یکی از بیماری های رایج در کودکان که ممکن است در سنین پایین بروز کند و سبب آسیب و آزار آن‌ها شود بیماری برونشیت است. این بیماری که عامل ویروسی داشته عموما سیستم تنفسی فوقانی را درگیر می کند. بیماری برونشیت در کودکان به دو شکل حاد و مزمن در کودکان وجود دارد اما در سنین پایین بیشتر نوع حاد آن دیده می شود. این بیماری به راحتی با مراقبت های اصولی توسط پرستار کودک قابل بهبود است.
بیماری برونشیت در کودکان
برونشیت، التهاب مجاری هوایی (برونش‌ها) در ریه‌ها است و معمولا به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی یا عوامل محیطی مانند دود سیگار و آلاینده‌ها ایجاد می‌شود. برونشیت در کودکان در نتیجه عفونت یا تحریک، سیستم ایمنی بدن واکنش نشان می‌دهد و موجب التهاب در دیواره‌های برونش‌ها می‌شود. این التهاب به افزایش تولید مخاط و تنگی مجاری هوایی منجر می‌شود. از طرفی سلول‌های گلبول‌های سفید و سلول‌های ترشحی در برونش‌ها به تحریک پاسخ ایمنی، تولید مخاط را افزایش می‌دهند. این افزایش مخاط ممکن است منجر به سرفه شدید، دشواری در تنفس و احساس خفگی شود.
این بیماری ممکن است در سنین مختلف رخ دهد. اما برونشیت در کودکان عموما از نوع حاد بوده و اغلب در سنین پایین‌به دنبال آنفولانزا در کودکان رخ می دهد. برونشیت حاد کودکان عموما ناشی از عفونت های ویروسی است. طبق مطالعات انجام شده این بیماری ممکن است به دلیل عفونت های باکتریایی هم رخ دهد اما احتمال آن بسیار کم است. این بیماری عموما از چند روز تا چند هفته با کودک باقی می ماند و پس از مدتی با به کارگیری درمان مناسب بهبود پیدا می کند. برونشیت به دو دسته کلی حاد و مزمن تقسیم می شود. خصوصیات هر کدام عبارت است از:
خصوصیات بیماری برونشیت حاد
برونشیت حاد در کودکان عموما سبب التهاب مجاری هوایی فوقانی می شود. این بیماری عوما با تب بالا همراه است. از علائمی که عموما کودکان را در برونشیت حاد درگیر می کند سرفه خشک و یا گاها با خلط است که در شب ها بدتر می شود.در این نوع برونشیت عموما کودک در تنفس خود مشکل داشته و ممکن است صدای خس خس هنگام تنفس ایجاد شود. طول درمان برونشیت حاد در کودکان چند روز تا یک هفته بوده است.
خصوصیات بیماری برونشیت مزمن
برونشیت مزمن به التهاب مداوم و طولانی‌مدت مجاری برونشی (لوله‌های هوا در ریه‌ها) اطلاق می‌شود و معمولاً به دلیل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض عواملی مانند دود سیگار، آلودگی هوا یا عفونت‌های مکرر تنفسی ایجاد می‌شود. در این بیماری سرفه‌ای که بیشتر از 3 ماه در سال و به مدت حداقل 2 سال ادامه یابد، به عنوان سرفه مزمن شناخته می‌شود . این نوع سرفه معمولا با تولید خلط (موکوس) همراه است. این بیماری عموما در اثر مواجهه مداوم با آلاینده، دود سیگار، آلرژن ها به وجود می آید و در زمستان شدت پیدا می کند. این بیماری خوب نمی شود بلکه فقط ازشدت علائم کاسته می شود.
برونشیت نوزادان
نوزادان به علت سیستم ایمنی ضعیف تر بیشتر در معرض عفونت های ویروسی قرار می گیرند. متداول ترین علت برونشیت در نوزادان ویروس‌های تنفسی مانند ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، ویروس آنفولانزا، و ویروس‌های دیگر می‌باشد که سبب می شود نوزاد در روزهایی ابتدایی بدو تولد کاهش اشتها و‌کاهش وزن پیدا کند. این بیماری بیشتر اندام های تنفسی فوقانی را درگیر می کند. عموما برونشیت در نوزادان در بسیاری از موارد همراه با خس خس در تنفس و یا به عبارت دیگر سختی در تنفس همراه خواهد بود.
