سکته قلبی؛ علائم و انوع سکته قلبی

سکته قلبی یکی از فوریت‌های پزشکی جدی است که می‌تواند هر کسی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل ناشی از مسدود شدن جریان خون به قلب است که اگر به سرعت درمان نشود، آسیب‌های جدی به عضله قلب وارد خواهد کرد. تشخیص و آگاهی از علائم سکته قلبی اهمیت بسیاری دارد زیرا در صورت اقدام سریع، می‌توان از عوارض جدی آن جلوگیری کرد. از سوی دیگر، تشخیص تفاوت بین سکته قلبی و مشکلاتی مانند سکته مغزی، که علائم مشابهی دارند، نیز مهم است تا بتوان اقدامات مناسب را به سرعت انجام داد. افرادی که از یک سکته قلبی زنده بیرون می آیند ممکن است مجبور شوند برای کنار آمدن با عوارض آن و یا طی کردن مراحل درمان ثانویه پس از آن به یک پرستار در منزل نیاز پیدا کنند.

سکته قلبی چیست؟

سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از عضله قلب به دلایل مختلفی مختل یا مسدود شود. قلب برای عملکرد طبیعی و زنده ماندن به اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارد که توسط خون تامین می‌شود. عروق کرونر، وظیفه خون‌رسانی به قلب را بر عهده دارند، اما در صورتی که این عروق به علت تجمع مواد چربی و کلسترول تنگ شوند، جریان خون به قلب کاهش می‌یابد. در این حالت، لخته‌های خونی ممکن است در نقاطی از عروق کرونر تشکیل شوند و در نتیجه، خون‌رسانی به قلب را قطع کنند. در چنین شرایطی، سکته قلبی رخ می‌دهد و اگر خون‌رسانی به موقع باز نگردد، عضله قلب به شدت آسیب می‌بیند.

علائم سکته قلبی

شناخت علائم سکته قلبی به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز آن، سریع‌تر واکنش نشان دهید. در اینجا به برخی از مهم‌ترین علائم سکته قلبی می‌پردازیم:

ناراحتی قفسه سینه

یکی از اصلی‌ترین علائم سکته قلبی، احساس درد یا فشار در قفسه سینه است. این ناراحتی ممکن است به شکل فشار، سنگینی یا حتی درد تند و تیز در قفسه سینه ظاهر شود و اغلب چند دقیقه به طول می‌انجامد یا پس از مدتی دوباره بازمی‌گردد. ناراحتی قفسه سینه نشانه‌ای است که باید بسیار جدی گرفته شود، زیرا قلب در این حالت ممکن است اکسیژن کافی دریافت نکند و در صورت عدم رسیدگی، دچار آسیب‌های جدی شود. ممکن است قبل از آن هم شما ضربان قلب نرمال شما تغییر کند و خیلی کند یا خیلی تند بشود.

درد در سایر نواحی بالای بدن

این درد تنها به قفسه سینه محدود نمی‌شود و ممکن است به بازوها، شانه‌ها، گردن، فک، و حتی معده انتشار یابد. در بسیاری از افراد، درد ممکن است به یکی از بازوها یا هر دو بازو کشیده شود. این علامت می‌تواند گمراه‌کننده باشد و برخی افراد آن را با مشکلات دیگری مانند درد عضلانی یا ناراحتی معده اشتباه بگیرند. در این موارد، اگر درد به شکل غیرمنتظره و بدون دلیل مشخصی بروز کند، باید احتمال سکته قلبی در نظر گرفته شود.

تنگی نفس

تنگی نفس یکی دیگر از علائم شایع سکته قلبی است که ممکن است با یا بدون درد قفسه سینه اتفاق بیفتد. این علامت به ویژه در افراد مسن یا کسانی که پیشینه مشکلات تنفسی دارند، ممکن است شدیدتر و نگران‌کننده‌تر باشد. در برخی افراد، این علامت به صورت احساس ناتوانی در تنفس یا احساس سنگینی روی سینه بروز می‌کند. تنگی نفس می‌تواند نشانه‌ای باشد از این که قلب نمی‌تواند به درستی خون را به سایر اندام‌ها پمپاژ کند، و همین امر سبب کاهش اکسیژن در بدن می‌شود.

