مراقبت از بند ناف در نوزادان تازه متولد شده چگونه باید باشد؟

مراقبت از بند ناف در نوزادان تازه متولد شده بعد از تولد یکی از نکات مهمی می باشد که پرستار کودک و یا مراقب کودکدر منزل با آن درگیر هستند. نوزاد قبل از متولد شدن، زمانی که در رحم مادر قرار دارد از طریق بندی، از مادر تغذیه می کند. بعد از تولد، این بند را بریده ولی قسمتی از آن ( حدود 2-3 سانتی) که به رنگ ارغوانیمی باشد بر روی شکم کودک باقی می ماند که به بند ناف معروف است. مراقبت از بند ناف در نوزادان تازه متولد شده بسیار مهم است زیرا ممکن است بند ناف عفونت کرده و سبب شود که عفونت وارد بدن نوزاد شود و سبب بیماری نوزاد گردد. موسسه پرستاری پرستار اول آرال با سابقه چندین ساله در زمینه پرستاری از کودک و پرستاری از سالمند در این مقاله سعی کرده است با استفاده از نظرات متخصصین کودک و تجارب پرستاران، چگونگی مراقبت از بند ناف در نوزادان را مورد بررسی قرار داده و در اختیار شما عزیزان قرار دهد.

مراقبت از بند ناف در نوزادان: بند ناف چه موقع می افتد؟

بند ناف معمولا طی 15 الی 20 روز خشک شده و می افتد. هر چند بعد از افتادن بند ناف، جای آن به صورت زخم باقی می ماند ولی هیچ جای نگرانی وجود ندارد و این زخم نیز طی چند روز خوب می شود. رنگ بند ناف ابتدا سبز تا سفید بوده ولی در موقع افتادن به رنگ قهواه ای و ارغوانی می باشد. والدین یا پرستار کودک نباید عجله ای در افتادن بند ناف داشته باشند در برخی از موارد مشاهده می شود که بند ناف تا 40-50 روز نیز باقی می ماند و نمی افتد. لازم به ذکر است ممکن است در این چند روز از ناف کودک به مقدار جزئی و خیلی کم خون ترشح شود که این امر طبیعی بوده  البته که مراقبت از بند ناف در نوزادان را نباید با دید سهل انگارانه نگریست. در بعضی از نوزادان مشاهده شده بعد از افتادن بند ناف، تیکه گوشتی از آن باقی می ماند که به آن گرانولوم نافی گفته می شود که هیچ رگ عصبی نداشته و اگر به حالت طبیعی خشک نشود باید با عمل برداشته شود و این عمل نیز هیچ درد و عوارضی برای کودک ندارد.

دلایل عفونت بند ناف

زمانی که کودک در رحم مادر قرار دارد و از مادر تغذیه می کند، بدن کودک دارای پادتن های زیادی می باشد که از جمله می توان به گلبول های سفید و گلبول های ایمنی که برای جلوگیری از عفونت باکتریایی ترشح می شود اشاره کرد. این پادتن ها تقریبا بعد از سه ماهگی در بدن کودک شروع به ترشح می کنند. ولی در هنگام تولد این تعداد ترشح به کمترین مقدار خود می رسد و به همین دلیل بدن کودک مستعد عفونت می باشد. مراقبت از بند ناف در نوزادان و پیشگیری از بروز عفونت بسیار حائز اهمیت می باشد.

علایم عفونت بند ناف

در حالت طبیعی بند ناف بعد از 3-4 روز حالت مرطوب بودن خود را از دست داده و خشک می شود. بند ناف معمولا در اوایل دارای بوی بد بوده ولی بعد از گذشت چند روز بوی بد خود را از دست می دهد. هر یک از علایمی که در زیر اشاره می کنیم نشان از عفونت بند ناف در کودک دارد و بعد از مشاهده والدین یا پرستار کودک باید زود به متخصص رجوع کند.

