انواع بیماری‌های قلبی به عنوان یکی از علل عمده مرگ و میر در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده آمریکا شناخته می‌شوند. این دسته از بیماری‌ها شامل انواع مختلفی از اختلالات قلبی هستند، که در ایران، شایع‌ترین نوع آن بیماری عروق کرونر (CAD) است. این بیماری می‌تواند به حمله قلبی منجر شود و آمار مرگ‌ومیر ناشی از آن به شدت نگران‌کننده است. در حقیقت، میزان فوتی‌های ناشی از بیماری‌های قلبی به اندازه‌ای بالا است که با آمار مرگ‌ومیر ناشی از سوانح جاده‌ای رقابت می‌کند و حتی در برخی موارد از آن نیز پیشی می‌گیرد.
با توجه به تغییرات سبک زندگی افراد، عدم وجود ضربان قلب نرمال و بیماری‌های قلبی به یکی از معضلات جدی در زندگی مردم تبدیل شده و هر ساله جمعیت زیادی به خاطر این بیماری‌ها جان خود را از دست می‌دهند یا با عوارض آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به منظور ارتقای آگاهی عمومی و ترویج سبک زندگی سالم، این مقاله به بررسی جامع بیماری‌های قلبی اختصاص یافته است. هدف ما این بوده که مخاطبان عزیز را با این بیماری‌ها بیشتر آشنا کرده و به فرهنگ‌سازی در زمینه پیشگیری و مدیریت آنها کمک کنیم.
معرفی انواع بیماری‌های قلبی
از آنجایی که قلب، یکی از مهم‌ترین عضو بدن است، بیماری‌های مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردارند. بیماری‌های قلبی در طیف وسیعی قرار دارند که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید. آگاهی از بیماری‌ها به شما کمک می‌کند زندگی سالم‌تری را در پیش بگیرید.
حمله قلبی:
حمله قلبی یا سکته قلبی یکی از انواع بیماری‌های قلبی بوده و زمانی رخ می‌دهد که یکی از عروق کرونر به دلیل بسته شدن (معمولاً به واسطه لخته خون) دچار انسداد می‌شود. این وضعیت باعث کمبود یا عدم تأمین خون در قسمتی از قلب می‌گردد که می‌تواند به مرگ آن ناحیه از عضله قلب منجر شود. این نوع بیماری یکی از شایع‌ترین مشکلات قلبی در ایالات متحده به شمار می‌آید و سالانه حدود یک میلیون مورد از آن در این کشور گزارش می‌شود. دانستن علائم سکته قلبی برای اقدام به موقع بسیار ضروری است.
بیماری قلبی آریتمی (Arrhythmia)
آریتمی به معنای تپش نامنظم قلب است و زمانی رخ می‌دهد که پنل‌های الکتریکی کنترل‌کننده ضربان قلب به درستی عمل نکنند. در انواع بیماری‌های قلبی، انواع مختلف آریتمی شامل موارد زیر است:
- تاکی‌کاردی (Tachycardia): ضربان قلب بسیار سریع.
- برادی‌کاردی (Bradycardia) : ضربان قلب بسیار آرام.
- فیبریلاسیون (Fibrillation) : ضربان نامنظم قلب.
تپش نامنظم قلب در میان مردم شایع است و بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند، اما اگر این تپش نامنظم به وضوح متفاوت از حالت عادی بوده یا با مشکلات دیگر قلبی همراه باشد، باید مورد توجه قرار گیرد. تپش نامنظم می‌تواند خطرات جدی به بار آورد و در صورت طولانی شدن یا همراهی با درد قفسه سینه، نیاز به مراجعه فوری به بیمارستان دارد.
مشکلات قلبی کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy)
کاردیومیوپاتی به تغییرات در ماهیچه قلب اشاره دارد که توانایی آن را در پمپاژ خون کاهش می‌دهد. این تغییرات ممکن است به علت بیماری‌های دیگری نظیر فشار خون بالا یا بیماری دریچه قلبی ایجاد شوند.
