علت و روش های درمان درد مچ دست

درد مچ دست یک مشکل شایع است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند استفاده مکرر از دست، آسیب‌های ورزشی یا بیماری‌های مزمن باشد. این درد نه تنها می‌تواند فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه ممکن است نیاز به درمان و مراقبت‌های پزشکی داشته باشد. در این میان، پرستار بیمار نقش مهمی در شناسایی علل درد و ارائه مشاوره‌های لازم برای تسکین علائم و پیشگیری از بروز مشکلات جدی‌تر ایفا می‌کند. آگاهی از علل و روش‌های درمان درد مچ دست می‌تواند به افراد کمک کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و به فعالیت‌های مورد علاقه خود بازگردند.

دلایل بروز درد مچ دست

درد گرفتن مچ دست می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که در اینجا به تفصیل به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته می‌شود.

1. آسیب‌های ناگهانی

یکی از علل شایع درد مچ دست، آسیب‌های ناگهانی است که معمولاً ناشی از زمین‌خوردن یا ضربه به دست ایجاد می‌شود. این نوع صدمات می‌توانند به رگ‌به‌رگ شدن، کشیدگی یا حتی شکستگی استخوان‌ها منجر شوند. شکستگی اسکافوئید، که در سمت شست مچ دست واقع شده، یکی از رایج‌ترین آسیب‌ها به حساب می‌آید. این شکستگی ممکن است در عکسبرداری اولیه با اشعه ایکس به‌خوبی تشخیص داده نشود و نیاز به پیگیری بیشتری داشته باشد.

2. آرتروز

آرتروز یکی از مشکلاتی است که می‌تواند درد و ناراحتی را در مچ دست ایجاد کند. استئوآرتریت، که نوعی آرتروز است، به تدریج باعث تخریب غضروف مفاصل می‌شود. این نوع آرتروز در مچ دست چندان رایج نیست و معمولاً در افرادی که سابقه آسیب به این ناحیه را دارند، مشاهده می‌شود. همچنین آرتریت روماتوئید و مالت فینگر، که ناشی از حمله سیستم ایمنی به بافت‌های خود است، ممکن است به دو مچ دست آسیب برساند و علائم درد و التهاب را ایجاد کند.

3. تاندونیت

التهاب تاندون‌ها، که به نام تاندونیت شناخته می‌شود، یکی دیگر از علل بروز درد گرفتن مچ دست است. چندین تاندون قوی وجود دارد که ماهیچه‌های ساعد را به استخوان‌های مچ دست و انگشتان متصل می‌کند. اگر یکی از این تاندون‌ها ملتهب شود، فرد ممکن است احساس درد و سفتی، به‌ویژه در صبح، و گاهی تورم را تجربه کند. این وضعیت به‌طور عمده به‌دلیل فعالیت‌های تکراری مانند تایپ کردن، کار با ماشین‌آلات، یا ورزش‌هایی مانند گلف و تنیس بروز می‌کند.

4. تنوسینوویت

تنوسینوویت به التهاب غلاف تاندون‌ها اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند مشابه تاندونیت باشد و باعث ایجاد درد و ورم در مچ دست شود. یکی از انواع خاص تنوسینوویت، به نام تنوسینوویت دو کوئروین، معمولاً در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال شایع است و درد را در ناحیه شست ایجاد می‌کند که ممکن است به سمت بازو نیز انتشار یابد.

5. سندرم تونل کارپال

این عارضه به‌دلیل فشار به عصب میانی در مچ دست ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به درد شدید و بی‌حسی در دست، به‌خصوص در شب، شود. در این حالت، فرد ممکن است احساس گزگز در انگشتان شست، اشاره و میانی داشته باشد. این مشکل معمولاً ناشی از فعالیت‌های مکرر دست است که می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.

6. بیماری کین باخ

این اختلال شامل فروپاشی پیش‌رونده یکی از استخوان‌های کوچک در مچ دست است. این بیماری عموماً به‌دلیل مختل شدن خون‌رسانی به استخوان‌های مچ دست ایجاد می‌شود و بیشتر بزرگسالان و جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری کین باخ می‌تواند منجر به درد مزمن و کاهش توانایی حرکتی در مچ دست شود.

