پوکی استخوان در سالمندان؛ علائم، درمان و پیشگیری از آن

پوکی استخوان در سالمندان نوعی بیماری است که استخوان‌های بدن را هدف قرار می‌دهد و باعث کاهش قدرت و استحکام استخوان‌ افراد مسن می‌شود. استخوان‌ها جزو بافت‌های زنده بدن هستند و همواره بازسازی می‌شوند. با این حال کهولت سن باعث ضعف استخوان‌ها شده و حالت شکننده‌ای را به استخوان بدن می‌دهد.

این حالت پوکی استخوان نام دارد و بدن سالمند را با عوارض متعددی مواجه می‌سازد. پس باید به درمانآن توجه شود. با توجه به اینکه سالمندان پس از ابتلا به بیماری پوکی استخوان قادر به مراقبت کامل از جسم خود نخواهند بود، جهت تضمین سلامت بدن سالمندان می‌بایست از خدمات پرستار سالمند استفاده کرد.

پوکی استخوان چیست؟

برای بررسی پوکی استخوان در سالمندان، ابتدا باید تعریف دقیقی از این بیماری داشته باشیم. به طور کلی استخوان بدن، بافتی زنده است. این بدان معناست که این بافت بدن همواره در حال جایگزینی است. استخوان های قدیمی تر بدن همواره جذب شده و در عوض آن ها استخوان های تازه به وجود می آیند. بیماری پوکی استخوان، در اثر عدم هماهنگی میان ساخت استخوان های جدید و از دست رفتن استخوان های قدیمی ایجاد می گردد. در اثر بیماری پوکی استخوان، استخوان سوراخ و شکننده می گردد.

همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره داشتیم، درمان پوکی استخوان در مراحل ابتدایی می تواند کمک بسزایی در درمان و جلوگیری از مشکلات بزرگ تر باشد. همچنین از آنجایی که این بیماری، یکی از بیماری های شایع در سالمندان است، بهتر است با شناخت مهم ترین علائم پوکی استخوان، از بروز مشکلات شدید در این عزیزان جلوگیری نماییم. یکی از عوارض این بیماری در برخی از افراد می تواند به شکل دیسک کمر در سالمندان ظهور کند. در ادامه برخی از علائمی که ممکن است در اثر بیماری پوکی استخوان رخ دهد را مورد بررسی قرار داده ایم.

علائم پوکی استخوان در سالمندان

پوکی استخوان از جمله بیماری هایی است که سرعت تشخیص آن، در درمان آن تاثیر گذار است. علائم اولیه این بیماری چندان زیاد نیست. اما در ادامه برخی از این علائم را عنوان کرده ایم.

1. عقب رفتن فک و لثه در سالمندان
   یکی از علائمی که در اثر پوکی استخوان در سالمندان ممکن است به وجود آید، عقب رفتن لثه است. به همین جهت در صورتی که عقب رفتگی فک را مشاهده کردید، این موضوع را با دندانپزشک در میان بگذارید و از اون بخواهید این عقب رفتگی را مورد بررسی قرار دهد.
2. ضعف قدرت دست ها در سالمندان
   یکی دیگر از علائمی که می تواند نشانه پوکی استخوان در سالمندان باشد، ضعف قدرت دست است. بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی زنان یائسه، قدرت چنگ زنی دست با میزان تراکم مواد معدنی موجود در استخوان مرتبط است و تقویت تراکم استخوان در سالمندان را باید موضوعی مهم دانست.
3. ضعف و شکننده بودن ناخن ها از علائم دیگر پوکی استخوان در سالمندان
   ناخن ها عضو سختی از بدن انسان هستند. در واقع این محکم بودن ناخن ها، با سلامت استخوان ها ارتباط دارد. به همین جهت در صورتی که ضعف و شکننده بودن ناخن ها در سالمندان را مشاهده کردید، ممکن است این مورد به علت پوکی استخوان باشد. البته صرفا پوکی استخوان علت ضعف در استحکام ناخن نیست.
4. کوتاه تر شدن قد سالمند
   یکی از علائم رایج در مراحل ثانویه پوکی استخوان، کوتاه تر شدن قد است. این مورد به موجب ایجاد شکستگی فشاری ستون فقرات رخ می دهد.
5. شکستگی در اثر زمین خوردن سالمند
   پوکی استخوان موجب ضعف در استحکام استخوان می شود. در مراحل ثانویه این بیماری، سالمندان ممکن است در اثر زمین خوردن دچار شکستگی شوند. همچنین سرفه و یا عطسه با شدت بالا نیز در بیماران مبتلا به پوکی استخوان می توانند موجب شکستگی شوند.
6. درد در ناحیه پشت و یا گردن
   این مورد نیز در اثر شکستگی های فشاری ستون فقرات ممکن است بروز کند. این شکستگی ها شدت های مختلفی دارند و در بعضی مواقع شدت درد آن ها بسیار زیاد است. علت این امر نیز ورود مهره ها به رشته های عصبانی نخاع است. شدت درد در ناحیه پشت و یا گردن در افراد مختلف متفاوت است. این درد ممکن است خفیف و یا بسیار شدید باشد.
7. قوز کمر سالمند
   در بیماری پوکی استخوان، هنگامی که مهره ها فشرده می شوند، انحنای کوچکی در بخش فوقانی کمر رخ می دهد. لازم به ذکر است که این موضوع باعث فشار مضاعف به ریه و همچنین مجاری تنفسی می شود. این فشار می تواند روی تنفس سالمند نیز تاثیر بگذارد.

