کودکان در سنین مختلف ممکن است رفتارهایی از خود بروز دهند که برای والدین یا پرستار کودک نگرانیهایی به همراه دارد. یکی از این رفتارها، گاز گرفتن در کودکان است که دلایل مختلفی میتواند داشته باشد. این رفتار نه تنها میتواند دردناک باشد بلکه ممکن است به روابط کودک با همسالان و بزرگترها آسیب بزند. در این متن به بررسی علت گاز گرفتن کودک و روشهای درمان و ترک این عادت خواهیم پرداخت.
گاز گرفتن در کودکان
گاز گرفتن در کودکان یک رفتار شایع است که معمولاً در دوران خردسالی بروز میکند. بسیاری از والدین ممکن است با این رفتار فرزندشان دچار سردرگمی شوند همانند زمانی که صدای نوزاد در خواب را میشنوند. کودکان گاهی از گاز گرفتن بهعنوان راهی برای کشف محیط اطراف خود استفاده میکنند. این رفتار در واقع بخشی از فرآیند یادگیری آنهاست و ممکن است از روی کنجکاوی، خشم، یا حتی برای جلب توجه انجام شود. بهعنوان مثال، نوزادان در سنین 6 تا 12 ماهگی برای کشف اشیاء، آنها را در دهان میگذارند و ممکن است گاز بزنند تا واکنش افراد را ببینند. البته ورود آلودگی به دلیل گازگرفتگی میتواند سبب بیماری هایی چون برونشیت در کودکان شود.
چرا کودکان گاز میگیرند؟
علت گاز گرفتن کودک به عواملی از جمله سن و وضعیت عاطفی او بستگی دارد. معمولاً کودکان پیشدبستانی و نوزادان از طریق گاز زدن احساسات و نیازهای خود را ابراز میکنند. بهطور مثال، کودکانی که در دوران دندان درآوردن به سر میبرند، بهخاطر درد و خارش لثهها ممکن است به سمت گاز زدن اشیاء یا دیگران بروند.
علاوه بر این، احساسات منفی مانند خشم، ترس یا حسادت نیز میتوانند موجب گاز گرفتن در کودکان شوند. برای مثال، اگر یک کودک احساس کند که مورد بیتوجهی قرار گرفته یا در یک وضعیت پرتنش قرار دارد، ممکن است به گاز زدن متوسل شود. این رفتار گاهی بهعنوان دفاع از خود در برابر احساسات منفی یا ترس نیز عمل میکند.
دلایل گاز گرفتن کودکان در سنین مختلف
گاز گرفتن کودکان بسته به سن آنها دارای دلایل متفاوتی میباشد.
- گاز گرفتن کودکان 5 تا 8 ماه: در این بازه سنی نوزاد بیشتر به دلیل ناراحت و عصبی شدن اطرافیان یا هر چیزی که در اطراف دهانش باشد گاز میگیرد. کودک به دلیل درآوردن دندان نیز ممکن است مادر را در هنگام شیردهی گاز بگیرند یا دست اطرافیان را مدام به دلیل دندان درآوردن گاز بگیرد. معمولا با عکس العمل نشان دادن کودکان در این سنین از گاز گرفتن دست برمیدارند.
- گاز گرفتن کودکان 8 تا 15 ماهگی: گاز گرفتن در این سنین از هیجان بوده و باز در این سن با عکس العمل نشان دادن نوزاد از گاز گرفتن دست برمیدارد.
- گاز گرفتن کودکان 15 ماهگی تا 3 ساگی: گاز گرفتن در این سن نشان از عصبانیت آنها بوده و باید والدین علت عصبانیت را پیدا کرده و حل کند.
- گاز گرفتن کودکان بالای 3 سال: گاز گرفتن در این سن نشان از ترس و ضعف است. معمولا کودکان در دعوا یا جدال که کم آورده باشند شروع به گاز گرفتن میکنند. وظیفه والدین در این سنین دادن اعتماد به نفس به کودک و کنترل ترس و ضعفهای آن است. به طور کلی می توان دلایل اصلی گاز گرفتن کودکان را به این صورت نام برد:
- ناراحت بودن از چیزی
- عصبانیت
- مورد توجه قرار گرفتن
- دفاع از خود
- درخواست نیازهایشان مانند گرسنگی
- قوی جلوه دادن خود
- هیجان
در بعضی کشورها گاز گرفتن کودکان یک کار ناپسند بوده و به همین دلیل ممکن است مورد تنبیه قرار بگیرند. ولی در کودکان یک غریزه ای در گاز گرفتن وجود دارد که میتواند ناشی از عواملی که در بالا اشاره شد باشد و با رفتارهای مناسب والدین کنترل شود.
