شامل دو مرحله اصلی است: مرحله تونیک و مرحله کلونیک.
- مرحله تونیک: در این مرحله، عضلات بدن به شدت منقبض می‌شوند و فرد ممکن است به طور ناگهانی از هوشیاری خارج شود. بدن سفت و سخت می‌شود و فرد ممکن است سقوط کند.
- مرحله کلونیک: در این مرحله، انقباضات و لرزش‌های غیرقابل کنترل در تمام بدن آغاز می‌شود. این حرکات به صورت ریتمیک و تکراری است و میتواند چند دقیقه به طول بینجامد.
پس از پایان حمله، فرد معمولاً در حالت تهوع، گیجی و خواب‌آلودگی به مدت چند دقیقه یا حتی چند ساعت به سر می‌برد. بسیاری از افراد قبل از وقوع تشنج تونیک-کلونیک ممکن است علائم پیش‌از حمله (آورا) را تجربه کنند. این علائم میتواند شامل:
- احساس اضطراب یا ترس
- تغییرات حسی (مانند بوی خاص یا احساس غیرطبیعی)
- تغییرات در بینایی
تشنج میوکلونیک
این تشنج هم مانند دیگر تشنج ها از دچار تکان خوردن ناگهانی می شود. در این نوع تشنج ممکن است حملات به صورت خوشه ای باشد بدین شکل که تعداد زیادی حمله در زمان کم و پشت هم رخ می دهد. در این نوع تشنج فرد هوشیار است.
برخی کودکان ممکن است پس از حملات صرع دچار علائمی شوند، این علائم عموما نان دهنده شدت حمله است و در برخی موارد هشدار دهنده ی حمله بعدی نیز باشد . در صورتی که این علائم را در کودک خود مشاده کردید بهترین و مناسب ترین کار مشورت با یک پزشک در خصوص حملات کودکتان است. این علائم عموما شامل موارد زیر می شود:
- تغییرات رفتاری: کودکان ممکن است دچار تغییرات در رفتار خود شوند، مانند تحریک‌پذیری، پرخاشگری کودک یا انزوا.
- مشکلات خواب: بی‌خوابی یا خواب آلودگی در طول روز ممکن است بعد از حملات صرع افزایش یابد.
- مشکلات تحصیلی: اختلال در توجه و تمرکز، و مشکلات یادگیری می‌توانند عوارض ثانویه‌ای باشند که ناشی از تکرار حملات یا تأثیر داروهای ضد صرع هستند.
- علائم روانی: برخی از کودکان ممکن است اضطراب، افسردگی یا احساس ناامنی را تجربه کنند که میتواند به دنبال تجارب مربوط به حملات صرع باشد.
- تغییرات جسمی: خستگی یا ضعف عضلانی پس از حملات ممکن است برای مدتی ادامه داشته باشد.
- حساسیت به محرک‌ها: برخی از کودکان ممکن است به نور، صدا یا احساسات دیگر حساس‌تر شوند
- اختلالات حافظه: مشکلات در یادآوری اطلاعات یا فراموشی ممکن است به دلیل مشکلات شناختی مرتبط با بیماری یا عوارض جانبی داروها باشد.
- سختی در برقراری ارتباط: مشکلات در برقراری ارتباط یا توانایی بیان افکار و احساسات یا مشکلات در تعامل با دیگران.
نشانه های اولیه بیماری صرع در کودکان
ممکن است صرع با علائم مختلفی خود را نشان دهد اما در اولین بار عموما به شکل تشنج های ناگهانی و بدون دلیلی ظاهر می شود. البته این نوع نشانه ها بر اساس نوع صرع،شدت و محل آسیب ممکن است متفاوت باشد. در مرحله اول نشانه های اولیه بیماری صرع خیره شدن به یک جا و یا افتادن ناگهانی باشد.
عموما اولین حمله صرع با نشانه هایی چون تشنج عمومی‌همراه باشد این نوع حملات شامل حرکات ناگهانی و غیرقابل کنترل در کل بدن است. فرد ممکن است زمین بیفتد و دچار انقباضات عضلانی شود. البته ممکن است دامنه حملات در حمله اول بسیار گسترده نبوده و فرد ممکن است دچار حرکات غیرمعمول یک یا چند قسمت از بدن شود و در برخی موارد ممکن است از نظر آگاهی نیز دچار اختلال شود. در بیماری صرع در کودکان در برخی موارد شک به بیماری صرع از طریق برخی رفتارها و حرکات قابل تشخیص است برخی کودکان نشانه های اولیه از بیماری صرع عبارت است از تجربه تغییر احساسات در این کودکان ممکن است قبل از حمله احساسات غیرمعمولی مانند اضطراب یا ترس را تجربه کنند. کودکان پس از حمله اولیه صرع حالت‌های گیجی و ابهام را دارد و پس از حمله دچار گیجی و عدم توانایی در متمرکز شدن شود.