7. کیست گانگلیون

کیست‌های گانگلیون، که خوش‌خیم و پر از مایع هستند، می‌توانند باعث تورم و درد گرفتن مچ دست شوند. این کیست‌ها معمولاً در پشت مچ ایجاد می‌شوند و ممکن است به‌صورت صاف و لاستیکی حس شوند. در موارد نادر، این کیست‌ها می‌توانند عصب‌ها را فشرده کنند و منجر به علائم بی‌حسی و ضعف عضلانی شوند.

8. عوامل محیطی

در طب سنتی، عواملی مانند قرارگیری طولانی‌مدت در معرض گرما ممکن است به التهاب و درد در مفاصل منجر شود. این وضعیت می‌تواند در فعالیت‌های روزمره فرد تأثیرگذار باشد و نیاز به توجه ویژه داشته باشد.

9. درد در بارداری

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و احتباس مایعات می‌توانند به بروز درد مچ دست منجر شوند. همچنین، حرکات مکرر دست برای انجام کارهای روزمره ممکن است باعث ایجاد تنوسینوویت و درد در ناحیه مچ شود.

10. دلایل در کودکان

درد مچ دست در کودکان معمولاً ناشی از فعالیت‌های ورزشی، بازی یا حرکات تکراری است. کشیدگی، رگ‌به‌رگ شدن، یا آسیب‌های ناشی از استفاده بیش از حد از دست و پا از دلایل شایع درد در این گروه سنی هستند. در برخی موارد، عفونت‌ها یا بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند منجر به بروز درد شوند.

ارتباط درد مچ دست چپ و قلب

درد مچ دست چپ ممکن است یکی از علائم حمله قلبی باشد و در این زمینه توجه به ارتباطات بین این دو مهم است. در واقع، اگرچه اکثر افراد حمله قلبی را با علائم خاصی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس شناسایی می‌کنند، اما برخی افراد ممکن است علائمی غیرمعمول مانند درد یا ناراحتی در مچ دست چپ را نیز تجربه کنند. این درد می‌تواند ناشی از دردی باشد که به‌طور ارجاعی به ناحیه مچ دست منتقل می‌شود.

در شرایطی که لخته‌شدن خون یا پارگی در عروق کرونر (سرخرگ‌های اکلیلی) اتفاق بیفتد، جریان خون به بخشی از عضله قلب متوقف می‌شود. این وضعیت منجر به آسیب سریع به عضله قلب می‌شود. با توجه به این‌که قلب و نواحی مختلف بدن به‌هم مرتبط هستند، درد و ناراحتی ناشی از حمله قلبی می‌تواند به نواحی دورتر از قلب نیز منتقل شود. یکی از این نواحی، مچ دست چپ است که به‌ویژه در مردان، به‌عنوان یکی از علائم ارجاعی درد قلبی شناخته می‌شود.

بسیاری از بیماران، به‌خصوص زنان، ممکن است به‌جای احساس درد شدید در قفسه سینه، درد یا فشار در نواحی دیگر مانند مچ دست چپ، شانه، گردن یا فک را تجربه کنند. این دردها می‌توانند به‌صورت خفیف یا شدید باشند و ممکن است با سایر علائم حمله قلبی مانند تنگی نفس، حالت تهوع، سبکی سر، یا عرق سرد همراه شوند. علاوه بر درد در مچ دست چپ، دیگر علائم حمله قلبی شامل موارد زیر هستند:

• درد یا فشار در قفسه سینه
• درد در نواحی دیگر
• حالت تهوع یا استفراغ
• تنگی نفس
• سبکی سر یا غش
• عرق سرد
• خستگی

به نقل از سایت mayoclinic:

درد مچ دست اغلب به دلیل رگ به رگ شدن یا شکستگی ناشی از صدمات ناگهانی ایجاد می شود. اما درد مچ دست همچنین می‌تواند ناشی از مشکلات طولانی‌مدت مانند استرس مکرر، آرتریت و سندرم تونل کارپال باشد.
از آنجایی که عوامل زیادی می توانند منجر به درد مچ شوند، تشخیص علت دقیق آن می تواند دشوار باشد. اما تشخیص دقیق برای درمان و بهبودی مناسب ضروری است.