عوامل بروز برونشیت کودکان
برونشیت در کودکان می تواند در سنین متفاوت اتفاق بیوفتد و سبب بروز نگرانی برای خانواده شود. از طرفی عوامل متعدد و‌متفاوتی بر بروز برونشیت حاد کودکان تاثیر‌گذار خواهد بود این عوامل متعدد سبب می شود که حساسیت موضوع برای مراقبت از کودکان در سنین پایین بیشتر شود. بهتر است که این کار توسط یک پرستار بیمار متخصص که به طور کامل با نحوه نگهداری از کودکان آشنایی دارد انجام شود. این عمل سبب می شود که کودک شما از عوامل تاثیر گذار در بروز برونشیت اطفال دور شده و احتمال بروز این بیماری کاهش پیدا کند. عوامل بروز برونشیت در کودکان عبارت است از:
- عفونت‌های ویروسی: شامل ویروس سنسیشیال تنفسی(RSV)، ویروس آنفولانزا، ویروس پارآنفلوآنزا می‌باشد.
- آلرژی‌ها: مواد حساسیت‌زا مانند گرد و غبار، گرده‌ی گیاهان یا موی حیوانات می‌توانند باعث التهاب و تحریک مجاری تنفسی شوند.
- آلودگی هوا: استنشاق دود، آلودگی‌های شیمیایی یا دودی که از سیگار یا آتش سوزی ناشی می‌شود، ممکن است به بروز برونشیت کمک کند.
- اوضاع محیطی: هوای سرد یا خشک می‌تواند موجب تحریک مجاری تنفسی و ایجاد سرفه شود.
- عفونت‌های باکتریایی: برونشیت ممکن است به علت عفونت‌های باکتریایی نظیر استرپتوکوکوس، هموفیلوس آنفلوانزا یا دیگر باکتری‌ها ایجاد شود. این عفونت‌ها معمولا پس از یک عفونت ویروسی رخ می‌دهند.
- اختلالات تنفسی زمینه‌ای: کودکانی که از آسم، بیماری‌های مزمن ریوی یا دیگر اختلالات تنفسی رنج می‌برند، بیشتر در معرض خطر برونشیت قرار دارند.
علائم برونشیت کودک
علائم بیماری برونشیت اطفال بسیار به علائم بیماری سرماخوردگی شباهت دارد و در اکثر موارد 2الی 3روز طول خواهد کشید. هنگامی که برونشیت تنها دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر کند در مراحل اولیه بیماری قرار دارد. علائم بیماری برونشیت در مراحل اولیه شامل موارد زیر می باشد.
- آبریزش بینی
- کاهش اشتهای کودک
- سرفه
- درجه حرارت بالا
- سرفه خشک همراه با خلط
- درد قفسه سینه در هنگام سرفه
- ترشحات چرکی یا شفاف بینی
- گلودرد
- بدن درد
- تب و لرز خفیف
- گرفتگی صدا
- سردرد
- بی‌حالی و ضعف
در برخی موارد عدم‌توجه به علائم بیماری سبب پیشرفت بیماری و در نتیجه سرایت آن به دستگاه تنفسی تحتانی شده است. در این زمان علائم بیماری شدید تر شده و طول درمان هم بیشتر می شود و در برخی موارد سبب بروز سرفه های خونی می شود. درمان سرفه خونی با استفاده از آنتی بیوتیک ها و کاهش سرفه های ناشی از این بیماری امکان پذیر است. علائمی که برونشیت حاد کودکان به وجود می آورد عبارت است از:
- سختی در تنفس
- خس خس سینه
- سرفه خونی
- بی اشتهایی
- نارسایی تنفسی
- درد قفسه سینه
عوارض برونشیت در کودکان
در اکثر موارد این بیماری در کودکان بهبود می‌یابد؛ اما در صوتی که به درستی درمان نشود، عوارض زیر را با خود به همراه دارد:
- نارسایی حاد ریه
- برونشکتازی: نوعی بیماری انسدادی که در آن ها راه های هوایی و برونش ها گشاد شده و دچار آسیب می شوند.
- برونکوپنومونی: پنومونی باعث ایجاد التهاب در آلوئول ها می شود.
