زخم بستر Bed Sores یا زخم ناشی از فشار به زخم‌های پوستی گفته می‌شود که به علت قرارگیری فشار مداوم یا وزن بیش‌ازحد روی یک ناحیه از پوست ایجاد می‌شوند. این آسیب ممکن است سطحی باشد یا به اعماق پایین، حتی به ماهیچه و استخوان‌ها برسد.
شایع‌ترین نواحی بدن که در معرض ابتلا به زخم بستر هستند عبارت‌اند از: باسن، دنبالچه، پاشنه پا، مچ پا، تیغه‌های شانه، پشت و کناره‌های سر، گوش‌ها، آرنج‌ها و باسن.
پرستار سالمند نقش مهمی در پیشگیری از ابتلای سالمند به زخم بستر دارد. خوشبختانه اقدامات پیشگیرانه زیادی برای جلوگیری از بروز این مشکل در سالمند مبتلابه زوال عقل وجود دارد. قطعاً حضور یک پرستار سالمند حرفه‌ای در کنار سالمند به بهبود وضعیت جسمی و روانی او کمک چشمگیری خواهد کرد:
بررسی منظم پوست
لازم است پرستار سالمند به‌صورت منظم پوست سالمند را در نقاط پرخطر مانند پاشنه پا، دنبالچه و باسن بررسی کند. زمان حمام کردن سالمند مناسب‌ترین زمان برای بررسی پوست سالمند است. می‌توان برای استحمام و ارزیابی پوست سالمند از قبل برنامه‌ریزی کرد و برای این کار زمان کافی را در نظر گرفت.
قرار دادن بالش زیر ساق پا
بهتر است برای راحتی پاها یک بالش زیر ساق پاها قرار دهید، اما از گذاشتن بالش در زیر زانو اجتناب کنید. وجود بالش در زیر ساق پا باعث قرار گرفتن پاشنه پا روی هوا می‌شود و از بروز تماس مداوم این قسمت با تشک پیشگیری می‌گردد.
استفاده از گهواره پا
گهواره یک وسیله چادر مانند است که از قرار گرفتن ملحفه و پتو به‌طور مستقیم روی پای فردی که در رختخواب دراز کشیده است جلوگیری می‌کند.
فوم محافظ در انتهای تخت
به‌جای اینکه اجازه دهید پاهای سالمند به روی تشک قرار بگیرند و دائما ساییده شوند، می‌توان در انتهای تخت فوم محافظ قرار دهید تا پاها روی آن قرار گیرند.
چرخش و جابجایی منظم بدن سالمند
لازم است بدن سالمند به‌صورت منظم بر روی تخت چرخیده و جابجا شود تا نواحی مختلف بدن به‌نوبت وزن بدن را تحمل کند.
استفاده از پوشک مناسب
بسیاری از افراد مبتلابه زوال عقل دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند. استفاده از پوشک‌هایی که مخصوص بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع سالمندان است در این شرایط بسیار مؤثر است.
این پوشک‌ها با خاصیت جذب زیاد، رطوبت اضافی را از سطح پوست سالمند جذب می‌کند. همواره به‌صورت منظم پوشک را تعویض کنید همچنین برای تمیز کردن بدن سالمند از یک دستمال تمیز و نرم استفاده کنید.
لوسیون‌های ضد رطوبت
برخی از کرم‌ها و پمادهای درمانی وجود دارد که از پوست سالمند در مقابل رطوبت ناشی از بی‌اختیاری ادرار و مدفوع محافظت می‌کنند.
خدمات فیزیوتراپی یا کاردرمانی
گاهی اوقات انجام فیزیوتراپی و کاردرمانی (چه در خانه یا مرکز درمانی) به سالمند کمک می‌کند که از مناسب‌ترین موقعیت‌ها برای نشستن یا خوابیدن استفاده کند.
استفاده از چند بالش در اطراف سالمند
زمانی که فرد روی تخت به پهلو خوابیده است، یک بالش بین زانوهای او قرار دهید تا از تماس زانو به‌زانو جلوگیری شود. گاهی اوقات قرار دادن یک بالش دیگر در پشت سر به تغییر موقعیت سر کمک می‌کند.از موقعیت مناسب سالمند بروی ویلچر یا بستر اطمینان حاصل کنید
آگاهی از وضعیت قرارگیری بدن
لازم است پرستار سالمند از موقعیت سالمند بر روی ویلچر یا بستر به خوبی آگاه باشد؛ به عنوان مثال، اگر فرد سالمند همیشه روی صندلی چرخدار به سمت چپ خم می‌شود، استفاده از بالشتک های فوم‌دار برای محافظت از سمت چپ بدن مفید خواهد بود. همچنین بالشتک های مخصوصی برای قرار دادن در قسمت صندلی ویلچر وجود دارد که به پیشگیری از زخم ناشی از فشارکمک می‌کند.