درمان حمله صرع در کودکان
اگر بخواهید از یک درمان قطعی برای بیماری صرع در کودکان اطلاع کسب کنید باید بدانید که داروی قطعی برای درمان این بیماری وجود ندارد و شما تنها می توانید با مصرف دارو میزان و شدت حملات را کم‌کنید. شما می توانید یک‌روتین خاص را برای جلوگیری ازحملات صرع انجام دهید این روتین عبارت است از:
مصرف داروهایی برای جلوگیری از تشنج
این دارو ها برای درمان قطعی تشنج استفاده نشده و‌تنها تعداد، شدت و مدت حملات را کوتاه تر می‌کند لازم به ذکر است این داروها تنها در صورتی که در خون وجود داشته باشند عمل می‌کنند پس مصرف به موقع و به اندازه دارو بسیار مهم است.این دارو ها عبارت است از:
- والپروئیک اسید (Depakote)
- لاموتریژین (Lamictal)
- کاربامازپین (Tegretol)
جراحی
اگر شدت حملات زیاد باشد و دارو تاثیر گذاری چندانی نداشته باشد باید پزشک با حذف علت صرع در مغز یک عمل جراحی برای کودک شما انجام دهد.
کاشت ایمپلنت در مغز
یکی از روش های فناوری جدید برای کاهش مشکلات بیماری صرع در کودکان است که سبب می شود با جریان الکتریکی حاصل از دستگاه مخصوص عملکرد سلول های مغز به درستی انجام شود.
رژیم‌کتوژنیک
برخی از رژیم‌های غذایی، مانند رژیم کتوژنیک (که حاوی چربی بالا و کربوهیدرات کم است) میتواند به کنترل حملات در برخی از کودکان کمک کند.
تحریک عصب واگ
این روش شامل قرار دادن یک دستگاه کوچک در زیر پوست در ناحیه سینه است که به طور منظم یک سیگنال کم قدرت به مغز ارسال می‌کند. این روش ممکن است در کودکانی که به داروها پاسخ نمی‌دهند، موثر باشد.
البته روش های طب سنتی در درمان و کنترل بیماری صرع کوتاهی نکرده و توصیه هایی به بیماران می‌کند. لازم است بدانید هیچ یک از این درمان ها جای درمان دارویی و توصیه های پزشک را نمی گیرد و بهتر است که از آنها به عنوان توصیه مکمل استفاده کنید. مواد غذایی و اعمالی که طب سنتی توصیه به استفاده از آن دارند عبارت است از:
- زنجبیل: این گیاه ممکن است به عنوان یک ضدالتهاب و آرامبخش عمل کند. مصرف چای زنجبیل یا استفاده از آن در غذاها ممکن است مفید باشد.
- زردچوبه: کورکومین موجود در زردچوبه خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد که ممکن است به کنترل التهاب‌های مغزی کمک کند. می‌توان زردچوبه را در خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها استفاده کرد.
- جوشانده‌های گیاهی: برخی از گیاهان همچون نعناع، رزماری و مریم‌گلی به عنوان آرامبخش‌ها و خواب‌آورهای طبیعی در طب سنتی شناخته می‌شوند.
- تغییرات در رژیم غذایی: داشتن یک رژیم متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده و قندهای اضافی ممکن است به کنترل حملات کمک کند.
- مدیتیشن و یوگا: روش‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کنترل اضطراب و تنش، که ممکن است باعث تشدید حملات شوند، کمک کنند.
- طب فشاری (آکاپانکچر): برخی از افراد ادعا می‌کنند که درمان با طب فشاری میتواند به کنترل علائم کمک کند.
نتیجه گیری
بیماری صرع در کودکان ممکن است از سنین کودکی با علائمی خاص رخ دهد این بیماری ممکن است جنبه ژنتیکی داشته یا در اثر جهش در کودکی به وجود آید. بیماری صرع انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع و محل و شدت آسیب ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. عموما این بیماری درمان خاصی ندارد و تنها درمان های ارائه شده برای کاهش علائم و شدت حملات است. توصیه می‌شود زمانی که در منزل از کودکی که دارای بیماری صرع است مراقبت می کنید یا او را تنها نگذارید یا از شرکت های پرستاری بخواهید تا با نیروهای متخصص و کاربلد به شما کمک کنند. این بیماری میتواند باعث کاهش اعتماد به نفس کودکان شود پس باید جدی گرفته شود.
سوالات متداول
1. صرع چیست؟
صرع یک اختلال مغزی است که باعث بروز حملات مکرر ناشی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز می‌شود. این حملات می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند.
2. نشانه‌های صرع در کودکان چیست؟
حملات صرع می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند، از جمله:
- حملات عمومی (تغییرات در هوشیاری و یا تشنج)
- حملات جزئی (تشنج‌های محدود به یک ناحیه)
- حرکات غیرعادی، عدم توانایی در واکنش به محیط، یا گیجی.
3. چه عواملی باعث بروز صرع در کودکان می‌شود؟
دلایل می‌توانند شامل عوامل ژنتیکی، آسیب‌های مغزی، عفونت‌ها، یا شرایط پزشکی دیگر باشند. در بسیاری از موارد، علت دقیق مشخص نیست.
4. چگونه می‌توان صرع را تشخیص داد؟
تشخیص معمولا شامل تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و گاهی اوقات آزمایش‌هایی مانندEEG (الکتروآنتنوفیلوگرام) و تصویربرداری مغز (مثل MRI) می‌باشد.
5. آیا صرع قابل درمان است؟
در حالی که صرع میتواند کنترل شود، در بسیاری از موارد ممکن است نیاز به درمان مادام‌العمر وجود داشته باشد. درمان شامل داروهای ضدصرع و در موارد خاص جراحی یا روش‌های دیگر می‌شود.
