وجود اسهال در کودکان میتواند بسیار آزار دهنده باشد، به خصوص در نوزاد تاره متولد شده که سیستم دفاعی بدن او بسیار ضعیف است. بنابراین باید سریعا اقدامات لازم را در صورتی که کودک مبتلا به اسهال شد، انجام دهیم. این دانش هم برای مادران مفید است و هم برای پرستار کودک. به همین دلیل، در این مقاله از پرستار اول قصد داریم تا شما را با هر آنچه که باید در مورد اسهال کودکان و روشهای درمان و علل بروز آن بدانید، آشنا کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
علائم اسهال در کودکان
علائم اسهال در کودکان با توجه به سن، مدت زمانی که مبتلا به اسهال هستند و شدت بیماری میتواند در کودکان مختلف متفاوت باشد. اما شایعترین علائم اسهال در کودکان به شرح زیر است:
- درد شکم
- نفخ
- حالت تهوع
- فوریت در اجابت مزاج
- تب
- اسهال خونی
- از دست رفتن مایعات بدن (دهیدراتهشدن)
- بیاختیاری مدفوع
درمان اسهال کودکان
بسیار مهم است که کودک سریعا درمان شود. برای درمان کودک باید در ابتدا علت بروز این بیماری را تشخیص دهیم. اما یکسری از راههایی برای درمان این بیماری وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
- رژیم غذایی مناسب در زمان ابتلا به اسهال: مصرف کردن مایعاتی مثل نوشابه، آب تصفیه نشده و یا جوشانده نشده و آبمیوه باعث میشود تا علائم در کودک تشدید شود. در صورتی که بدن کودک به شدت کم آب شده باشد، پزشک دستور تزریق آب به بدن کودک را میدهد. در این زمانها مصرف محلول الکترولیتدار که ترکیبی از آب، قند و نمک است بسیار تاثیرگذار است.
- مصرف پروبیوتیک برای درمان اسهال کودکان: در این دوران استفاده از پروبیوتیک باعث میشود تا میکروبهای مفید موجود در معده افزایش پیدا کند و در نتیجه علائم بیماری در کودک بهبود پیدا کند. بهترین منبع برای تامین پروبیوتیک بدن ماست است که کودکان میتوانند از آن استفاده کنند.
- رژیم غذایی مناسب: برای تشخیص رژیم غذایی مناسب کودکان مبتلا به اسهال، در ابتدا باید به سن آنها توجه کنیم. در صورتی که کودک شما میتواند غذا بخورد، میتوانید از دستور غذایی که در ادامه همین مقاله به آن اشاره کرده ایم پیروی کنید. ولی در صورتی که هنوز نوزاد است و در مرحله رشد مغز نوزاد میباشد، بهترین تغذیه برای او شیر مادر و در کنار آن شیر خشک است. همچنین در مورد کودکان بزرگتر، رژیم غذایی شامل موز، لبنیات، ORCها و غذاهای حاوی نشاسته بسیار مؤثر هستند.
- دارو برای اسهال کودکان: در تمامی داروخانهها داروهایی مثل قرصها، پودر و شربتهای اسهال مخصوص کودکان موجود است که میتوانید با دستور پزشک آنها را خریداری کنید.
درمان خانگی اسهال کودکان
تامین آب از دست رفته بدن با تغذیه از شیر مادر در کوکان شیر خوار، و در کودکان بزرگتر استفاده از غذاهایی مثل کته و ماست، پوره سیب زمینی، هویج پخته شده، سوپ و کباب مرغ و همچنین لبنیاتی مثل ماست و پنیر، چغندر، تخم گشنیر خیس خورده، استفاده از دمنوش زنجبیل در فصول سرد، مقدار کمی سرکه سیب در آب،سوپ حاوی بلوبری، آب انار، آب پنیر، آب برنج، آب نارگیل،اضافه کردن جوز هندی به غذای کودک،آب هویج، شربت سکنجبین.
لازم به ذکر مجدد است که این خوددرمانیها فقط برای اسهال معمولی و حاد توصیه میشود و در درمان اسهال مزمن کمک کننده به درمان هستند. در هنگام ابتلای کودک به هر نوع اسهالی از تغذیه با مواد غذایی مثل شیرینیهای کارخانهای غذاهای آماده، غذاهای کنسرو شده، غذاهای سرخ کرده، سبوسدار وفیبردار، شیر، چای، بستنی، قهوه، سایر نوشیدنیهای کافئین دار،نوشیدنیها و آبمیوهها و نوشابههای کارخانهای و گازدار و ادویهجات بخصوص ادویههای تند اجتناب شود.