ورزش مناسب در هنگام درد مچ دست

چنانچه درد مچ دست شما ناشی از کار مداوم باشد، مانند استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر، می‌توانید برای درمان درد مچ دست در منزل چند تمرین ساده انجام دهید. اگر مبتلا به تونل کارپال یا هر بیماری دیگری هستید، پیش از شروع تمرینات با پزشک خود مشورت کنید. همچنین در صورتی که تمرینات موجب تشدید درد شوند، بلافاصله باید آنها را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.

1. خم کردن مچ

برای درمان درد مچ دست در منزل، یک پارچه یا حوله را تا کرده و آن را روی لبه میز قرار دهید. ساعد را بر روی حوله بگذارید تا دست از لبه میز آویزان باشد و سپس دست را به سمت بالا حرکت دهید تا کشش ملایمی را احساس کنید. این حرکت را تکرار کنید.

2. بالا و پایین بردن مچ

دست خود را از لبه میز آویزان کرده و ساعد را روی میز قرار دهید. یک حوله زیر مچ دست قرار دهید و انگشت شست را به سمت بالا نگه‌دارید. سپس دست را به سمت بالا و پایین حرکت دهید.

3. حرکت کششی دعا

در حالی که بایستید، کف دست‌ها را مقابل قفسه سینه به هم بچسبانید، به طوری که انگشتان کمی پایین‌تر از چانه قرار بگیرند. به آرامی دستان را به سمت پایین ببرید تا کشش را در ساعد و مچ دست احساس کنید. این وضعیت را ۳۰ ثانیه نگه‌دارید و ۳ تا ۵ بار تکرار کنید.

4. مشت کردن دست در حالت نشسته

برای درمان درد مچ دست در منزل، نشسته و دست‌ها را روی ران‌ها قرار دهید، به طوری که کف دست‌ها رو به بالا باشد. به آرامی دست‌ها را مشت کنید و مچ‌ها را کمی به سمت خود خم کنید. این حالت را ۱۰ ثانیه حفظ کنید و سپس مشت‌ها را باز کنید. این تمرین را پنج بار تکرار کنید.

5. کشش پهلو به پهلو

روی دست و زانو قرار بگیرید، به طوری که مچ دست‌ها زیر شانه و زانوها زیر لگن قرار داشته باشند. انگشت‌ها را به سمت یکدیگر قرار داده و از یک سمت به سمت دیگر حرکت کنید. این کار را ۱۵ بار انجام دهید.

6. کشش اکستنسور

دست‌ها را به سمت جلو دراز کنید و انگشت‌ها را مشت کنید. سپس در حالی که بازوها صاف هستند، مشت‌ها را به سمت پایین حرکت دهید و ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید. این تمرین را یک بار انجام دهید.

7. کشش شست و قسمت فوقانی مچ

یکی از دست‌ها را به سمت جلو دراز کنید و انگشتان را دور انگشت شست مشت کنید. مچ دست را به سمت زمین خم کنید تا کشش را در بالای مچ و انگشت شست حس کنید. این وضعیت را ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس برای دست دیگر تکرار کنید.

8. حرکت دایره‌ای مچ

دست‌ها را روی میز قرار دهید به طوری که مچ دست‌ها از لبه میز آویزان باشد. سپس مچ‌ها را به صورت دایره‌ای در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید و پس از آن به سمت مخالف حرکت کنید. این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.

9. کشش فلکسور

دست‌ها را به سمت جلو دراز کرده و انگشت‌ها را مشت کنید. سپس هر دو دست را به سمت دیوار روبه‌رو فشار دهید. با دست راست، انگشتان دست چپ را به سمت عقب بکشید و ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را برای دست دیگر نیز انجام دهید و برای هر دست ۳ بار تکرار کنید.

• بالا بردن کف دست

روی دست و زانو قرار بگیرید و مچ دست‌ها را زیر شانه و زانوها را زیر لگن قرار دهید. انگشتان خود را کاملا باز کنید و به آرامی کف دست‌ها را از زمین جدا کنید، به طوری که نوک انگشت‌ها روی زمین باقی بمانند. این حرکت را ۱۵ بار تکرار کنید.

