پرستاری از کودک تشنجی در منزل یک مشکل پزشکی است که می‌تواند والدین و مراقبین را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کند. تشنج که به‌طور معمول به‌عنوان “صرع” شناخته می‌شود، به دلیل بروز فعالیت غیرعادی در سلول‌های مغزی و ایجاد اختلال در پیام‌رسانی نورون‌ها به وجود می‌آید. مراقبت از کودک مبتلا به تشنج در منزل نیازمند آگاهی و دقت فراوان است تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود و کیفیت زندگی کودک حفظ گردد. خدمات پرستاری در منزل بخصوص استخدام پرستار کودک در منزل می‌تواند به والدین و مراقبین کمک کند تا در کنار درمان پزشکی از روش‌های مراقبتی صحیح برای مدیریت این بیماری استفاده کنند.
در این مقاله به بررسی علائم تشنج در کودکان، مراقبت‌های پرستاری بعد از تشنج، عوارض ناشی از تشنج، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تشنج و در نهایت جمع‌بندی این موضوع پرداخته خواهد شد. همچنین به عنوان یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرستاری در منزل قصد داریم راهکارهایی را ارائه کنیم که پرستاران بتوانند در خانه به بهترین نحو از کودکان مبتلا به تشنج مراقبت کنند.
تشخیص علائم تشنج در کودکان
یکی از مهم‌ترین مراحل در مراقبت از کودک مبتلا به تشنج تشخیص صحیح علائم آن است. شناخت علائم اولیه به شما کمک می‌کند تا بتوانید به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید و از بروز عوارض خطرناک جلوگیری کنید.
علائم رایج تشنج در کودکان
- از دست دادن هوشیاری: کودک ممکن است به طور ناگهانی هوشیاری خود را از دست بدهد و دچار بی‌حرکتی شود.
- حرکات غیرارادی بدن: تکان‌های ناگهانی دست‌ها، پاها یا صورت از جمله علائم رایج تشنج هستند.
- تنگی عضلات و خشکی بدن: در برخی موارد کودک ممکن است دچار اسپاسم عضلانی شود که باعث سفت شدن بدن می‌شود.
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده: برخی از کودکان ممکن است در طول تشنج دچار بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شوند.
تشخیص سریع این علائم از طریق توجه به نشانه‌های جسمی و رفتاری کودک می‌تواند به پرستار کمک کند تا اقدامات لازم را به موقع انجام دهد.
به نقل از وب‌سایت معتبر clevelandclinic.org
برخی از انواع صرع در کودکان وجود دارند که رایج‌ترین انواع آنها عبارتند از:
- صرع غیابی: در صرع غیابی، کودک شما دچار لحظاتی از سردرگمی می‌شود و به دور دست‌ها خیره می‌شود. در حین بروز تشنج غیابی، کودک شما قادر به پاسخ دادن به شما نخواهد بود اگر با او صحبت کنید.
- صرع رولاندیک (صرع خودمحدود شونده با تشنج‌های مرکزی-تمپورال): این نوع صرع حدود ۱۵ درصد از کودکان مبتلا به صرع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تشنج‌ها معمولاً هنگام خوابیدن یا بیدار شدن رخ می‌دهند. تشنج‌ها باعث حرکت‌های غیرقابل کنترل می‌شوند که اغلب در یک طرف بدن کودک دیده می‌شود. این نوع تشنج می‌تواند بر گفتار کودک نیز تأثیر بگذارد.
- صرع میوکلونیک نوجوانانه: این نوع صرع در دوران بلوغ رایج است و تشنج‌ها باعث حرکات غیرقابل کنترل عضلات می‌شوند مانند لرزش یا تکان دادن دست‌ها. این تشنج‌ها معمولاً وقتی کودک از خواب بیدار می‌شود رخ می‌دهند.
- اسپاسم نوزادی (سندرم وست): اسپاسم نوزادی یک نوع شدید صرع است که نوزادان را هنگام خوابیدن یا بیدار شدن تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این نوع تشنج، بدن نوزاد دچار لرزش و انقباض می‌شود و به طور غیرقابل کنترلی خم یا کشیده می‌شود. هر episode از اسپاسم نوزادی معمولاً تنها چند ثانیه طول می‌کشد، اما ممکن است نوزاد چندین تشنج پشت سر هم تجربه کند که با فواصل بسیار کوتاه از هم رخ می‌دهند.
- سندرم لنُکس-گاستو: این سندرم می‌تواند باعث تشنج‌هایی شود که در آن عضلات کودک به طور ناگهانی سفت شده و سپس شل می‌شوند. همچنین کودک ممکن است دچار لحظاتی از عدم آگاهی و سردرگمی شده و در حین تشنج قادر به پاسخ دادن به شما نباشد.
