سرخک در کودکان یک عفونت ویروسی و مسری است که میتواند خطرات جدی را به دنبال داشته باشد. این بیماری پس از درگیر ساختن اعضای بدن علائم خود را نشان می‌دهد و میتواند به عنوان یک بیماری کشنده جان کودک شما را تهدید کند. بیماری سرخک مراحل مختلفی دارد و هر مرحله با علائم خاصی بروز پیدا می‌کند.
کودکانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، پس از معاینات تشخیصی باید تحت درمان قرار بگیرند. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد اما روش‌هایی برای کاهش علائم سرخک کودکان وجود دارند. چنانچه والدین شرایط مراقبت از کودک در طول دوره درمان را نداشته باشند، می‌توانند از خدمات پرستار کودک برای حفظ سلامت جسم کودک بهره بگیرند.
به نقل از وبسایت clevelandclinic :
سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که با تب، بثورات قرمز، سرفه و آبریزش چشم همراه است. این بیماری از طریق هوا، زمانی که فرد آلوده صحبت، سرفه یا عطسه می‌کند، منتقل می‌شود و هیچ درمان دارویی ندارد. واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از ابتلا و گسترش سرخک است. علائم شامل تب بالا، خستگی، سرفه خشک، چشم‌های قرمز و آبریزش بینی است و چند روز بعد، بثوراتی قرمز روی پوست ظاهر می‌شوند که از صورت شروع و به کل بدن گسترش می‌یابند. واکسن سرخک بسیار مؤثر است و به‌خصوص در کودکان و افرادی که به مناطق پرخطر سفر می‌کنند توصیه می‌شود.
علائم سرخک در کودکان
در حالت کلی ۱ الی ۲ هفته زمان نیاز است که علائم ابتدایی بیماری سرخک خود را نشان دهند. یعنی پس از اینکه کودک شما به سرخک مبتلا می‌شود، این ویروس در بدن رشد می‌کند و پس از چند روز الی ۲ هفته با جوش و خارش نمایان می‌شود. البته این بیماری جدی خطرات و عوارض دیگری را با خود به همراه دارد. برای تشخیص سرخک در کودکان پزشک به علائم زیر توجه می‌کند:
- تب بالای کودک تا ۴۰ درجه سانتیگراد
- بروز جوش خارشی روی پوست
- سرفه شدید به همراه گلو درد
- آبریزش بینی
- قرمزی چشم و ریزش شدید اشک از چشم
امروزه با کمک متدهای درمانی پیشرفته مرگ و میر کودکان بر اثر بیماری سرخک بسیار نادر است اما هنوز احتمال کشنده بودن این ویروس وجود دارد. به همین دلیل اگر علائم سرخک در بدن یک کودک مشهود باشند، لازم است کودک سریعا به پزشک ارجاع داده شود و معاینات تشخیص سرخک صورت بگیرند.
مراحل مختلف بیماری سرخک در کودکان
بیماری سرخک متناسب با میزان پیشرفتی که دارد، به مراحل مختلفی تقسیم‌بندی شده است:
- ۲ الی سه روز پس از شروع علائم
مرحله ابتدایی این بیماری دو الی سه روز پس از آغاز علائم است که طی آن جوش‌ها و لکه‌های سفید مایل به رنگ آبی در دهان کودک نمایان می‌شوند. این نوع از لکه‌ها کوپلینگ نام دارند و می‌توانند عاملی برای تشخیص سریع بیماری سرخک باشند. چنانچه لکه‌های کوپلینگ به همراه علائمی همچون گلو درد و تب در کودکان بروز پیدا کنند، مشکلات آشامیدن و غذا خوردن را ایجاد می‌نمایند. توصیه می‌شود در این مرحله از بیماری سرخک از کم آبی بدن یا ضعف بدن کودک جلوگیری شود و تغذیه کودک کافی باشد.
- ۳ الی ۵ روز بعد از آغاز علائم بیماری
مرحله بعد ۳ الی ۵ روز پس از شروع علائم بیماری سرخک در کودکان است. در این مرحله خارش بدن کودک آغاز می‌شود و روی پوست لکه‌های قرمز رنگ ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها در ابتدا روی صورت و خط مو ظاهر می‌شوند و پس از آن در گردن، دست، بازو، پا و نقاط مختلف بدن رشد می‌کنند. با ظاهر شدن جوش روی بدن علائم کودک تغییر کرده و تب بدن کودک به ۴۰ درجه می‌رسد. در این دوران نور شدید اتاق چشم کودک را آزار داده و حتی علائم بیماری مشکل تنفس در بدن کودک ایجاد می‌کنند. در موارد شدید این مرحله بیماری سرخک موجب آنسفالیت، کوری و کاهش شنوایی و حتی مرگ خواهد شد.