بیماری عروق کرونر
بیماری عروق کرونر زمانی بروز می‌کند که عروق کرونر که مسئول تأمین مواد غذایی، اکسیژن و خون به عضله قلب هستند، به دلیل تجمع کلسترول دچار آسیب می‌شوند. این تجمع کلسترول منجر به تنگ شدن عروق و در نتیجه عدم تأمین خون و اکسیژن کافی به قلب می‌شود. ابتلا به بیماری عروق کرونر می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
نارسایی میترال (Mitral Regurgitation)
نارسایی میترال زمانی رخ می‌دهد که دریچه میترال به طور کامل بسته نمی‌شود و این امر منجر به برگشت خون به قلب می‌گردد. افراد مبتلا به این عارضه ممکن است احساس خستگی و تنگی نفس داشته باشند، چرا که خون به‌خوبی در بدن آنها توزیع نمی‌شود.
نارسایی قلبی (Heart Failure)
نارسایی قلبی، که به نارسایی احتقانی قلب نیز معروف است، زمانی بروز می‌کند که قلب قادر به پمپاژ مؤثر خون در بدن نیست. این مشکل می‌تواند در یک یا هر دو طرف قلب ایجاد شود و بیماری‌های نظیر فشار خون بالا یا بیماری عروق کرونر می‌توانند به آن منجر شوند.
نقص مادرزادی قلب (Congenital Heart Defect)
نقص مادرزادی قلب به نقص‌های ساختاری اشاره دارد که از بدو تولد وجود دارند و عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در انگلستان تقریباً از هر هزار نوزاد یکی به این نوع نقص مبتلا می‌شود. این نقص‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله:
- نقص دیواره قلبی (Septal defects): وجود سوراخ‌هایی بین بخش‌های قلب.
- نقص انسدادی (Obstruction defects): مسدود شدن جزئی یا کامل جریان خون در دهلیزهای قلب.
- بیماری قلبی سیانوتیک (Cyanotic heart disease) : عدم پمپاژ کافی اکسیژن به دلیل وجود یک یا چند نقص در قلب.
بیماری قلبی آنژین (Angina)
آنژین، که به آنژین صدری نیز می‌گویند، نام وضعیتی است که در آن اکسیژن کافی به قلب نمی‌رسد. در حقیقت، آنژین خود یک بیماری نیست، اما نشانه‌ای از بیماری عروق کرونر بوده و ناشی از کاهش اکسیژن به دلیل انسداد در عروق کرونر است. با توجه به این اطلاعات، در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده، مراجعه به پزشک یا معاینه توسط پرستار در منزل و اقدام به موقع می‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض جدی ایفا کند.
علائم هشدار دهنده بیماری های قلبی
علائم اولیه انواع بیماری ها و مشکلات قلبی به صورت زیر می باشد:
- درد در ناحیه قفسه سینه
- تپش قلب سریع یا نامنظم
- تنگی نفس
- احساس درد در پشت، دست‌ها، گردن یا فک
- تهوع یا استفراغ
- خستگی، اضطراب، سوء هاضمه یا سوزش معده
بیشتر افراد در هنگام حمله قلبی، معمولاً یکی یا دو علامت اصلی را تجربه می‌کنند. لازم به ذکر است که نشانه‌ها در زنان ممکن است با مردان متفاوت باشد و برخی از آنها شامل سوزش معده، تپش قلب نامنظم، سرفه یا از دست دادن اشتها خواهند بود. نادیده گرفتن این علائم می‌تواند به تاخیر در درمان و آسیب بیشتر به بافت قلب منجر شود.
در صورت بروز علائم حمله قلبی، حتماً فوراً با اورژانس تماس بگیرید و از مراجعه خودسرانه به بیمارستان خودداری کنید؛ زیرا پرسنل اورژانس و پرستار بیمار می‌توانند درمان‌های اولیه را انجام دهند. تأخیر در درمان می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی شما به همراه داشته باشد.
گروه‌های در معرض خطر بیماری‌های قلبی
اگرچه مردان به‌طور کلی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی هستند، اما این بیماری‌ها می‌توانند برای زنان نیز کشنده باشند. افرادی که در خانواده‌های سیگاری و دارای اضافه وزن هستند، نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتری قرار دارند. دیگر عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهند شامل:
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- دیابت
- کمبود فعالیت بدنی
سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را ۲ تا ۴ برابر افزایش دهد. جالب است بدانید افرادی که سیگار نمی‌کشند اما در معرض دود سیگار قرار دارند، حتی خطر بیشتری نسبت به سیگاری‌ها دارند. هر ساله حدود ۱۳۵ هزار نفر به دلیل بیماری‌های قلبی مرتبط با سیگار فوت می‌کنند.