در پایان مواردی را برای پیشگیری از اسهال کودکان ذکر میکنیم: رعایت بهداشت و شستشوی مرتب دست و اسباب بازیهای کودک، زیرا میکروبهای مسبب اسهال، معمولا از این طریق به بدن کودک وارد میشوند پس با این کار میتوان تا حد زیادی از این اتفاق جلوگیری کرد.
استفاده از شیر مادر برای تغذیه کودک شیرخوار بهترین عامل پیشگیری اسهال در این سن کودک است، همچنین استفاده از مایعات ملایم مثل آب جوش سرد شده برای کودکان بزرگتر توصیه میشود.
به نقل از سایت healthdirect:
علت اسهال در کودکان چیست؟
اسهال زمانی اتفاق می افتد که آب کافی از مدفوع کودک در پایان هضم خارج نشود. یا بدن آنها مایعات زیادی را به مدفوع ترشح می کند و باعث شل شدن مدفوع می شود.
علل مختلفی برای اسهال در کودکان وجود دارد. این می تواند ناشی از یک عفونت کوتاه مدت باشد یا نشانه ای از یک مشکل مداوم یا بیماری مزمن باشد.
تغذیه مناسب در اسهال کودکان
توجه به این موضوع که به کودک خود زمانی که دچار اسهال شده است چه غذایی بدهیم، بسیار حائز اهمیت است زیرا کودک در این دوران میزان آب زیادی از دست داده است. بنابراین تغذیه مناسب کمک میکند تا فرآیند بهبود کودک سریعتر اتفاق بیفتد. در ادامه برخی از نکات تغذیهای مناسب را با شما در میان خواهیم گذاشت:
در این دوران کودک آب زیادی را از دست میدهد، بنابراین بسیار مهم است که به میزان کافی به او آب بدهید. هم میتوانید به او مایعاتی مثل سوپ و یا آبمیوههای طبیعی بدهید و هم از آب معمولی استفاده کنید که بهترین گزینه برای رفع کم آبی بدن است. اگر کودک شما هنوز توانایی خوردن غذا را ندارد میتوانید شیر خشک و شیر مادر را جایگزین کنید.
به کودک خود غذاهایی بدهید که میزان چربی پایینی دارند و سریع هضم میشوند. غذاهایی مثل سیب زمینی، برنج، نان تست، موز، ماست، مرغ و یا ماهی پخته در این دوران میتوانند بسیار مفید باشند. در این دوران به کودک خود غذاهای چرب و سرخ شده به هیچ عنوان ندهید. همچنین مصرف لبنیات به جز ماست باعث تشدید علائم در کودک خواهد شد. از غذاهای غلیظ و ادویهدار و یا آبمیوههایی مثل پرتقال استفاده نکنید تا علائم اسهال و التهاب روده در کودک شما تشدید نشود.
علت کمتر دیده شده اسهال در کودکان
یکسری از عوامل هستند که کمتر در کودکان دیده شده اما این عوامل نیز به نوبهی خود در بروز اسهال در کودکان مهم هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند. در ادامه شما را با برخی از این عوامل آشنا خواهیم کرد:
- بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن): کودکانی که مبتلا به این بیماری هستند، نمیتوانند گلوتن موجود در مواد غذایی را تحمل کنند. همین موضوع باعث تحریک روده در آنها و ایجاد اسهال میشود. بنابراین باید مصرف مواد غذایی دارای گلوتن مثل جو و گندم را محدود کنند.
- سندروم روده تحریکپذیر (IBS): این سندروم بیشتر در بزرگسالان اتفاق میافتد اما بروز آن در کودکان نیز دور از ذهن نیست. در این سندروم، رودهها بسیار تحریکپذیر هستند که این موضوع سبب میشود فرد مبتلا به اسهال یا یبوست شود.