تشخیص برونشیت در کودکان
تشخیص برونشیت اطفال در زمان مناسب بسیار اهمیت دارد زیرا می تواند از گسرش بیماری جلوگیری کند و سبب شود که کودک زودتر بهبودی خود را بدست بیاورد. تشخیص برونشیت در نوزادان و کودکان عموما از طریق معاینه فیزیکی و بررسی سوابق بیمار توسط پزشک متخصص امکان پذیر است. پزشک با گوش دادن به صدای تنفس کودک قادر خواهد بود که به راحتی برونشیت در کودکان را تشخیص دهد. در مراحل پیشرفته تر بیماری برای اطمینال از بروز عفونت در سیستم تنفسی می توان از سی تی اسکن قفسه سینه استفاده کرد که عموما به دلیل خطر اشعه به خانواده کودک پیشنهاد نمی شود.
به نقل از سایت mayoclinic:
برونشیت یک عفونت شایع ریه در کودکان خردسال و نوزادان است. باعث تورم و تحریک و تجمع مخاط در راه های هوایی کوچک ریه می‌شود. این راه‌های هوایی کوچک برونشیول نامیده می‌شوند. برونشیولیت تقریباً همیشه توسط یک ویروس ایجاد می شود.
برونشیت با علائمی مانند سرماخوردگی شروع می شود. اما پس از آن بدتر می شود و باعث سرفه و صدای سوت بلند در هنگام بازدم می شود که به آن خس خس می گویند. گاهی کودکان در تنفس مشکل دارند. علائم برونشیت ممکن است 1 تا 2 هفته طول بکشد، اما گاهی اوقات ممکن است بیشتر طول بکشد.
درمان برونشیت در کودکان
از آنجایی که منشا بیماری برونشیت ویروسی است به ندرت امکان دارد که پزشک متخصص برای درمان آن آنتی بیوتیک‌تجویز کند و عموما درمان های حمایتی را استفاده خواهد کرد. اما اگر این بیمار منشا باکتریایی داشته باشد درمان برونشیت در کودکان متفاوت خواهد بود و ممکن است که پزشک برای کودک آنتی بیوتیک با دوز پایین تجویز کند علی الخصوص زمانی که بیماری برونشیت سبب ضعف سیستم ایمنی شده باشد و فرد مستعد ابتلا به بیماری های دیگر نظیر بیماری های قلبی، بیماری تنفسی، دیابت و فشار خون باشد.
درمان گیاهی برونشیت کودکان در منزل
درمان های حمایتی برای درمان برونشیت کودکان در منزل در بسیاری از موارد شامل استفاده از گیاهان دارویی و جوشانده های خاص است . بسباری از این جوشانده های گیاهان سبب ضد عفونی و پاکسازی سیستم تنفسی فوقانی خواهد شد و در بسیاری از موارد علائم برونشیت اطفال پس از استفاده مداوم از گیاهان دارویی از بین خواهد رفت. گیاهانی که برای درمان برونشیت در منزل استفاده می شود عبارت است از :
- جوشانده گل ماهور
- جوشانده پنیرک یا گل
- جوشانده گل آفتابگردان
- جوشانده ی برگ بارهنگ
- مصرف آب پیاز اثر خلط آور است
- مصرف سیاه دانه یا رازیانه همراه غذا
- ترکیب جوشانده عناب و عسل طبیعی
- ترکیبی از آب سیب تازه و آب هویج یا زردک
- ترکیب جوشانده ی علف هفت بند و عسل مصرف
جلوگیری از برونشیت در کودکان
عمر ویروس برونشیت عموما درهوای سرد و در فصل سرد سال بیشتر است از این جهت بیشتر برونشیت در اطفال در فصل زمستان اتفاق می افتد. بهتر است برای جلوگیری و اطمینان از عدم ابتلای فرزندتان به برونشیت قبل از زمستان برای تزریق واکسن برونشیت اقدام نمایید و از طرفی به دلیل‌اینکه عامل این بیماری ویروسی است از تماس مستقیم با افراد دارای این بیماری جلوگیری کنید.
برخی از کودکان به دلیل حساسیت سیستم تنفسی که به دلیل قرار گرفتن در معرض سیگار و مشتقات آن رخ می دهد بیشتر در معرض ابتلا به برونشیت در کودکان هستند توصیه می شود مصرف این مواد را به حداقل برسانید.
