تب مالت (بروسلوز) یک بیماری عفونی باکتریایی است که به علت تماس با حیوانات یا فرآوردههای آلوده به باکتری بروسلا ایجاد میشود. علائم رایج این بیماری شامل تب، عرق شبانه، دردهای عضلانی و کاهش وزن است. در این مقاله، به بررسی این بیماری، علائم، روشهای تشخیص و درمان آن به کمک توصیههای متخصصین و پرستار بیمار خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی درباره این بیماری کسب کنید.
تب مالت چیست؟
بیماری تب مالت یا بروسلوز، یک بیماری عفونی قابل انتقال بین حیوانات و انسانها است که ناشی از باکتری بروسلا میباشد. در حیوانات، این عفونت به عنوان سقط جنین واگیر یا بروسلوز شناخته میشود. این بیماری همچنین با نامهای تب دیوانه، تب مواج و تب مدیترانهای شناخته میشود. این تب در انسانها بیشتر به نام تب مالت شناخته میشود و به افتخار کاشف باکتری، دیوید بروس، در سال ۱۸۸۷ نامگذاری شده است.
آیا تب مالت خطرناک است؟
باکتری بروسلا عامل بیماری بروسلوز است که میتواند به طور قابل توجهی زندگی فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار دهد؛ به طوری که فرد نیاز به پرستار در منزل داشته باشد. این باکتری به راحتی منتقل میشود و میتواند دیگران را نیز آلوده کند. هرچند بروسلوز به طور کلی بیماری کشندهای نیست و مرگ ناشی از آن نادر است، اما انتشار سریع باکتری میتواند موجب ابتلای دیگران شود. یکی از عوارض جانبی این بیماری التهاب لایه داخلی دهلیز قلب است که در صورت عدم درمان میتواند به آسیب دیدگی دریچههای قلب و حتی مرگ منجر شود.
انواع تب مالت
تب مالت به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- نوع کلاسیک: این نوع با علائمی عمومی نظیر تب، احساس ناراحتی، عرق شبانه، خستگی، سردرد، نفخ، کاهش اشتها و وزوز گوش مشخص میشود. عوارض جدی ناشی از گسترش عفونت در اعضای مختلف بدن در این نوع نادر است.
- نوع ناشناخته: در این نوع، علائم عمومی مشابه وجود دارد، اما عوارض و علائم خاصی مشاهده نمیشود. عفونت ممکن است در اعضای مختلف بدن مانند مفاصل، کبد، طحال و سیستم عصبی مرکزی توسعه یابد و علائم و عوارض مرتبط با این اعضا را ایجاد کند.
علائم تب مالت
دورهی نهفتگی تب مالت که به مدت زمان بین تماس با منبع عفونت تا بروز علائم اشاره دارد، معمولاً بین ۱ تا ۳ هفته به طول میانجامد، اما در برخی شرایط میتواند تا ۶ ماه نیز ادامه یابد. پس از بروز علائم، بیماری به سه مرحله حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم میشود:
- مرحله حاد: در این مرحله، فرد دچار لرزشهای ناگهانی و درد عمومی، به ویژه در ناحیه پشت میشود. عرقریزی شدید و کاهش اشتها از دیگر نشانههای این مرحله هستند و معمولاً علائم در کمتر از ۳ ماه از شروع بیماری ظاهر میشوند.
- مرحله تحت حاد: در این حالت، علائم به طور آرام و بیسر و صدا بروز میکند و خستگی و ضعف تنها شکایت اصلی فرد است. این مرحله بین ۳ تا ۱۲ ماه پس از شروع بیماری اتفاق میافتد.
- مرحله مزمن: اگر بیش از یک سال از تشخیص بیماری تب مالت گذشته و فرد همچنان علائم را تجربه کند، وارد مرحله مزمن میشود. علائم این مرحله شامل تبهای عود کننده، خستگی، آرتریت، اندوکاردیت (التهاب قلب) و اسپوندیلیت (نوعی آرتریت التهابی) است.