• وجود چرک یا ترشحات عفونی در ناف کودک
• ورم یا قرمزی در اطراف ناف
• خونریزی زیاد و غیر طبیعی از بند ناف
• تب غیر نرمال در نوزاد
• بوی بد در ناف
• طولانی شدن زمان افتادن بند ناف

مراقبت از بند ناف در نوزادان

با این که افتادن بند ناف یک پروسه زمانی طبیعی می باشد ولی تا زمان افتادن به مراقبت های ویژه ای نیاز دارد . مراقبت از بند ناف در نوزادان یک کار تخصصی که نیاز به پزشک داشته باشد نیست بلکه هم پرستار کودک در منزل و هم والدین می توانند با در نظر گرفتن نکاتی آن را انجام دهند. مثلا والدین یا پرستار کودک در منزل به این موارد دقت کند:

1. محدوده ناف و ریشه بند ناف باید همیشه تمیز نگه داشته شود. بعضی از متخصصین بر این باورند که برای تمیز کردن بند ناف کودک نیاز به هیچ ماده ای نیست و تنها باید با یک دستمال یا پنبه آغشته به آب، ناف کودک را تمیز کرد و از الکل استفاده نکرد. در سال 1998، سازمان بهداشت و سلامت کشور کانادا با انجام یک سری تحقیقات به این نتیجه رسیدند که کودکانی که بند ناف آنها با استریل آغشته به الکل تمیز نگه داشته می شوند نسبت به کودکانی که بند ناف آنها با آب تمیز می شود دیرتر می افتد. پس می توان نتیجه گرفت که بهترین محلول برای تمیز کردن بند ناف کودک همان آب معمولی می باشد.
2. محدوده ناف باید باز و آزاد باشد. باید پوشک کودک به شکلی بسته شود که از ناف کودک فاصله داشته باشد پس پوشک را باید از زیر ریشه بند ناف بست. از پوشاندن لباس ضخیم به کودک جلوگیری کنید. اگر هوای خانه متعادل می باشد پوشاندن یک تیشرت نازک برای کودک در روند خشک شدن بند ناف کمک می کند.
3. از غوطه ور کردن نوزاد در آب جلوگیری کنید. در هنگام حمام کردن کودک از تماس زیاد آب با بند ناف کودک خودداری کنید. چون علاوه بر مرطوب کردنم بند ناف، باعث عفونت بند ناف کودک نیز می شود. معمولا افتادن بند ناف در چند روز اول تولد صورت می گیرد پس وظیفه والدین یا پرستار کودک این است که در هنگام استحمام کودک، از بند ناف بسیار مراقبت کند تا آسیبی به نوزاد نرسد.
4. در روزهای آخر افتادن بند ناف که رنگ آن به قهوه ای و تیره تغییر می کند، از پوشاندن لباس ضخیم جلوگیری کنید. چون ممکن است بند ناف به لباس گیر کرده و باعث اذیت نوزاد شود.
5. از دست زدن به بند ناف کودک اکیدا خودداری کنید. چون ممکن است آسیب جدی به نوزاد بزنید. حتی اگر در روزهای آخر افتادن بند ناف که شبیه یک تار مو هم باشد از دست زدن و کشیدن و بریدن آن خودداری کنید. چون روند افتادن بند ناف باید به صورت طبیعی باشد.
6. از تمیز کردن بیش از حد بند ناف جلوگیری کنید.
7. از پانسمان کردن بند ناف خودداری کنید.
8. اگر در زمان مرقبت از بند ناف در نوزادان خونریزی شدید دیدید و هم چنین علایم عفونت مشاهده شد حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
9. بعد از افتادن بند ناف تا یک سالگی داخل ناف کودک را شستشو ندهید و از گرفتن آب پر فشار به داخل ناف کودک خودداری کنید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر یکی از علایمی که در زیر اشاره می کنیم را مشاهده کردید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• اگر بعد از 30 روز بند ناف نیافتد.
• در هنگام لمس پوست اطراف ناف کودک اذیت شود.
• استشمام بوی بد در اطراف ناف.
• ترشح بیش از حد خون و چرک از ناف.

اگر بنا به هر دلایلی والدین تجربه کافی در این زمینه نداشته باشند و یا به خاطر شاغل بودن وقت کافی برای رسیدگی به این مراقبت از بند ناف در نوزادان را ندارند می توانند با استخدام پرستار کودک این مشکل را حل کنند. برای گرفتن مشاوره رایگان می توانید با موسسه پرستار اول تماس بگیرید.