- ۵ روز الی ۱ هفته بعد از شروع علائم
روز پنجم غالباً اوج بیماری سرخک است و پس از عبور از روز پنجم علائم بیماری کاهش پیدا می‌کنند. حداکثر ۱۰ روز زمان نیاز است که بیماری سرخک در بد کودک عود کند و علائم آن کاهش یابند. پس از سپری شدن این زمان کودک سلامت جسمانی خود را باز می‌یابد. البته ویروس سرخک با عفونت‌ها و عوارضی همراه است که شاید هفته‌ها و ماه‌‌ها بدن کودک را با خود درگیر کنند اما علائم اولیه این بیماری پس از ده روز برطرف می‌شوند.
درمان سرخک در کودکان
در حال حاضر درمان خاص و مطمئنی برای رفع بیماری سرخک کودکان وجود ندارد. در واقع کودک مبتلا به این بیماری باید دوران بیماری را سپری کند تا سلامت جسمانی خود را بازیابد. با این حال برخی از روش‌ها و تکنیک‌های خانگی و دارویی برای کنترل بیماری و رفع عوارض سرخک توصیه شده‌اند. این روش‌ها عبارتند از:
- مصرف مایعات فراوان: یکی از تکنیک‌های درمان سرخک مصرف مایعات فراوان است. بهتر است کودک شما در دوران ابتلا به بیماری سرخک از آب، آبمیوه، چای و سایر مایعات به میزان کافی استفاده نماید.
- استراحت: در دوران سرخک کودک شما ضعیف و تنبل می‌شود و نیاز به استراحت بیشتری دارد. پس بستر خوبی برای استراحت کافی کودک فراهم کنید.
- استفاده از داروهای تب‌بر: تب بالا احتمال تشنج کودک را افزایش می‌دهد. بهتر است جهت درمان بیماری سرخک در کودکان از داروهای تب‌بر مثل ناپروکسن، ایبوپروفن، استامینوفن و… استفاده کنید.
- استفاده از آنتی‌بیوتیک: اگر همزمان با شیوع سرخک در بدن کودک عفونت‌های باکتریالی مثل ذات الریه و عفونت گوش کودک شما را درگیر کنند، پزشک آنتی‌بیوتیک مخصوص کنترل بیماری و عفونت را برای کودک تجویز خواهد کرد.
- استفاده از ویتامین A: از آنجایی که کمبود ویتامین A در بدن کودک منجر به شدیدتر شدن علائم و خطرات این بیماری می‌شود، با مصرف ویتامین A می‌توان این بیماری را کنترل کرد.
راه های انتقال سرخک در کودکان
بیماری سرخک در بدن کودک یکی از مسری‌ترین بیماری‌های جهانی است و به راحتی قابل انتقال است. این بیماری از طریق سرفه یا عطسه، ترشحات بینی، آلودگی‌های گلو و تنفس هوایی از یک کودک به کودک دیگر انتقال پیدا می‌کند. ویروس عامل سرخک اگر وارد هوا شود یا با سطوح مختلف برخورد کند، تا دو ساعت در هوا و سطح آلوده باقی می‌ماند و میتواند به سرعت افراد را درگیر نماید.
ویروس سرخک بسیار عفونی است و از هر ۱۰ تماس نزدیک با فرد آلوده به ۹ نفر منتقل می‌شود. ۴ روز قبل از آغاز علائم و بثورات بیماری و ۴ روز بعد از فوران علائم دوران انتقال شدید ویروس سرخک در کودکان است. ناگفته نماند شیوع سرخک منجر به ابتلای بیماران به عوارض شدیدی همچون مرگ و میر و سوء تغذیه کودکان می‌شود.
تشخیص سرخک در کودکان
پزشکان و متخصصان معمولاً با شرح حال بیمار و معاینه وضعیت جسمانی بیمار قادر به تشخیص بیماری سرخک خواهند بود. چنانچه لکه‌های کوچک سفید مایل به آبی روی سطح داخلی گونه یا دهان کودک ایجاد شده باشند و جوش‌های کوچک و بزرگ در سطح بدن ایجاد شده باشند، پزشک به راحتی سرخک را مشخص خواهد نمود. در صورتی که علائم این بیماری جدی نهفته باشند، پزشک جهت یافتن ویروس در بدن کودک از نمونه‌های خون، نمونه ادرار و نمونه ترشحات بینی استفاده می‌کند.
عوارض سرخک در کودکان
همان طور که گفتیم؛ بیماری سرخک یک بیماری جدی است و با توجه به عفونی بودن عوارض شدیدی را در بدن کودک ایجاد می‌کند. از جمله مهم‌ترین عوارض این بیماری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ابتلا به عفونت گوش: یکی از شایع‌ترین عوارض سرخک عفونت باکتریایی گوش است که معمولا درد شدیدی را در گوش کودک ایجاد می‌کند.