چه افرادی مستعد درد مچ دست هستند؟

درد مچ دست می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر آن قرار دارند. در ادامه، گروه‌هایی از افراد که مستعد درد مچ دست هستند را معرفی می‌کنم:

1. کارمندان اداری و کاربران کامپیوتر: افرادی که ساعات طولانی را به کار با کامپیوتر و تایپ مشغولند، به دلیل تکرار حرکات و قرارگیری نادرست، مستعد درد مچ دست هستند.
2. ورزشکاران: برخی ورزش‌ها مانند تنیس، گلف، یا وزنه‌برداری می‌توانند به دلیل حرکات مکرر و فشار بر مچ دست، درد و آسیب ایجاد کنند.
3. مادران و والدین: حمل کودک و انجام کارهای روزمره می‌تواند فشار زیادی به مچ دست وارد کند و باعث ایجاد درد شود.
4. افراد مسن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به مشکلات مفصلی مانند آرتروز و تنگی تونل کارپال افزایش می‌یابد که می‌تواند به درد مچ منجر شود. رژیم غذایی برای روماتیسم مفصلی می‌تواند کارساز باشد.
5. افراد با شرایط پزشکی خاص: افرادی که دارای بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های تیروئیدی، یا اختلالات التهابی مانند روماتیسم هستند، بیشتر در معرض درد مچ دست قرار دارند.
6. شغل‌های فیزیکی: کارگرانی که در مشاغل دستی مانند ساخت و ساز، نجاری یا تولید فعالیت می‌کنند، به دلیل حرکات تکراری و فشار به مچ، احتمال بروز درد را دارند.
7. هنرمندان و صنعت‌گران: افرادی که به کارهایی مثل نقاشی، دوخت و بافندگی مشغولند، به دلیل استفاده مداوم از دست و مچ، ممکن است دچار درد شوند.

بهترین درمان درد مچ دست

درمان درد مچ دست می‌تواند به عواملی نظیر شدت درد و علت آن بستگی داشته باشد. بهترین روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

1. استفاده از ارتز یا اسپلینت: این وسایل می‌توانند به کاهش تورم و درد در ناحیه مچ کمک کنند و از حرکت‌های نادرست جلوگیری کنند.
2. کمپرس‌های سرد و گرم: استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب و کمپرس گرم برای تسکین درد می‌تواند مفید باشد.
3. داروهای ضد التهاب: استفاده از داروهای ضد التهاب، چه به صورت خوراکی و چه به صورت تزریقی، می‌تواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند.
4. جراحی در موارد شدید: در صورت بروز آسیب‌های جدی، جراحی ممکن است ضروری باشد.

راهکارهای بهبودی پس از آسیب

اگر دچار آسیب به مچ شده‌اید، می‌توانید با انجام موارد زیر به بهبودی خود کمک کنید:

• استراحت و بالا نگه‌داشتن مچ: به مچ خود استراحت دهید و آن را در حالت بالا نگه دارید تا تورم کاهش یابد.
• استفاده از یخ: قرار دادن بسته‌های یخ روی ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• مصرف مسکن‌ها: مسکن‌های معمولی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشند.
• استفاده از اسپلینت: قرار دادن یک اسپلینت روی مچ به تثبیت ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند.
• کمپرس گرم: در طول روز چند مرتبه استفاده کنید
• مصرف دارو ضد التهاب: استفاده خوراکی یا تزریقی از داروهای ضد التهاب موثر است.
• انجام تمرینات: تمرین های تقویتی و انعطاف پذیری داشته باشید. اگر مچ دست دچار التهاب شده تمرین های حرکتی را انجام ندهید.

مراجعه به پزشک

اگر مچ دست شما از شکل طبیعی خود خارج شده یا قادر به حرکت دادن آن نیستید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها ممکن است نشان‌دهنده شکستگی استخوان باشد.

درمان آرتروز و نقرس

اگر به آرتروز مبتلا هستید، مراجعه به فیزیوتراپیست می‌تواند کمک‌کننده باشد. او می‌تواند تمرینات مناسبی برای تقویت و کشش مچ دست به شما آموزش دهد. اگر نمی‌دانید فیزیوتراپی چیست؟ باید بگوییم این روش، روش درمانی قابل تایید و عملی است. همچنین برای افرادی که مبتلا به نقرس هستند، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

1. داروهای ضد التهاب: مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن.
2. نوشیدن مایعات: افزایش مصرف مایعات به منظور جلوگیری از انباشته شدن اوریک اسید.
3. کاهش مصرف چربی و الکل: این تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کنترل نقرس کمک کند.