احساس سرگیجه یا سبکی سر

احساس سرگیجه، سبکی سر و حتی غش ممکن است در حین سکته قلبی یا قبل از آن به وقوع بپیوندد. در برخی از افراد، به ویژه افرادی که به مشکلات قند خون مبتلا هستند، این علامت ممکن است بدون درد قفسه سینه همراه باشد و به همین دلیل، تشخیص سکته قلبی در آن‌ها دشوارتر است. اگر این علامت همراه با علائم دیگری از سکته قلبی باشد، ضروری است که فرد بلافاصله به اورژانس مراجعه کند.

تعریق سرد

در طی یک سکته قلبی، ممکن است تعریق شدید و سرد رخ دهد که نشان‌دهنده یک حالت اورژانسی در بدن است. این علامت ناشی از پاسخ بدن به درد و فشار است و باید آن را جدی گرفت. تعریق سرد می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که قلب برای پمپاژ خون به خوبی کار نمی‌کند و در نتیجه، بدن به شکلی اضطراری به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد.

تهوع و استفراغ

گرچه تهوع و استفراغ علائمی غیرمعمول برای سکته قلبی به نظر می‌رسند، اما در برخی موارد ممکن است این علائم نیز همراه سکته قلبی بروز کند، به ویژه در خانم‌ها. این علائم می‌توانند به شکل گرفتگی معده، احساس فشار یا ناراحتی در شکم ظاهر شوند و بعضی اوقات با سوءهاضمه اشتباه گرفته می‌شوند.

به نقل از mayoclinic.org :

علائم حمله قلبی متفاوت است. برخی افراد علائم خفیفی دارند. برخی دیگر علائم شدید دارند. برخی افراد هیچ علامتی ندارند.

علائم شایع حمله قلبی عبارتند از:

• درد قفسه سینه که ممکن است مانند فشار، سفتی، درد، فشردن یا درد باشد
• درد یا ناراحتی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم گسترش می‌یابد.
• عرق سرد
• خستگی
• سوزش سر دل یا سوء هاضمه
• سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی
• حالت تهوع
• تنگی نفس

زنان ممکن است علائم غیر معمولی مانند درد کوتاه یا شدید در گردن، بازو یا پشت داشته باشند. گاهی اوقات، اولین علامت حمله قلبی، ایست قلبی ناگهانی است.

برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی رخ می دهد. اما بسیاری از افراد چند ساعت، روز یا هفته قبل علائم و نشانه های هشدار دهنده را دارند. درد یا فشار قفسه سینه (آنژین صدری) که مدام اتفاق می افتد و با استراحت از بین نمی رود ممکن است یک علامت هشدار دهنده اولیه باشد. آنژین به دلیل کاهش موقت جریان خون به قلب ایجاد می شود.

انواع سکته قلبی

سکته قلبی انواع مختلفی دارد که به دلیل تفاوت در نوع انسداد و میزان خون‌رسانی به عضله قلب طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی به تشخیص پزشک و روش‌های درمانی کمک می‌کند. انواع اصلی سکته قلبی به شرح زیر هستند:

سکته قلبی STEMI (انسداد کامل):

این نوع سکته، شدیدترین و خطرناک‌ترین نوع سکته قلبی است و به عنوان “سکته قلبی با بالارفتگی قطعه ST” شناخته می‌شود. در این نوع سکته، یک شریان کرونری به طور کامل مسدود می‌شود و جریان خون به بخشی از عضله قلب کاملاً قطع می‌شود.

علائم STEMI اغلب شدید و ناگهانی هستند و شامل درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس، عرق سرد و احساس ضعف می‌شوند. این نوع سکته نیاز به اقدامات فوری پزشکی دارد؛ چرا که هر لحظه بدون درمان، به معنای آسیب بیشتر به عضله قلب است.

سکته قلبی NSTEMI (انسداد نسبی):

سکته قلبی NSTEMI، “سکته قلبی بدون بالارفتگی قطعه ST” است و زمانی رخ می‌دهد که شریان کرونری به طور نسبی مسدود شده باشد. این نوع سکته ممکن است به اندازه STEMI شدید نباشد، اما همچنان خطرناک است و می‌تواند باعث آسیب جدی به عضله قلب شود.

علائم NSTEMI شبیه به STEMI است، اما ممکن است خفیف‌تر و تدریجی‌تر باشند. این نوع سکته معمولاً با تغییرات در آزمایشات خونی و تست‌های تصویربرداری شناسایی می‌شود. به دلیل انسداد نسبی، خون به عضله قلب می‌رسد اما به مقدار کافی نیست و باید درمان‌های لازم به سرعت آغاز شود.