تشخیص انواع بیماری‌های قلبی
برای تشخیص بیماری‌های قلبی، اولین قدم انجام معاینه بالینی توسط پزشک است. در این مرحله، پزشک سوالاتی در مورد سوابق پزشکی بیمار می‌پرسد. آزمایشاتی که برای شناسایی بیماری‌های قلبی تجویز می‌شوند، بسته به علائم و تشخیص پزشک متغیر است. در ادامه، به بررسی رایج‌ترین آزمایش‌هایی که به منظور تشخیص بیماری‌های قلبی انجام می‌شوند، می‌پردازیم:
- الکتروکاردیوگرام (ECG): در این آزمایش، سیگنال‌های الکتریکی قلب ثبت می‌شوند و این امکان را می‌دهد تا پزشک بتواند ریتم‌های غیرطبیعی قلب را شناسایی کند.
- مانیتورینگ هولتر: این دستگاه که نوعی الکتروکاردیوگرام قابل‌حمل است، برای ثبت مداوم فعالیت‌های قلبی به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اکوکاردیوگرام: در این آزمایش غیرتهاجمی، از امواج صوتی برای تولید تصاویری دقیق از ساختار و عملکرد قلب استفاده می‌شود.
- تست استرس (تست ورزش): در این تست، پارامترهای مختلفی مانند ضربان قلب و فشار خون تحت شرایط فعالیت جسمانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا عملکرد قلب بررسی شود.
- کاتتریزاسیون قلبی: در این روش، یک لوله نازک به نام کاتتر، از طریق ورید یا شریان در ناحیه کشاله ران یا بازو به قلب وارد می‌شود. تصاویر اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کند تا مسیر عبور کاتتر را تحت نظر بگیرد و محاسبات لازم برای شناسایی انسداد عروق را انجام دهد.
- سی‌تی اسکن (CT) : در این فرایند، بیمار بر روی تختی درون دستگاه تصویربرداری قرار می‌گیرد و اشعه ایکس اطراف بدن او حرکت کرده و تصاویری از قلب و ناحیه قفسه سینه ثبت می‌کند.
- ام‌آر‌آی قلبی (MRI) : این تکنیک با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویری دقیق از ساختار قلب ایجاد می‌کند.
به طور کلی، این آزمایشات به پزشکان کمک می‌کنند تا بیماری‌های قلبی را شناسایی و به بهترین نحو درمان کنند.
نکات مهم برای مدیریت انواع بیماری‌های قلبی
برای اینکه بتوانید به بهترین نحو، انواع بیماری‌های قلبی را مدیریت کنید، باید یه برخی نکات توجه نمایید که عبارتند از:
- افرادی که با انواع مشکلات قلبی دست و پنجه نرم می‌کنند، باید به‌طور مرتب میزان کلسترول، فشار خون و قند خون خود را کنترل کنند و هرگونه علامت غیرعادی را با پزشک خود در میان بگذارند.
- آشنایی با انواع بیماری‌های قلبی و انجام ورزش‌های مناسب با توجه به نوع بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل غذاهای پروتئینی و کم‌چرب باشد، ضرورت دارد. میوه‌ها، سبزیجات و غلات باید بخش عمده‌ای از برنامه غذایی روزانه را تشکیل دهند.
- علاوه بر این، استفاده خودسرانه و بیش از حد داروها می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش دهد. بنابراین، داروها باید طبق تجویز پزشک مصرف شوند و از خرید داروهای بدون نسخه خودداری شود.
- خواب کافی نیز برای حفظ سلامت قلب اساسی است؛ زیرا بی‌خوابی می‌تواند تأثیرات منفی بر روی سلامت قلب داشته باشد. برای افرادی که دچار بیماری‌های قلبی هستند، مدیریت استرس و اضطراب در سالمندان امری ضروری است؛ زیرا استرس می‌تواند بیماری‌های قلبی را تشدید کند.
- کنترل وزن نیز از دیگر نکات مهم است؛ زیرا اضافه وزن می‌تواند به بالا رفتن فشار خون و کلسترول منجر شود و سلامت قلب را تحت تأثیر قرار دهد.
- استفاده از سیگار و مصرف الکل به طور قابل توجهی سلامت قلب را به خطر می‌اندازد، بنابراین ترک سیگار و محدود کردن یا قطع مصرف الکل توصیه می‌شود.