عمل جراحی مچ دست به چه صورت است؟

در برخی موارد حاد برای درمان درد مچ دست ، جراحی لازم و ضروری است .

• ترمیم تاندون یا رباط: در برخی موارد از عمل جراحی برای ترمیم پارگی و کشیدگی تاندون مچ دست استفاده می شود .
• شکستگی شدید استخوان مچ دست: در این مورد جراح بخش های جدا شده از استخوان را با استفاده از میله های مخصوص فلزی به یکدیگر وصل می کند .
• سندرم تونل کارپال: چنانچه علائم شدید باشند ، شاید نیاز به باز کردن تونل کارپال جهت کاهش فشار وارد شده به عصب وجود داشته باشد .

روش های پیشگیری از درد مچ دست

• استحکام استخوان ها را در اولویت سلامت خود قرار دهید: حتما دقت داشته باشید که روزانه مقادیر کافی از کلسیم را دریافت کنید. که این مقدار برای بزرگسالان 1000 میلی گرم در روز باید باشد. و برای زنان بالای 50 سال حداقل 1200 میلی گرم در روز می تواند تا حد زیادی مانع شکستگی استخوان شود.
• مراقب حرکت خود باشد تا نیفتید: افتادن رو به جلو یا به عبارتی افتادن روی دست ها دلیل رایج آسیب های مچ دست است. لذا حتما برای جلوگیری از زمین خوردن و افتادن حتما از کفش استاندارد استفاده کنید. خطراتی که ممکن است در خانه باشد را رفع کنید. فضای خانه را همیشه روشن نگه دارید و تا جای ممکن میله هایی را در دستشویی و یا نرده هایی را در راه پله ها نصب کنید تا موقع راه رفتن از آنها استفاده کنید.
• برای ورزش کردن حتما از وسایل محافظتی مخصوص استفاده کنید: جهت فوتبال، اسنوبورد و اسکیت بازی حتما از محافظ های مچ دست استفاده کنید. این مورد برای پا درد نیز صدق میکند و باید از وسایل محافظتی مناسب استفاده کرد.

در پایان

درد مچ دست یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر روی کیفیت زندگی افراد بگذارد. شناسایی علل و عوامل مؤثر در بروز این درد، به همراه درمان‌های مناسب، می‌تواند به بهبود وضعیت مچ دست و کاهش علائم کمک کند. از استفاده از روش‌های درمانی غیرجراحی تا نیاز به مداخلات پزشکی، توجه به سلامت مچ دست امری ضروری است. در این راستا، مشاوره و راهنمایی‌های پرستاران در منزل و متخصصان پزشکی می‌تواند نقش مؤثری در تسکین درد و پیشگیری از عوارض آینده داشته باشد.

سوالات متداول

1. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم اگر دچار درد مچ دست شدم؟

اگر درد مچ دست شما شدید است، پس از یک آسیب جدی به مچ بروز کرد یا اگر نمی‌توانید مچ خود را حرکت دهید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، در صورتی که درد مچ شما به مدت چند هفته ادامه داشت یا با علائم دیگری مانند تورم، قرمزی یا حرارت همراه بود، نیز نیاز به مشاوره پزشکی وجود دارد.

2. آیا استفاده از اسپلینت برای درد مچ دست مفید است؟

بله، استفاده از اسپلینت می‌تواند به تثبیت مچ دست و کاهش حرکت‌های ناخواسته کمک کند، که در نتیجه باعث کاهش درد و تسریع در فرآیند بهبودی می‌شود. اسپلینت‌ها به‌ویژه در مواقعی که مچ دست آسیب‌دیده یا ملتهب است، بسیار مؤثر هستند.

3. علت درد گرفتن مچ دست چیست؟

علت اصلی درد مچ دست می‌تواند آرتروز باشد، دیسک گردن و آرتریت روماتوئید از علل دیگر درد مچ دست هستند.