استفاده از بالشتک مخصوص
استفاده از بالشتک تنها مخصوص افرادی که بر روی تخت بستری شده اند نیست به عنوان مثال، اگر پای فردی که از ویلچر استفاده می‌کند دایما روی پدال پای فلزی ویلچر قرار داشته باشد ممکن است دچار آسیب شود در حالیکه قراردادن یک بالشتک در کف پا باعث کاهش تاثرات منفی ناشی از فشار می‌شود.
استفاده از تشک های هوایی
استفاده از تشک‌های کاهش‌دهنده فشار، از جمله “تشک‌های فشار هوای متناوب” که هوا در داخل آنها گردش می‌کند برای افرادی که در معرض خطر زخم بستر هستند مناسب است.
تغذیه و مکمل ها
تامین پروتئین اضافی در رژیم غذایی در پیشگیری و بهبود زخم های پوست کمک می‌کند.
کاهش زمان نشستن
اگر فرد سالمند به دلیل مشکلات جسمی قادر به راه رفتن نباشد و به‌صورت مداوم روی صندلی چرخدار بنشیند ممکن است در ناحیه باسن دچار زخم بستر شوند.
برای جلوگیری از این مشکل لازم است پرستار به سالمند کمک کند که در موقعیت‌های دیگری قرار گیرد تا فشار واردشده بر باسن را کاهش دهد.
نوشیدن مایعات به مقدار کافی
تشویق سالمند به نوشیدن مایعات به سلامت پوست او کمک خواهد کرد و در پیشگیری و درمان زخم بستر مؤثر است.
جلوگیری از کشیدگی پوست
اطمینان حاصل کنید که در هنگام تغییر موقعیت سالمند او را از جای خود بلند کنید و هرگز بدن سالمند را بر روی ملحفه‌ای تخت نکشید. کشیده شدن پوست روی ملحفه‌ها می‌تواند باعث بروز اصطکاک و نازک شدن پوست شود و احتمال بروز زخم بستر را افزایش دهد.
لازم است برای جابه‌جا کردن سالمندی که کاملاً بی‌تحرک است یک ملحفه محکم را در زیر او قرار داده و با کمک شخصی که در طرف دیگر تخت ایستاده است، سالمند را بلند کنند.
تحرک کافی
توانایی تحرک و انجام تمرینات ورزشی در سالمندان تأثیرات مثبتی بر پیشگیری از بروز زخم بستر دارد. ورزش کردن باعث افزایش جریان خون به لایه‌های مختلف پوست می‌شود و درترمیم و درمان زخم‌ها مؤثر خواهد بود.
بالابرهای مکانیکی
گاهی اوقات، استفاده از دستگاه‌های بالابر برقی یا دستی، برای کمک به بلند کردن و قرار دادن مجدد سالمند بر روی تخت و بستر بسیار ضروری است و باعث جلوگیری از بروز آسیب‌های احتمالی به پوست سالمند می‌شود.
اجتناب از سایش پوست
لازم است پوست سالمند پس از حمام به‌آرامی خشک شود و بنابراین باید از ساییدن یک حوله ضخیم بر پوست سالمند اجتناب کنید.
قرار گیری مناسب ملحفه‌ها
هرگز ملحفه را به‌صورتی که از دو طرف کشیده شده است، روی سالمند قرار ندهید زیرا این کار می‌تواند تحرک او را محدود کرده و احتمال ایجاد زخم‌های فشاری را افزایش دهد. به‌جای این کار یک ملحفه سبک را روی فرد قرار دهید.
پاپوش با جنس فوم
گاهی اوقات بهترین راه برای محافظت از پاشنه، مچ پا و انگشتان پای سالمند استفاده از یک پاپوش فوم است. این نوع پاپوش که شکل پا را به خودش می‌گیرد، خیلی نرم و راحت است و به خوبی از پا مراقبت می‌کند.
درخواست کمک از افراد حرفه‌ای
درنهایت، اگر فرد سالمند در معرض ابتلا به زخم بستر قرار دارد، لازم است با پزشک مشورت کنید و از راهنمایی کافی در مورد روش‌های پیشگیری و درمان زخم‌ها آگاه شوید.
مرکز پرستاری پرستار اول با داشتن سال‌ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به‌صورت شبانه‌روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل فرموده و مشاوره رایگان دریافت کنید.
هشدار! این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
لطفاً به این مقاله امتیار دهید
چنانچه نیاز به مشاوره و راهنمایی در مورد خدمات پرستاری؛ دارید کارشناسان ما به صورت شبانه‌روزی آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.