علت پوکی استخوان در سالمندان

زمانی که بیماری پوکی استخوان در بدن سالمندان ایجاد می‌شود، استخوان‌ها مواد معدنی مورد نیاز جهت حفظ استحکام سیستم اسکلتی بدن را از دست داده و ترد و شکننده می‌شوند. واضح است این بیماری به یکباره در بدن ایجاد نمی‌شود و تحت تاثیر عوامل زمینه‌ساز تشدید می‌شود. مهم‌ترین دلایل ایجاد بیماری پوکی استخوان در سالمندان موارد زیر هستند:

• ژنتیک: افرادی که به طور ژنتیکی سابقه پوکی استخوان را دارند، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا شوند.
• افزایش سن علت ابتلا به پوکی استخوان: بدن انسان به طور معمول تا سن ۳۵ سالگی به استخوان‌سازی ادامه می‌دهد. بعد از آن منابع استخوانی تجزیه می‌شوند. به هر میزان که سن افزایش پیدا کند، استخوان‌های بدن ضعیف‌تر از قبل شده و استحکام خود را از دست می‌دهند.
• تغذیه نادرست: کلسیم یکی از مواد معدنی مهم بدن است و با استفاده از مواد غذایی تامین می‌شود. چنانچه مواد غذایی مصرف شده توسط سالمندان باعث کاهش جذب کلسیم و تسریع روند از دست رفتن کلسیم شوند، احتمال بروز بیماری پوکی استخوان سالمندان افزایش پیدا می‌کند. سالمندان باید در وعده‌های غذایی خود کالری کافی دریافت کنند و از مواد مغذی و مقوی در طول روز بهره‌مند شوند.
• نداشتن فعالیت‌ فیزیکی: از دیگر عوامل مهمی که باعث بروز پوکی استخوان در افراد مسن می‌شود، ورزش نکردن است. استخوان‌های بدن برای ادامه حیات خود به فشار ناشی از تحرک عضلات نیاز دارند. به همین دلیل نداشتن تحرک می‌تواند پوکی استخوان را در پی داشته باشد.
• چاقی دلیل اصلی پوکی استخوان در سالمندان: چاقی و اضافه وزن بدن نقش مهمی در ابتلا به بیماری‌های مختلف در سنین پیری دارد. افرادی که چربی بدنی زیادی دارند و حتی در سنین پیری اضافه وزن دارند، به احتمال زیاد دچار بیماری پوکی استخوان بشوند.
• عوارض داروهای مختلف: مصرف بی‌رویه داروهایی همچون استامینوفن و ایبوپروفن بر میزان جذب کلسیم در بدن انسان تاثیرگذار است. این داروها روند ابتلا به پوکی استخوان را سرعت می‌دهند.
• سبک زندگی نادرست: سبک نادرست زندگی و مصرف کافئین الکل و سیگار باعث تخریب استخوان‌ها در دراز مدت شده و بیماری پوکی استخوان را ایجاد می‌کند. جهت جلوگیری از این بیماری باید الکل و دخانیات را از زندگی خود حذف کنید.

به نقل از healthline :

پوکی استخوان در افراد مسن به دلیل عدم تعادل در روند بازسازی استخوان آنها ایجاد می شود. زمانی اتفاق می افتد که تحلیل بافت استخوانی قدیمی یا آسیب دیده از تولید بافت استخوانی جدید در بدن شما پیشی بگیرد. این فرآیند تغییر یافته بازسازی استخوان باعث می شود استخوان های شما تراکم مواد معدنی خود را از دست بدهند. شکاف های بزرگی در چارچوب و ساختار استخوان های شما ایجاد می شود که باعث ضعیف شدن آنها و مستعد شکستگی می شود.

با افزایش سن، روند بازسازی استخوان کندتر می شود. شما به طور طبیعی تراکم استخوان را از دست می دهید. هنگامی که شما بیش از آنچه که سالم در نظر گرفته می شود از دست می دهید، ممکن است با پوکی استخوان زندگی کنید.