شرایط زندگی با افراد مبتلا به انواع بیماری‌های قلبی
بیماری‌های قلبی معمولاً به صورت مزمن و تدریجی پیشرفت می‌کنند. این بیماری‌ها اغلب با نشانه‌های خفیف آغاز می‌شوند و به مرور زمان می‌توانند شدیدتر شوند. افراد مبتلا به بیماری قلبی ممکن است علائمی نظیر خستگی، تنگی نفس، ورم در مچ پا و احتباس مایعات را تجربه کنند. بسته به شدت بیماری، تغییراتی در سبک زندگی (مانند استفاده از کپسول اکسیژن در منزل یا کاهش میزان فعالیت‌ها) یا درمان‌های پزشکی نظیر جراحی یا پیوند قلب ضروری است.
درمان دارویی انواع بیماری‌های قلبی
درمان انواع بیماری‌های قلبی شامل استفاده از داروهایی برای کاهش شدت علائم و آسیب‌های ناشی از آنها است. این داروها عبارتند از:
- داروهای کاهش‌دهنده فشار خون
- داروهایی که به بهبود عملکرد پمپاژ قلب کمک می‌کنند
- داروهای کاهش‌دهنده کلسترول خون
- داروهای کاهنده تپش قلب
- داروهایی برای پیشگیری از لخته شدن خون در عروق کرونر
- داروهایی برای تنظیم ضربان قلب
علاوه بر دارو، درمان‌های دیگری مانند آنژیوپلاستی، جراحی بای‌پس یا جراحی‌های مربوط به قلب نیز ممکن است در نظر گرفته شوند
پیشگیری از انواع بیماری‌های قلبی
تغییر سبک زندگی به یک شیوه سالم می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی مؤثر باشد. مهم‌ترین اصول یک زندگی سالم عبارتند از:
- عدم مصرف سیگار یا ترک آن
- پرهیز از مصرف الکل
- اصلاح رژیم غذایی (افزایش مصرف میوه و سبزیجات به همراه کاهش چربی، قند و گوشت)
- درخواست حمایت از خانواده برای اجرای تغییرات مثبت در زندگی
- کنترل بیماری‌هایی نظیر دیابت، فشار خون بالا و کلسترول
- فعالیت بدنی حداقل ۳۰ دقیقه در روز
با وجود اینکه بیماری‌های قلبی قابل درمان هستند، اما پیشگیری از آنها از طریق تغییرات سبک زندگی منطقی‌تر و مناسب‌تر به نظر می‌رسد. در صورتی که به درمان بیماری‌های قلبی و عروقی نیاز دارید، بهتر است به پزشکان متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
حال که با انواع بیماری‌های قلبی آشنا شدید، توجه به سبک زندگی سالم و رعایت توصیه‌های ذکر شده می‌تواند به پیشگیری و بهبود این بیماری‌ها کمک کند. از آنجایی که بیماری‌های قلبی عروقی می‌توانند با افزایش کلسترول در خون مرتبط باشند، اهمیت کنترل سطح کلسترول و انجام معاینات سالانه قلب بیشتر نمایان می‌شود.
رسوب کلسترول در رگ‌ها می‌تواند منجر به انسداد عروق و افزایش خطر سکته قلبی شود. پس بهتر است به صورت منظم برای چکاپ قلبی اقدام نمایید. مجموعه پرستار اول در خدمت شماست تا بهترین خدمات پرستاری را با عالی‌ترین کیفیت انجام دهد و در راستای درمان شما قدم بردارد.
سوالات متداول
چه عواملی باعث بروز بیماری‌های قلبی می‌شوند؟
عوامل مختلفی مانند فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا، سیگار کشیدن، کم تحرکی و وراثت می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهند.
آیا بیماری‌های قلبی فقط افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟
خیر، در حالی که خطر بیماری‌های قلبی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، اما عوامل خطر مانند سبک زندگی نامناسب و وراثت می‌توانند جوانان را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
چه نشانه‌هایی ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل قلبی باشند؟
علائم شامل درد یا فشار در قفسه سینه، تنگی نفس، خستگی غیرمعمول، و عرق کردن زیاد می‌تواند باشد و باید با مشاهده هرگونه نشانه نگران‌کننده، فوراً به پزشک مراجعه شود.