آنژین ناپایدار:

این نوع از حملات قلبی مانند نوعی بیماری عروق محیطی، هرچند به معنای واقعی یک سکته قلبی کامل نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از یک سکته قریب‌الوقوع باشد. در آنژین ناپایدار، شریان‌های کرونری به‌طور مقطعی مسدود می‌شوند که باعث می‌شود خون به عضله قلب به اندازه کافی نرسد.

علائم آنژین ناپایدار شامل درد قفسه سینه است که به‌طور ناگهانی آغاز شده و معمولاً در حالت استراحت نیز ادامه دارد. این درد ممکن است با گذر زمان تشدید شود و حتی با استراحت و داروهای آنژینی برطرف نشود. این وضعیت نیز به عنوان یک اورژانس قلبی در نظر گرفته می‌شود و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد.

سکته قلبی خاموش:

سکته قلبی خاموش، بدون بروز علائم واضح و آزاردهنده رخ می‌دهد و بسیاری از افراد ممکن است حتی از وقوع آن آگاه نشوند. در این نوع سکته، آسیب به عضله قلب به دلیل کاهش خون‌رسانی رخ می‌دهد اما درد قفسه سینه یا سایر علائم شدید مشاهده نمی‌شود.

سکته قلبی خاموش بیشتر در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد و ممکن است فرد تنها بعد از آزمایشات و بررسی‌های پزشکی متوجه آسیب قلبی ناشی از این نوع سکته شود. اهمیت این نوع سکته در این است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، احتمال بروز سکته‌های بعدی و حتی نارسایی قلبی افزایش می‌یابد. کبودی های بی علت بدن نیز میتواند نشان دهنده این مورد باشد.

سکته قلبی ناشی از اسپاسم شریان کرونری (پینزمتال آنژین):

این نوع سکته قلبی کمتر رایج است و ناشی از اسپاسم یا تنگ‌شدگی شدید موقت در یکی از شریان‌های کرونری است. این اسپاسم ممکن است باعث کاهش یا قطع موقتی خون‌رسانی به عضله قلب شود، حتی اگر شریان به طور کامل مسدود نشده باشد.

علائم این نوع سکته ممکن است به شکل درد قفسه سینه و تنگی نفس باشند و معمولاً در حالت استراحت رخ می‌دهد. افراد با سابقه مصرف دخانیات یا مواد مخدر بیشتر در معرض این نوع سکته قرار دارند. تشخیص و درمان سریع این نوع سکته می‌تواند به کاهش خطر و پیشگیری از آسیب‌های جدی به قلب کمک کند.

سکته قلبی ناشی از پارگی خود به خودی دیواره شریان کرونری (SCAD):

این نوع سکته قلبی نادر است و به دلیل پارگی خود به خودی در دیواره شریان کرونری رخ می‌دهد. پارگی باعث می‌شود خون بین لایه‌های دیواره شریان جمع شود و جریان خون به قلب کاهش یابد.

این وضعیت بیشتر در زنان، به ویژه در دوران بارداری یا پس از زایمان رخ می‌دهد. علائم SCAD شامل درد قفسه سینه و تنگی نفس است و به عنوان یک اورژانس قلبی تلقی می‌شود. درمان این نوع سکته قلبی متفاوت از سایر انواع است و ممکن است شامل داروها یا روش‌های جراحی برای ترمیم شریان باشد.

بعد از بروز علائم سکته قلبی چه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم سکته قلبی، سرعت عمل بسیار مهم است. اگر فردی دچار علائم سکته قلبی شد، باید بلافاصله به اورژانس یا پزشک مراجعه کند. در این وضعیت، تماس با شماره اضطراری می‌تواند اولین قدم باشد تا فوریت‌های پزشکی در کوتاه‌ترین زمان به کمک برسند. زمان در این موقعیت‌ها بسیار حیاتی است و هر دقیقه‌ای که بگذرد، ممکن است شانس نجات و بازگشت بهبودی را کاهش دهد.