- اختلالات متابولیک: زمانی که بدن کودک با کمبود آنزیم لاکتاز روبرو باشد، قند موجود در مواد غذایی مثل شیر و لبنیات که لاکتوز نام دارد، به خوبی نمیتواند هضم کند. این موضوع سبب میشود کودک دچار دلپیچه، اسهال و نفخ شود. همچنین برخی دیگر از کودکان نمیتوانند قند موجود در میوهها که فروکتوز نام دارد را به خوبی هضم کنند که باعث اسهال در آنها میشود.
در نهایت، عوامل دیگری مثل بیماری التهابی روده، آلرژی غذایی تأخیری، نقصهای ایمنی یا عفونتهای نادر، اسهال ناشی از داروهای خاص و نقصهای ژنتیکی در سیستم گوارشی باعث میشود تا کودک دچار اسهال شود. بی اختیاری مدفوع در کودکان هم می تواند از عوارض اسهال های مزمن و طولانی مدت باشد و هم می تواندذ از دلایل رخ دادن اسهال در کودکان باشد.
جلوگیری از اسهال کودکان
به کودک خود یاد بدهید تا بهداشت دستان خود را رعایت کند و دستان او را بعد از بازی در فضای باز یا تماس با حیوانات و مواد آلوده، حتماً با آب و صابون بشویید.
میوهها و سبزیجاتی که استفاده میکنید را با دقت بشویید تا باکتری از این طریق وارد بدن کودک نشود.
سعی کنید از رژیم غذایی متنوعی استفاده کنید و همه مواد مفید و معدنی مثل میوه و سبزیجات و… را به کودک خود بدهید تا سیستم دفاعی بدنش قوی بماند و ضعیف نشود.
به کودک خود در طول روز به میزان کافی آب بدهید.
چه زمانی بابت اسهال کودک به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید، سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- درد در شکم
- کودک بسیار بیمار به نظر برسد
- میلی به خوردن مایعات نداشته باشد
- دهان خشک و چسبنده
- کاهش ناگهانی وزن
- کاهش دفعات ادرار
- گریه بدون اشک
- بیماری بیش از ۳ روز طول بکشد
- اسهال کودک ۸ ماهه و کمتر
- استفراغ سبز یا زرد خونی
- استفراغ بیش از ۲ بار در شبانه روز
- اسهال همراه با تب در کودکان. داشتن تب دائمی بالای ۳۸ درجه سانتیگراد به همراه سن زیر ۶ ماه (دمای بدن کودک باید توسط دماسنج مقعدی تعیین شده باشد)
- صورت و چهره کودک کمآب به نظر میرسد
- مدفوعش خونی است
- سن کودک زیر یک ماه بوده و سه بار یا بیشتر در طول ۱ روز اسهال داشته باشد
- کودک در هشت ساعت بیش از ۴ بار مدفوع اسهالی داشته و بهاندازه کافی مایعات نمینوشد
- سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد
- بثورات پوستی داشته باشد
- معده درد بیش از 2 ساعت طول بکشد
- اسهال بدبو در کودکان
- اسهال همراه با خون
- اگر نوزاد است ظرف ۶ ساعت و اگر کودک است ظرف ۱۲ ساعت ادرار نداشته باشد
اسهال در نوزادان
زمانی که مدفوع نوزاد بیش از حد آبکی باشد، باعث میشود بدن او آب زیادی را از دست بدهد زیرا به دفعات زیاد بیرونروی دارد. به این حالت در نوزادان اسهال گفته میشود. در واقع، یکی از راههایی که بدن از دست میکروبها، قارچها و ویروسها خود را رها میکند، اسهال است. از طریق اسهال، این مواد مضر از بدن نوزاد دفع میشوند. بنابراین پرستار نوزاد باید به سیستم گوارشی او توجه کند تا در صورتی که نوزاد دچار اسهال شده بود، او را درمان کند.
اسهال انواع مختلفی دارد و ممکن است حتی تا چند هفته ادامه پیدا کند. نوزادی که دچار اسهال شده است بدنش به شدت کم آب میشود که این کم آبی در بدن باعث بروز مشکلاتی مثل بیحالی، خستگی و خوابآلودگی، تب، استفراغ و حالت تهوع میشود. برخی از عوارض اسهال در نوزادان میتواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل باید حواسمان به نوزاد سه ماهه و علائم اسهال در بدن او باشد.