مراقبت‌های پرستاری بعد از تشنج در کودک
مراقبت از کودکی که تجربه تشنج داشته است، نیازمند دقت و توجه فراوان است. پس از هر تشنج، پرستاران باید اقدامات خاصی را انجام دهند تا کودک به سلامت بهبود یابد و از مشکلات بیشتر جلوگیری کنند.
آرامش و حمایت عاطفی
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که پرستار کودک باید انجام دهد، فراهم کردن یک محیط آرام و حمایتی برای کودک است. بعد از تشنج کودک ممکن است دچار سردرگمی، اضطراب یا خستگی شدید شود. حمایت عاطفی و تلاش برای آرام کردن کودک می‌تواند به او کمک کند تا از این حالت خارج شود. این موضوع اهمیت ویژه‌ای در شیفت شب دارد به خصوص اگر پرستار کودک شیفت شب مسئول مراقبت از کودک باشد، باید مراقب باشد که کودک در محیطی آرام و امن باشد تا بتواند استراحت کند و دچار استرس نشود..
بررسی وضعیت فیزیکی کودک
پرستار باید وضعیت فیزیکی کودک را به دقت بررسی کند تا مطمئن شود که او آسیبی در طول تشنج ندیده است. آسیب‌های جسمانی مانند کبودی، بریدگی یا ضربه به سر از جمله مشکلاتی هستند که در اثر تشنج ممکن است بروز کنند.
اطلاع‌رسانی به پزشک
در صورتی که تشنج‌های مکرر یا طولانی‌مدت رخ دهد، پرستار باید به پزشک اطلاع دهد. این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کند تا برنامه درمانی جدیدی را برای کودک تجویز کند.
عوارض بعد از تشنج در کودکان
تشنج در کودکان می‌تواند عوارض مختلفی به دنبال داشته باشد. این عوارض ممکن است در کوتاه‌مدت یا بلندمدت ظاهر شوند و بر کیفیت زندگی کودک تاثیر بگذارند. برخی از عوارض مهم بعد از تشنج عبارتند از:
خستگی و سردرگمی
بعد از تشنج، بسیاری از کودکان ممکن است احساس خستگی شدید یا سردرگمی کنند. این حالت ممکن است تا مدت‌ها ادامه پیدا کند و کودک را در انجام فعالیت‌های روزمره با مشکل روبه‌رو کند.
آسیب‌های جسمانی
در برخی موارد تشنج‌ها می‌توانند به آسیب‌های جسمانی مانند کبودی، شکستگی یا جراحات در اثر افتادن منجر شوند. پرستار باید در طول تشنج کودک را به دقت تحت نظر داشته باشد تا از وقوع چنین آسیب‌هایی جلوگیری شود.
مشکلات روانی
تشنج مکرر در کودکان می‌تواند به مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا کاهش اعتماد به نفس منجر شود. در این موارد پرستار می‌تواند با ارائه حمایت‌های روانی و عاطفی به کودک کمک کند.
اقدامات پرستاری برای جلوگیری از تشنج
پیشگیری از تشنج برای بسیاری از کودکان ممکن است با استفاده از روش‌های مختلف درمانی و مراقبتی امکان‌پذیر باشد. پرستاران می‌توانند با آموزش خانواده‌ها و ارائه مراقبت‌های صحیح نقش مهمی در کاهش احتمال وقوع تشنج ایفا کنند.
رعایت زمان مصرف داروها
مصرف داروهای ضد تشنج در زمان‌های مشخص و با دوز درست یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند احتمال وقوع تشنج‌ها در کودکان را کاهش دهد. پرستاران باید به خانواده‌ها کمک کنند تا برنامه دارویی کودک را به درستی مدیریت کنند و از بروز تشنج‌های احتمالی جلوگیری کنند.
کنترل عوامل محرک تشنج
برخی عوامل ممکن است باعث تشنج در کودکان شوند. این عوامل می‌توانند شامل استرس، کم‌خوابی، مصرف نادرست داروها یا قرار گرفتن در معرض نورهای شدید باشند. پرستاران می‌توانند با شناسایی این عوامل و کمک به خانواده‌ها برای جلوگیری از آنها احتمال بروز تشنج‌ها در کودکان را کاهش دهند.
مراقبت‌های تغذیه‌ای و سبک زندگی
داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مناسب می‌تواند به کنترل تشنج‌ها در کودکان کمک کند. همچنین انجام فعالیت‌های منظم و خواب کافی برای کودک می‌تواند از مهم‌ترین عواملی باشد که به جلوگیری از تشنج کمک می‌کند.