به نقل از mayoclinic :
علائم بروسلوز ممکن است در هر زمانی از چند روز تا چند ماه پس از آلوده شدن شما ظاهر شود. علائم و نشانه ها مشابه علائم آنفولانزا هستند و عبارتند از:
- تب
- لرز
- از دست دادن اشتها
- عرق می کند
- ضعف
- خستگی
- درد مفاصل، عضلات و کمر
- سردرد
علائم بروسلوز ممکن است برای هفته ها یا ماه ها ناپدید شده و سپس عود کند. برخی از افراد مبتلا به بروسلوز مزمن هستند و علائم را حتی پس از درمان سال ها تجربه می کنند. علائم و نشانه های طولانی مدت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تب های مکرر
- التهاب پوشش داخلی حفره های قلب (اندوکاردیت)
- التهاب مفاصل (آرتریت)
- آرتریت استخوان های ستون فقرات (اسپوندیلیت)
- آرتریت مفاصل محل اتصال ستون فقرات و لگن
راه های انتقال تب مالت
باکتری بروسلا به چندین روش میتواند به انسان منتقل شود. یکی از این روشها مصرف محصولات لبنی خام است. این باکتری میتواند در شیر حیوانات آلوده، بستنی، کره و پنیرهای غیر پاستوریزه رشد کند و در صورت مصرف این محصولات توسط انسان، تب مالت منتقل میشود. همچنین، گوشت خام آلوده نیز منبع دیگری برای انتقال این بیماری است.
استنشاق باکتری یکی دیگر از روشهای انتقال به بدن انسان است. بروسلا قادر به پخش شدن در هوا است و در صورت استنشاق هوای آلوده، فرد ممکن است بیمار شود. تماس مستقیم با خون، اسپرم یا جنین حیوان آلوده نیز خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهد. افرادی که به طور مکرر با حیوانات آلوده در ارتباط هستند، به ویژه در صورت وجود زخمهای باز بر روی پوست، بیشتر در معرض خطر هستند.
بروسلوز معمولاً از فردی به فرد دیگر انتقال نمییابد. با این حال، در موارد نادر، زنان باردار ممکن است در هنگام زایمان عفونت را به جنین منتقل کنند و زنان شیرده نیز میتوانند این عفونت را از طریق شیر خود به نوزاد انتقال دهند. انتقال عفونت از طریق فعالیتهای جنسی یا خون آلوده به دیگران بسیار نادر است.
نحوه درمان تب مالت
پزشک متخصص داخلی برای درمان بیماری تب مالت معمولاً حداقل دو نوع آنتیبیوتیک تجویز میکند. از بهترین آنتیبیوتیکهای مورد استفاده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ریفامپین
- داکسیسایکلین
- سیپروفلوکساسین
- استرپتومایسین یا جنتامایسین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
برای درمان عفونتها، مصرف آنتیبیوتیک معمولاً نیاز به زمان کافی دارد. به طور معمول، بیماران باید حداقل 6 تا 8 هفته آنتیبیوتیک تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنند تا علائم بیماری بهبود یابد. همچنین، بسته به شدت بیماری، ممکن است درمانهای دیگر مانند تخلیه ناحیه آلوده یا مدیریت عوارض بیماری نیز لازم باشد.
غذا های مفید برای تب مالت
برای تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود علائم بیماری تب مالت، مصرف میوهها و سبزیجات تازه و غنی از ویتامین توصیه میشود. میوههایی مانند پرتقال، لیمو، توت فرنگی، هندوانه و آناناس میتوانند منبع خوبی از ویتامین C باشند که به افزایش سیستم ایمنی کمک میکند. همچنین، سبزیجاتی مانند ریحان، نعناع و کاهو نیز به همین منظور مفیدند.
محصولات لبنی:
محصولات لبنی مانند ماست، دوغ و پنیر حاوی پروبیوتیک هستند که به بهبود و تقویت سیستم گوارشی کمک میکنند و علائم بروسلوز را کاهش میدهند.
غلات و منابع پروتئینی:
غلات مانند برنج، نان و آرد گندم کامل نیز حاوی کربوهیدراتهای پیچیده هستند که انرژی لازم برای بهبود بدن را فراهم میکنند. منابع پروتئینی مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخممرغ، لوبیا، عدس و نخود به تقویت سیستم ایمنی و کاهش درد عضلانی کمک میکنند.
میوههای مفید:
میوههای زیر برای بیماران مبتلا توصیه میشوند:
- پرتقال
- توتها (توت فرنگی، توت سیاه و توت قرمز)
- هندوانه
- آناناس
- خرما
- لیمو
- آووکادو
- موز
عوارض تب مالت
تب مالت از جمله بیماریهایی است که میتواند تاثیر زیادی بر سیستمهای مختلف بدن داشته باشد و عوارضی را در اعضای مختلف یا به صورت عمومی ایجاد کند. این بیماری میتواند بر روی سیستم عصبی مرکزی، کبد، قلب و سیستم باروری تأثیر بگذارد.