به نقل از سایت naeyc:
گاز گرفتن یک رفتار معمولی است که اغلب در نوزادان، کودکان نوپا و کودکان 2 ساله دیده می شود. همانطور که کودکان بالغ می شوند، کنترل خود را به دست می آورند و مهارت های حل مسئله را توسعه می دهند، معمولاً از این رفتار رشد می کنند. گرچه گاز گرفتن غیرمعمول نیست، اما گاز گرفتن می تواند یک رفتار ناراحت کننده و بالقوه مضر باشد. بهتر است از همان قسمت اول آن را منصرف کنید. این مقاله به شما کمک می کند تا دلایل گاز گرفتن کودکان خردسال را درک کنید و ایده ها و راهکارهایی برای پاسخ مناسب به شما ارائه دهد.
درمان گاز گرفتن کودک در سنین متفاوت
درمان گاز گرفتن کودک در سنین متفاوت نیازمند درک عمیقتری از علل آن و تطبیق روشهای تربیتی با سن و مرحله رشد کودک است. در این مقاله به بررسی علل گاز گرفتن در کودکان و روشهای درمان آن در سنین مختلف میپردازیم. شناخت رفتار کودک و روشهای مناسب برای مدیریت آن نه تنها به والدین کمک میکند تا بهتر با این رفتار کنار بیایند، بلکه به خود کودک نیز یاری میرساند تا به تدریج مهارتهای ارتباطی و اجتماعی خود را بهبود بخشد. با درک دلایل گاز گرفتن و یادگیری راهکارهای مؤثر، میتوانیم به کودک کمک کنیم تا از این رفتار ناهنجار دوری کند و به روشهای مناسبتری برای ابراز احساسات خود دست یابد.
کودک یکساله
یافتن علت گاز گرفتن بچه یک ساله امری بسیار مهم است. در این سن، کودکان معمولاً برای کشف دنیای خود از گاز زدن استفاده میکنند. برای درمان گاز گرفتن کودک یکساله، لازم است که والدین به آرامی و با سیگنالهای واضح به او بگویند که این رفتار نادرست است. بهعنوان مثال، میتوانند با صدای ملایم و خنک بگویند “نه، این کار خوب نیست” و این جمله را بارها تکرار کنند. با گذشت زمان و با یادگیری مهارتهای زبانی، کودک بهتدریج نیاز به گاز زدن را کاهش میدهد.
کودکان نوپا
کودکان نوپا به دلیل نداشتن توانایی برای مدیریت احساسات خود، ممکن است از گاز زدن بهعنوان ابزاری برای ابراز ناراحتی یا عصبانیت استفاده کنند. در این سن، باید به کودک بهطور واضح و قاطع گفته شود که گاز زدن مجاز نیست. همچنین، باید به قربانی رفتار توجه بیشتری کرد و به او نشان داد که آسیب دیده است. این کار میتواند به کودک کمک کند تا متوجه عواقب کارش شود. همچنین، آموزش رفتارهای جایگزین به کودک میتواند بسیار مؤثر باشد.
کودک سه تا شش ساله
علت گاز گرفتن کودک 3 ساله تا شش ساله به عوامل متعددی بستگی دارد. کودکان در این سن معمولاً هیجانات و احساسات خود را بهخوبی میشناسند و میتوانند از روشهای بهتری برای ابراز خود استفاده کنند. برای درمان گاز گرفتن کودک سه ساله، باید علت این رفتار را شناسایی و به کودک آموزش داد که گاز زدن نهتنها دردناک است بلکه برای دیگران ناراحتکننده نیز هست. والدین باید بهدقت رفتار کودک را زیر نظر بگیرند و در مواقعی که احتمال گاز زدن وجود دارد، رفتار جایگزین آموزش دهند.
ترک عادت گاز گرفتن کودکان
ترک عادت گاز گرفتن در کودکان نیازمند صبر و دقت است. در اینجا نکات مهمی برای ترک این عادت ارائه میشود:
- اجتناب از برچسب زدن
بهجای برچسب زدن بر روی رفتارهای ناهنجار کودک، باید به او یادآوری کرد که گاز زدن کار درستی نیست.
- اجتناب از مقابله به مثل
گاز زدن در پاسخ به رفتار کودک نهتنها مفید نیست بلکه میتواند الگوی غلطی به او بدهد.
- پرورش رفتار مثبت
توجه به رفتارهای مثبت کودک و تقویت آنها میتواند به ترک عادت گاز گرفتن کمک کند.
- حفظ آرامش
والدین باید در برخورد با رفتارهای ناهنجار کودک آرامش خود را حفظ کنند و از عصبانی شدن پرهیز کنند.
- حواسپرتی
تغییر مسیر توجه کودک در زمانهایی که احتمال گاز زدن وجود دارد، میتواند مؤثر باشد.
راهکارهای مناسب برای ترک عادت گاز گرفتن کودکان
گاز گرفتن کودکان میتواند منشا روانی داشته باشد. گاز گرفتن ممکن است اعتراض آمیزترین راهی باشد که کودکان به وسیله آن توجه بزرگترها را میطلبند اما در گروههای همبازی بعضی کودکان ممکن است رفتارهای نادرست دیگری نیز داشته باشند. در زیر به برخی از راهکارهای مناسب برای جلوگیری از گاز گرفتن کودکان اشاره کرده ایم:
- با آرامش با کودک رفتار کرده و زشت بودن گاز گرفتن را برایش گوشزد کنید. بیشک یکی از بهترین روش های برای جلوگیری از گاز گرفتن، با آرامش مداخله کردن می باشد. اگر کودک در جمعی یکی را گاز گرفت او را از جمع دور کرده و با آرامش کار زشت را به او تذکر دهید و در صورت تکرار این عمل مورد تنبیه قرار گرفتن را برایش گوشزد کرده تا از انجام این عمل خودداری کند.