تماس فوری با اورژانس:

اولین کاری که باید انجام شود، تماس با فوریت‌های پزشکی است. تیم اورژانس آموزش دیده‌اند تا کمک‌های اولیه و اقدامات حیاتی را انجام دهند و با انتقال سریع فرد به بیمارستان، فرصت بیشتری برای نجات او فراهم کنند. پرستاران و تکنسین‌های اورژانس می‌توانند به کنترل و پایش علائم کمک کنند و در صورت نیاز اقدامات اولیه مانند احیا قلبی ریوی را به سرعت آغاز کنند.

استفاده از آسپرین:

در برخی موارد، ممکن است استفاده از آسپرین به کاهش شدت علائم سکته قلبی کمک کند. آسپرین به کاهش تجمع پلاکت‌ها و جلوگیری از بزرگ شدن لخته خونی کمک می‌کند و به همین دلیل، توصیه می‌شود در شرایط خاص و با توصیه پزشک از آن استفاده شود. با این حال، استفاده از آسپرین نباید به عنوان جایگزینی برای مراجعه به پزشک یا اورژانس در نظر گرفته شود.

در پایان

شرکت پرستار اول، با ارائه خدمات پرستاری و مراقبتی در منزل، می‌تواند در این مسیر به افراد کمک کند تا به طور منظم تحت نظارت و پایش قرار گیرند و از پشتیبانی حرفه‌ای بهره‌مند شوند. این شرکت با دارا بودن کادر مجرب و متعهد، گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که نیاز به مراقبت در منزل دارند و به بهبود کیفیت زندگی پس از سکته قلبی اهمیت می‌دهند.

سوالات متداول

چرا سکته قلبی به طور ناگهانی رخ می‌دهد؟ آیا می‌توانم علائم آن را قبل از وقوع شناسایی کنم؟

سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب به دلیل مسدود شدن رگ‌های کرونری کاهش می‌یابد یا قطع می‌شود. در برخی موارد، این انسداد به صورت ناگهانی و بدون هشدار قبلی اتفاق می‌افتد. اما در مواردی نیز، سکته قلبی می‌تواند نشانه‌هایی مانند درد یا فشار در قفسه سینه، تنگی نفس و درد در بازوها، گردن یا فک داشته باشد که چند ساعت یا چند روز قبل از وقوع حمله به طور تدریجی ظاهر می‌شوند. برخی افراد ممکن است علائم هشداردهنده‌ای نداشته باشند، به ویژه کسانی که مبتلا به بیماری دیابت هستند. بنابراین، شناخت علائم اولیه و توجه به سلامت قلب می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما سکته قلبی همیشه به طور ناگهانی و بدون هشدار اتفاق می‌افتد.

چطور می‌توانم خطر سکته قلبی را کاهش دهم و از وقوع آن پیشگیری کنم؟

برای کاهش خطر سکته قلبی، چندین روش و تغییر در سبک زندگی وجود دارد که می‌تواند به سلامت قلب کمک کند. اول از همه، حفظ وزن سالم و داشتن رژیم غذایی متعادل با مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس بسیار مهم است. همچنین، فعالیت بدنی منظم به کاهش فشار خون و کلسترول کمک می‌کند. ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل از دیگر اقدامات پیشگیرانه است. کنترل قند خون در افراد دیابتی و مدیریت استرس نیز نقش مهمی در سلامت قلب دارند. در نهایت، مراجعه به پزشک برای بررسی عوامل خطر و دریافت درمان‌های پیشگیرانه در صورت لزوم، می‌تواند به جلوگیری از بروز سکته قلبی کمک کند.

آیا پس از سکته قلبی می‌توانم به زندگی عادی بازگردم؟

پس از سکته قلبی، بهبود قلب و بازگشت به زندگی عادی بستگی به میزان آسیب وارده به عضله قلب و اقداماتی دارد که برای درمان و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر انجام می‌شود. بسیاری از افراد پس از درمان اولیه و رعایت دستورالعمل‌های پزشکی، می‌توانند به تدریج به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. اما برای جلوگیری از بروز سکته‌های قلبی مجدد، تغییرات در سبک زندگی، از جمله رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کنترل استرس و استفاده از داروهای تجویزی مهم است. همچنین، پیگیری دوره‌ای با پزشک و ارزیابی مداوم وضعیت قلب می‌تواند به سلامت قلب کمک کند. در بعضی موارد، استفاده از خدمات مراقبت از پرستار در منزل برای پیگیری روند بهبودی و انجام تمرینات توانبخشی قلبی نیز توصیه می‌شود.