یکی از عوارض این بیماری، آرتریت است که به ایجاد عفونت در مفاصل منجر میشود. این عفونت میتواند مفاصل مختلفی مانند مفاصل ران، مچ پا، دست، زانوها و ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهد. عوارض ناشی از آرتریت شامل تورم و سفتی مفاصل است. التهاب در مفاصل بین ستون فقرات و لگن ممکن است باعث دردهای شدیدی در ناحیه لگن و ستون فقرات شود. در برخی موارد، آسیبهای وارد شده به ستون فقرات و لگن میتواند دائمی و برگشتناپذیر باشد.
پیشگیری از تب مالت
برای پیشگیری از تب مالت حتما اقدامات زیر را در نظر بگیرید:
- استفاده از دستکش: اگر شما پزشک، کشاورز، شکارچی یا کارگر کشتارگاه هستید، برای کاهش خطر ابتلا به بیماری باید اقدامات احتیاطی لازم را رعایت کنید.
- گوشت را بهطور کامل بپزید: اگر قصد دارید از گوشت استفاده کنید، باید آن را بهگونهای بپزید که کاملاً مغزپخت شود. پخت صحیح گوشت میتواند باکتریهای مضر مانند سالمونلا و ایکولای را از بین ببرد.
- استفاده از دستکش و تجهیزات ایمنی: هنگام کار با حیوانات بیمار یا مرده، حتماً از دستکشهای لاستیکی، روپوش و عینک استفاده کنید تا از ورود باکتریهای عفونی به زخمها یا چشمها جلوگیری شود.
- از مصرف محصولات لبنی غیر پاستوریزه خودداری کنید: همانطور که پیشتر اشاره شد، تحقیقات نشان دادهاند که یکی از راههای انتقال بیماری، مصرف محصولات لبنی خام از دامهای بومی است. بنابراین، بهتر است از مصرف محصولات غیر پاستوریزه اجتناب کنید. توصیه میشود که از شیر، بستنی، ماست و پنیر پاستوریزه استفاده کنید تا از خطر ابتلا به این بیماری جلوگیری نمایید.
- واکسیناسیون حیوانات: واکسن میتواند از ابتلای افراد به این بیماری جلوگیری کند. هنگام واکسینه کردن حیوانات، رعایت بهداشت ضروری است، زیرا واکسن زنده میتواند در صورت ورود به بدن فرد، او را بیمار کند.
نحوه ضد عفونی کردن لبنیات برای پیشگیری از تب مالت
برای ضد عفونی کردن لبنیات برای پیشگیری از بیماری تب مالت اقدامات زیر توصیه میشود:
- همیشه از محصولات لبنی پاستوریزه مانند شیر، ماست و پنیر استفاده کنید. این محصولات از خطر ابتلا به عفونتهای ناشی از باکتری بروسلا که در شیر خام وجود دارد، جلوگیری میکنند.
- اگر از شیر محلی استفاده میکنید، حتماً آن را پس از جوش آمدن به مدت 5 دقیقه هم زده و بجوشانید تا باکتریهای مضر از بین بروند.
- پنیر محلی باید به مدت سه ماه در آب و نمک 17% نگهداری شود. این کار کمک میکند تا باکتریها از بین بروند و پنیر ایمن برای مصرف شود. برای تهیه محلول آب و نمک 17%، یک لیتر آب (معادل ۴ لیوان بزرگ) را با ۱۷۰ گرم نمک (معادل ۱۴ قاشق غذاخوری سر صاف نمک) مخلوط کنید.
جمع بندی
در این مقاله از پرستار اول گفتیم که تب مالت که بهوسیله باکتری بروسلا ایجاد میشود، میتواند عوارض جدی بر روی سیستمهای مختلف بدن از جمله کبد، قلب و سیستم عصبی داشته باشد. علائم این بیماری شامل تب، خستگی، دردهای عمومی و عوارضی مانند آرتریت و اندوکاردیت است. انتقال این بیماری به طور عمده از طریق مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه، استنشاق باکتری و تماس مستقیم با حیوانات آلوده صورت میگیرد. برای پیشگیری از ابتلا، استفاده از لبنیات پاستوریزه، جوشاندن شیر محلی و رعایت نکات بهداشتی در ارتباط با حیوانات توصیه میشود. درمان بروسلوز نیازمند مصرف طولانیمدت آنتیبیوتیکها است.
سوالات متداول
چگونه میتوان از ابتلا به بیماری تب مالت با ضدعفونی لبنیات جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری توصیه میشود از محصولات لبنی پاستوریزه استفاده کنید و شیر محلی را به مدت ۵ دقیقه بجوشانید.
آیا تب مالت یک بیماری کشنده است؟
این بیماری به ندرت کشنده است، اما میتواند عوارض جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد. اگر درمان نشود، ممکن است باعث آسیب به اعضای بدن و بروز مشکلاتی نظیر آرتریت و التهاب قلب شود.