برنامه غذایی در برونشیت کودکان
تقویت سیسیتم و برنامه غذایی مناسب می تواند بسیار در درمان برونشیت کودکان در منزل کمک کننده باشد. عموما توصیه می شود که برنامه غذایی کودک شامل غذاهای غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها باشد. باید غذاها به صورت پخته و آب پز و بدون ادویه های اضافی باشد. در ادامه تعدادی از مواد غذایی مناسب برای قرار گیری در رژیم غذایی کودکان مبتلا به برونشیت برای شما آورده شده است:
- مواد غذایی غنی از ویتامین C: میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند پرتقال، لیمو، کیوی، توت‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و بروکلی که به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
- غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان: میوه‌ها و سبزیجات رنگی مانند توت‌ها، هویج، اسفناج و کلم که می‌توانند به محافظت از ریه‌ها کمک کنند.
- غذاهای حاوی امگا-3: ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن یا دانه‌هایی نظیر تخم کتان و چیا که خواص ضد التهابی دارند.
- استفاده کافی از پروتئین: منابع پروتئینی سالم مانند مرغ، بوقلمون، لوبیا، عدس و تخم‌مرغ که به بهبود بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند.
- غذاهای حاوی فیبر: غلات کامل و سبزیجات که به بهبود عملکرد روده و سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- هیدراتاسیون مناسب: نوشیدن آب کافی، سوپ‌ها و مایعات گرم (مانند دمنوش‌های گیاهی) که می‌تواند به تسکین سرفه و خلط‌زدایی کمک کند.
- اجتناب از غذاهای تحریک‌کننده: پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، دارای مواد نگهدارنده، شیرینی‌ها و نیز دود و محرک‌های محیطی که ممکن است علائم را تشدید کنند.
سخن پایانی
بیماری برونشیت در کودکان عموما به شکل سرماخوردگی ساده بروز می کند و سبب درگیر شدن سیستم تنفسی فوقانی خواهد شد. این بیماری به صورت حاد در کودکان وجود دارد و پس از دو الی سه روز کودک بهبود پیدا می کند. در درمان برونشیت در کودکان گیاهان دارویی و جوشانده ها می توانند بسیار کمک کننده باشند و عموما سبب پاکسازی و ضد عفونی سیستم تنفسی خواهد شد. موسسه پرستار اول در این مقاله سعی بر این دارد که شما را با بیماری برونشیت در اطفال به طور کامل آشنا کند.
سوالات متداول
1. برونشیت چه نوع بیماری است؟
برونشیت التهاب برونش‌ها (مجاری هوا) در ریه‌ها است. این بیماری می‌تواند حاد (کوتاه‌مدت) یا مزمن (طولانی‌مدت) باشد. برونشیت حاد معمولا در اثر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود، در حالی که برونشیت مزمن معمولا به دلیل عوامل محیطی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا ایجاد می‌شود.
2. علائم برونشیت در کودکان چیست؟
علائم شایع برونشیت در کودکان شامل سرفه، تنگی نفس، تنفس صدا دار (ویز) و خلط (موکوس) است. گاهی اوقات ممکن است کودک تب، خستگی و ناراحتی عمومی نیز داشته باشد.
3. چگونه برونشیت در کودکان تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معمولا با بررسی علائم بالینی، تاریخچه بیماری و معاینه فیزیکی می‌تواند برونشیت را تشخیص دهد. در برخی موارد، ممکن است آزمایشات اضافی مانند عکس‌برداری از قفسه سینه یا آزمایش‌های تنفسی نیز انجام شود.
4. آیا برونشیت مسری است؟
برونشیت حاد معمولا ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است که می‌تواند مسری باشد. با این حال، برونشیت مزمن یک بیماری غیرمسری است و معمولا به دلیل عوامل محیطی توسعه می‌یابد.
5. چگونه باید برونشیت در کودکان درمان شود؟
درمان برونشیت حاد معمولا شامل استراحت، مایعات کافی، داروهای مسکن (مانند ایبوپروفن یا استامینوفن) و ممکن است داروهای تب‌بر باشد. در صورت سرفه شدید یا تنگی نفس، ممکن است پزشک داروهای برونکودیلاتور یا استروئید تجویز کند.