انواع اسهال نوزادان
اسهال در نوزادان به دلایل مختلفی رخ میدهد که بر اساس آن به انواع مختلفی تقسیم میشود. در ادامه انواع آن را برایتان شرح میدهیم:
- اسهال حاد: این نوع از اسهال به طور ناگهانی در بدن نوزاد بروز میکند و مدت زمان آن نیز کمتر از دو هفته است. از علل بروز این نوع از اسهال میتوان به عفونتهای باکتریایی، ویروسی و مسمومیت غذایی اشاره کرد. این نوع از اسهال معمولاً با درد شکم همراه است و میتواند سریعاً باعث کم آبی بدن نوزاد شود. در صورت مشاهده مدفوع سبز نوزاد اگر دلایل خطرناکی داشت بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- اسهال مزمن: زمانی به یک اسهال مزمن میگوییم که بیش از دو هفته به طول انجامد. این اسهال میتواند به علت عفونت مکرر، آلرژی غذایی، عدم تحمل لاکتوز و برخی از بیماریهای دیگر رخ دهد. این نوع از اسهال به تدریج شروع میشود و ممکن است باعث کاهش وزن و یا عدم رشد در نوزاد شود.
- اسهال استفراغی: در این نوع از اسهال همانطور که از اسمش نیز مشخص است، فرد علاوه بر اسهال به استفراغهای مکرر نیز مبتلا میشود. از علل بروز این نوع اسهال میتوان به عفونتهای ویروسی و برخی از بیماریها اشاره کرد. این نوع از اسهال باعث کم آبی شدید بدن نوزاد میشود و احتیاج به درمان فوری دارد.
دندان درآوردن باعث اسهال نوزاد می شود؟
زمانی که نوزادان دندان در میآورند، ممکن است گاهی اوقات دچار اسهال شوند. در واقع، دندان درآوردن به صورت مستقیم باعث اسهال در نوزادان نمیشود. اما در آن زمانها، چون کودک دستهای خود را زیاد در دهان میگذارد، میکروب وارد معده او میشود. یا اینکه در دوران دندان درآوردن به کودک بیشتر غذاهای نرم داده میشود تا بهتر بتواند بجود. این عوامل باعث میشود تا کودک در این دوران دچار اسهال شود.
سخن آخر
در این مقاله در مورد بروز اسهال در کودکان صحبت کردیم و بیان کردیم که این بیماری باعث کم آبی بدن کودک میشود که میتواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین بهتر است که در این مواقع به کودک با توجه به سن او، آب زیادی داده شود تا کمبود آب بدن او تامین شود. در ادامه به بررسی علل بروز اسهال در کودکان پرداختیم و تغذیهی مناسب در این دوران را معرفی کردیم. اگر شما نیز تجربهای در مراقبت از کودک خود داشتهاید که فکر میکنید مفید است، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. چرا اسهال در نوزادان میتواند خطرناک باشد؟
اسهال در نوزادان باعث کم آبی بدن آنها میشود که این کمآبی میتواند مشکلات جدی مثل بیحالی، خستگی، تب و کاهش وزن ناگهانی را به همراه داشته باشد.
2. چه عواملی ممکن است باعث اسهال در نوزادان شوند؟
عواملی مانند عفونتهای باکتریایی و ویروسی، حساسیت به غذا، اختلالات متابولیک، عفونتهای نادر و بیماریهای التهابی روده میتوانند باعث اسهال در نوزادان شوند.
3. چه زمانی باید نوزاد را در صورت اسهال به پزشک برد؟
در صورتی که نوزاد دچار علائمی مانند درد شدید در شکم، تب، استفراغ مکرر، کاهش وزن، خشکی دهان و کاهش دفعات ادرار شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
4. چه روشهایی برای جلوگیری از اسهال کودکان وجود دارد؟
رعایت بهداشت دستها، شستن میوهها و سبزیجات، استفاده از رژیم غذایی متنوع و سالم، مصرف آب کافی و جلوگیری از تماس با مواد آلوده میتوانند به جلوگیری از اسهال در کودکان کمک کنند.
5. چگونه میتوان اسهال کودکان را در خانه درمان کرد؟
مصرف مایعات کافی، استفاده از رژیم غذایی مناسب (مثل برنج، سیبزمینی، ماست و موز)، مصرف پروبیوتیکها، و در صورت نیاز استفاده از داروهای اسهال تحت نظارت پزشک میتواند به درمان اسهال کودکان کمک کند.