آموزش به خانواده‌ها و مراقبین
پرستاران می‌توانند به خانواده‌ها آموزش دهند که چگونه علائم تشنج را در کودک شناسایی کرده و اقدامات اولیه را انجام دهند. این آموزش می‌تواند شامل نحوه قرار دادن کودک در وضعیت ایمن، مراقبت از سر کودک و تماس با پزشک باشد.
مراقبت‌های روانی و کاهش استرس
استرس و اضطراب می‌تواند عاملی محرک برای تشنج در کودکان باشد. پرستاران می‌توانند با آموزش خانواده‌ها در مورد روش‌های کاهش استرس مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن یا حمایت عاطفی به کاهش احتمال تشنج در کودک کمک کنند.
پیگیری منظم وضعیت کودک
ارزیابی‌های منظم پزشکی و بررسی وضعیت سلامت کودک مبتلا به تشنج می‌تواند به شناسایی مشکلات اولیه و جلوگیری از تشنج‌های بیشتر کمک کند. این پیگیری می‌تواند شامل آزمایشات خون، معاینه‌های بالینی و بررسی داروهای مصرفی کودک باشد.
محیط ایمن
پرستاران می‌توانند به خانواده‌ها توصیه کنند که محیط خانه را برای کودک مبتلا به تشنج ایمن کنند. این شامل اجتناب از لبه‌های تیز، استفاده از محافظ‌های محافظ در اطراف تخت یا حمام و جلوگیری از دسترسی کودک به اشیای خطرناک می‌شود.
مراقبت از دمای بدن کودک
نوسانات شدید دما (گرما یا سرما) ممکن است تشنج را در کودک تحریک کند. پرستاران باید به خانواده‌ها توصیه کنند که کودک را در محیط‌هایی با دمای معتدل نگه دارند و از انجام فعالیت‌هایی که ممکن است دما را به شدت افزایش دهند (مثل ورزش‌های سنگین در هوای گرم) اجتناب کنند.
مراقبت از خواب کودک
کمبود خواب می‌تواند عاملی برای تحریک تشنج در کودکان باشد. توصیه به داشتن یک الگوی خواب منظم و بهینه برای کودک مبتلا به تشنج بسیار مهم است.
اجتناب از مصرف مواد محرک
مصرف الکل، مواد مخدر یا حتی برخی از داروهای بدون نسخه ممکن است باعث افزایش خطر تشنج در کودکان شود. پرستاران می‌توانند به خانواده‌ها آموزش دهند که از مصرف این مواد اجتناب کنند.
جمع‌بندی
مراقبت از کودکان مبتلا به تشنج در منزل نیازمند آگاهی و دقت ویژه‌ای است. تشخیص سریع علائم تشنج، ارائه مراقبت‌های صحیح بعد از آن و پیشگیری از وقوع تشنج‌های بیشتر می‌تواند به بهبود وضعیت کودک کمک کند. پرستاران می‌توانند با ارائه خدمات مراقبتی در منزل و آگاهی بخشی به خانواده‌ها، نقشی مهم در مدیریت این وضعیت ایفا کنند. به یاد داشته باشید که همکاری نزدیک با تیم پزشکی و مراقبت‌های روانی مناسب نیز برای کمک به کودک و خانواده ضروری است. موسسه پرستاری پرستار اول با ارائه خدمات مراقبتی در منزل به کودکان مبتلا به تشنج نقش مهمی در تشخیص سریع علائم و پیشگیری از تشنج‌های بیشتر ایفا می‌کند.
سوالات متداول
آیا پرستاران می‌توانند داروهای ضد تشنج را برای کودک تجویز کنند؟
خیر، پرستاران نمی‌توانند داروها را تجویز کنند. اما آنها می‌توانند به خانواده‌ها در مدیریت برنامه دارویی کودک کمک کنند و اطمینان حاصل کنند که داروها به درستی مصرف می‌شوند.
چه عواملی می‌توانند باعث تشنج در کودک شوند؟
عواملی همچون استرس، کم‌خوابی، قرار گرفتن در معرض نورهای شدید یا عدم مصرف صحیح دارو می‌توانند باعث وقوع تشنج در کودکان شوند.
آیا کودکانی که تشنج دارند می‌توانند زندگی عادی داشته باشند؟
بله، بسیاری از کودکان مبتلا به تشنج می‌توانند زندگی عادی داشته باشند. درمان مناسب و مراقبت‌های ویژه می‌تواند به کودک کمک کند تا بیشتر فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد.