- ایجاد بیماری‌های ریوی: ویروس مولد بیماری سرخک بدن کودک را با انواع مشکلات ریوی درگیر می‌سازد. مشکلاتی همچون بروز عفونت‌های شدید ریوی، پنومونی، ذات الریه و مشکل تنفس از جمله اختلالات ریوی ابتلا به سرخک هستند.
- عفونت و التهاب حنجره: از دیگر عوارضی که بیماری سرخک در کودکان ایجاد می‌کند، عفونت و التهاب حنجره است. سرخک به لوله‌های برونشی بدن کودک آسیب می‌رساند و باعت ایجاد تورم، التهاب حنجره و عفونت حنجره می‌شود. بیماری خروسک، سیاه سرفه و برونشیت از جمله عوارض مهم ورم حنجره هستند.
- اسیب چشم: می‌توان گفت مهم‌ترین تهدید سرخک برای کودکان خطر کوری است. اگر این بیماری با علائم شدید همراه باشد، میتواند کوری یا مشکلات بینایی ایجاد کند.
- اختلالات گوارشی: اسهال، استفراغ و مشکلات گوارشی از دیگر اختلالاتی هستند که سرخک در کودکان ایجاد می‌کند.
- آنسفالیت: عارضه آنسفالیت یکی از نادرترین عوارض سرخک کودکان است و پس از پایان بیماری ایجاد می‌شود. این بیماری التهاب حاد مغز را به وجود می‌‌آورد.
راه های پیشگیری از سرخک در کودکان
کودکان و بزرگسالان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سرخک می‌توانند از راهکارهای زیر کمک بگیرند:
- واکسن سرخک کودکان: برای جلوگیری از ابتلا به بیماری سرخک پزشکان در سن ۱۲ الی ۱۵ ماهگی واکسن سرخک را به بدن کودک تزریق می‌کنند. دوز دوم واکسن سرخک در سنین ۴ الی ۶ سال تزریق می‌شود.
- عدم تماس با افراد آلوده: سرخک جزو بیماری‌های واگیردار است. افراد سالم نباید در معرض تماس افراد آلوده به این بیماری قرار بگیرند. افراد غیر واکسینه نیز باید تا حد امکان از فرد آلوده به سرخک دوری کنند.
- مصرف مواد غذایی مفید برای تقویت سیستم ایمنی: در کنار واکسیناسیون و کناره‌گیری از ابتلا به ویروس سرخک در کودکان می‌توانید با مصرف برخی از مواد غذایی خاص با ویروس سرخک مقابله کنید. غذاهای غنی شده با ویتامین A مثل اسفناج و هویج و سیب زمینی، مواد غذایی حاوی ویتامین c مثل پرتقال و لیموو فلفل دلمه‌ای و توت فرنگی، غذاهای حاوی زینک همچون گوشت قرمز و مرغ و حبوبات، غذاهای دارای پروبیوتیک مثل کلم ترش و ماست، غذاهای حاوی امگا ۳ مثل ماهی‌های چرب و دانه‌‌های مقوی چیا و کتان جزو مواد غذایی مفید جهت پیشگیری از بروز سرخک هستند.
جمع بندی
در این مطلب به معرفی بیماری سرخک در کودکان، علائم، عوارض و روش‌های درمان این بیماری پرداختیم. سرخک نوعی ویروس خطرناک است و میتواند عوارض جدی مثل خطر مرگ را برای بدن کودک به همراه داشته باشد. این بیماری پس از زمانی که ویروس وارد بدن انسان می‌شود و دوره نهفتگی خود را سپری می‌کند، علائم خود را بروز می‌دهد. علائم سرخک می‌توانند خفیف یا شدید باشند.
برای پیشگیری از بروز این بیماری می‌بایست از راهکارهایی مثل واکسیناسیون و تقویت سیستم ایمنی کمک گرفت. اگر احتمال می‌دهید کودک شما به سرخک مبتلا شده است، جهت تشخیص بیماری و درمان آن به پزشک مراجعه کنید. چنانچه امکان مراقبت تمام وقت از فرزند خود را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات پرستاری مرکز پرستار اول مانند پرستار در منزل بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
1- سرخک تا چه زمانی باقی می‌ماند؟
سرخک معمولا ۷ تا ۱۰ روز در بدن کودکان ماندگار است. در موارد نادر این بیماری و عوارض آن چندین هفته در بدن فعال هستند.
2- چه افرادی در معرض خطر ابتلا به بیماری سرخک در کودکان هستند؟
نوزادانی که به سن تزریق واکسن نرسیده‌اند، کودکان واکسینه نشده و کودکان دارای سوء تغذیه در معرض خطر ابتلا به سرخک قرار دارند.
3- آیا سرخک درمان دارد؟
بیماری ویروسی سرخک درمان قطعی ندارد اما با واکسینه شدن و مصرف دارو و غذا می‌توان علائم سرخک را کنترل کرد.