- اگر کودکتان در سنی است که دندان در میاورد و عامل اصلی گاز گرفتن هم دندان درآوردنش می باشد با گرفتن دندان گیر از داروخانهها این مشکل را حل کرده و باید توجه کنید که همیشه در اختیار کودک قرار ندهید و به صورت کنترل شده هر از گاهی برای رفع غریزه دندان گیر در اختیار کودک قرار داشته باشد.
- برای کودک خود آموزش دهید به جای گاز گرفتن در هنگام ناراحتی یا عصبانیتش از واژهها استفاده کند و ناراحتی خود را به زبان بیاورد.
- هیچ وقت گاز گرفتن را یک مسئله لذت بخش جلوه ندهید. معمولا والدین دست خود را در دهان کودک قرار داده تا گاز بگیرد. در هنگام گاز گرفتن کودکتان رفتار لذت بخشی از طرف خود جلوه نداده و با اخم کردن این کار زشت را به او متذکر شوید.
- هیچ وقت کودک خود را گاز نگیرید. معمولا در سنین کودکی والدین یا اطرافیان کودک را از لپ یا دستشان گاز میگیرند. این کار برای کودک نهادینه شده و گاز گرفتن را یک رفتار احساسی تلقی میکند.
- دلایل گاز گرفتن کودکتان را از بین ببرید. اگر کودکتان گرسنه است حتما به او شیر یا غذا دهید. اگر از یک چیزی عاصی است آن را برطرف کنید. تا جای ممکن خواسته هایش را برطرف کنید.
- اگر کودکتان یکی را گاز گرفته است با طرف گاز گرفته شده به صورت معطوفانه رفتار کرده و با کودک خود بد حرف بزنید تا بفهمد که مورد حمایت قرار نمی گیرد.
- کودک خود را تشویق کنید. اگر این رفتار را ترک کند برایش جایزه و هدیه در نظر بگیرید. شاید بهترین روش برای ترک گاز گرفتن تشویق کردن کودکان باشد.
با اینکه گاز گرفتن کودکان یک عمل طبیعی می باشد ولی از طرف والدین نباید به صورت یک عمل طبیعی جلوه داده شود. رفتارهای مشابه گاز گرفتن کودکان، مانند پرخاشگری در کودکان، دعوا کردن با کودکان دیگر، پرتاب کردن اشیا و … زمانی طبیعی میباشد که هر ماه بیش از یک بار اتفاق نیافتد ولی اگر این عمل ها بیش از یکبار در ماه اتفاق افتاد دیگر تبدیل به عادت شده و باید توسط والدین کنترل شود. چون اگر این رفتارها ادامه پیدا کند در آینده از طرف اجتماع و دوستانش طرد شده و باعث افسردگی کودک خواهد شد. پس باید از همان اول اقدام به ترک عادات کرد. به عنوان سخن آخر اگر فرزندتان خودتان را گاز گرفته است، بیش از حد ابراز ناراحتی و درد کنید. اگر فرزندتان شخص دیگری را گاز گرفته است، با لحنی قاطع و جدی او را سرزنش کنید.
پایان بندی
گاز گرفتن در کودکان یک رفتار طبیعی است که ناشی از کنجکاوی، خشم، یا نیاز به جلب توجه میتواند باشد. شناسایی علت گاز گرفتن بچه ها یکی از گامهای اساسی در کنترل و درمان این رفتار است. با استفاده از روشهای مناسب و صبر و حوصله، والدین میتوانند به کودک خود کمک کنند تا این عادت را ترک کند و روشهای بهتری برای ابراز احساسات خود پیدا کند.
سوالات متداول
1. آیا گاز گرفتن کودکان قابل کنترل است؟
بله، با شناسایی علت گاز گرفتن کودک و آموزش رفتارهای درست، این رفتار قابل کنترل است.
2. علت گاز گرفتن کودک در نوزادان چیست؟
نوزادان بهمنظور کشف دنیای اطراف خود از گاز زدن استفاده میکنند و این رفتار معمولاً موقتی است.
3. چگونه میتوانیم به کودک یاد بدهیم که گاز نزد؟
با آموزش و توضیح عواقب این رفتار و ارائه رفتارهای جایگزین، میتوان به کودک کمک کرد تا از گاز زدن پرهیز کند.
4. آیا گاز زدن نشانهای از پرخاشگری است؟
گاز زدن میتواند نشانهای از پرخاشگری یا عدم توانایی در مدیریت احساسات باشد، اما این رفتار معمولاً در سنین پایین طبیعی است و با آموزش و مداخلات مناسب میتوان آن را مدیریت کرد.