درمان پوکی استخوان در سالمندان

با توجه به اینکه هیچ روش درمان قطعی برای رفع بیماری پوکی استخوان در سالمندان ارائه نشده است، پزشکان بر پیشگیری از این بیماری بیشتر از درمان آن تاکید دارند. با این حال اگر اختلال پوکی استخوان در بدن یک بیمار ایجاد شده باشد، با کمک روش‌های زیر تا حدودی درمان می‌شود:

• درمان پوکی استخوان در افراد مسن با اصلاح شیوه زندگی: در اغلب موارد اصلاح شیوه زندگی و ایجاد تغییراتی کوچک در سبک زندگی باعث جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف در سن پیری است. افراد مسن اگر غذاهای حاوی کلسیم را مصرف کنند و به تامین ویتامین دی مورد نیاز بدن خود توجه ویژه داشته باشند، قطعاً از بروز شکستگی در استخوان‌ها پیشگیری خواهند کرد.
  همچنین این افراد باید سیگار و نوشیدنی‌های الکلی را از برنامه خود حذف کرده و ورزش روزانه را در برنامه خود جای دهند. آن‌ها با رعایت نکات ایمنی و جلوگیری از زمین خوردن در جهت حفظ سلامت جسمانی خود و جلوگیری از بروز شکستگی استخوان قدم بر می‌دارند.
• انجام تمرینات ورزشی: ورزش و تحرک عضلات نقش کلیدی در پیشگیری از بیماری پوکی استخوان در سالمندان دارد. سالمندان می‌توانند با انجام تمریناتی همچون پیاده‌روی، تمرینات تعادلی، حرکات کششی سینه و ران و تمرین درست ایستادن یا درست راه رفتن سلامت استخوان‌های خود را تضمین کنند.
• توانبخشی و فیزیوتراپی برای درمان پوکی استخوان در سالمندان: یکی از بهترین تکنیک‌های درمان پوکی استخوان در افراد مسن توانبخشی و فیزیوتراپی است. این افراد معمولاً ضعف و ناتوانی جسمانی را تجربه می‌کنند و با فیزیوتراپی می‌توانند تحرک جسمانی مطلوبی داشته باشند.
• مصرف دارو برای درمان پوکی استخوان: از دیگر روش‌هایی که پزشکان برای رفع بیماری پوکی استخوان تجویز می‌کنند، مصرف دارو است. داروهایی همچون داروی کلسی تونین، بیس فسفونات‌ها، تری پاراتید و دنوزوماب برای درمان و کنترل بیماری پوکی استخوان سالمندان مؤثر هستند. البته برای مصرف این داروها به تجویز پزشک نیاز خواهید داشت.

عوارض پوکی استخوان در سالمندان

پوکی استخوان جزو رایج‌ترین بیماری‌های سالمندان است که بیش از ۵۰ درصد از سالمندان را با خود درگیر می‌کند. با افزایش سن ساختار لانه زنبوری استخوان‌های بدن تضعیف می‌شوند و عارضه پوکی استخوان اتفاق می‌افتد. این بیماری عوارض زیادی دارد.

شایع‌ترین عارضه پوکی استخوان در سالمندان شکستگی استخوان‌های بدن مخصوصاً استخوان‌های ناحیه لگن است. مسلما شکستگی استخوان‌ها ناتوانی سالمندان را افزایش داده و وابستگی آن‌ها را بیشتر می‌کند. درد‌های مداوم استخوانی و آسیب دیدن استخوان با ضربات کوچک جزو عوارض مهم پوکی استخوان هستند.

پوکی استخوان در سالمندان یک بیماری شایع است و می‌تواند باعث بروز شکستگی‌های متعدد در بدن سالمندان شود. پوکی استخوان از عواملی همچون ژنتیک، سبک نادرست تغذیه و زندگی، چاقی و افزایش سن تاثیر می‌پذیرد. این بیماری عوارض زیادی را با خود به همراه دارد و باید سریعا درمان شود.

گرچه هیچ درمان قطعی برای رفع این بیماری در نظر گرفته نشده است اما با انجام تمرینات ورزشی، توانبخشی، جسمانی مصرف داروهای مختلف و اصلاح شیوه زندگی می‌توان این بیماری را برطرف کرد. چنانچه برای مراقبت از سالمندان، کنترل و درمان بیماری پوکی استخوان در بدن سالمندان نیازمند خدمات پرستاری هستید، می‌توانید از مرکز پرستار اول خدمات دریافت کنید.

سوالات متداول

علائم پوکی استخوان در سالمندان چیست؟

علائم این بیماری شامل کوتاه شدن قد بیمار، آغاز دردهای مفصلی، کمردرد، درد ناگهانی و شدید در ستون فقرات و مشکل در حرکت کردن و نشستن می‌شود.

چه کسانی بیشتر دچار پوکی استخوان می‌شوند؟

سالمندانی که فعالیت بدنی زیادی ندارند، به سیگار یا الکل اعتیاد دارند و در مواد غذایی آن‌ها لبنیات و غذاهای حاوی کلسیم دیده نمی‌شود، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار دارند.

برای درمان پوکی استخوان چی بخوریم؟

برای رفع بیماری پوکی استخوان در افراد مسن باید از محصولات لبنی مثل شیر و ماست، ماهی‌های چرب، سبزیجات حاوی کلسیم و مواد غذایی دارای منیزیم استفاده شود.