انواع بیماری های واگیردار که به عنوان بیماری‌های مسری نیز شناخته می‌شوند، شامل بیماری‌هایی هستند که قابلیت انتقال از یک فرد به فرد دیگر را دارند. در موارد بسیاری برای درمان این بیماری‌ها به کمک پرستار بیمار جهت بهبودی بهتر و سریع‌تر نیاز خواهد بود. بسیاری این بیماری‌ها می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق عوامل بیماری‌زا به انسان‌ها منتقل شوند، از جمله تماس با جوندگان، حشرات و ناقلان غیرزنده مانند خاک.
انتقال بیماری‌ها اغلب از طریق تماس فیزیکی مستقیم یا مواجهه با ترشحات بدن فرد مبتلا صورت می‌گیرد. همچنین، برخی از بیماری‌ها به شرایط خاصی برای انتقال نیاز دارند که می‌تواند بین فرد آلوده و دیگران رخ دهد. با وجود پیشرفت‌های بهداشتی در بسیاری از کشورها که منجر به کنترل و حتی ریشه‌کن کردن برخی بیماری‌ها مانند آبله شده است، هنوز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، بیماری‌های واگیردار شایع بوده و به عنوان مشکلات بهداشتی جدی باقی مانده‌اند.
روش‌های انتقال انواع بیماری های واگیردار
انتقال بیماری‌های واگیردار می‌تواند به سه روش اصلی انجام شود:
1. سرایت مستقیم
در این روش، بیماری از طریق تماس نزدیک میان فرد سالم و فرد بیمار منتقل می‌شود. به عنوان مثال، انواع بیماری های واگیردار مانند آنفلوآنزا، سل و سرخک در کودکان و بزرگسالان از این طریق سرایت می‌کنند. بیماری‌های آمیزشی که به نام بیماری‌های مقاربتی شناخته می‌شوند نیز سرایت مستقیم دارند و از طریق برقراری رابطه جنسی منتقل می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها می‌توانند از مادر باردار به جنین نیز منتقل شوند. به عنوان نمونه، ویروس HIV یا ایدز یکی از این نوع بیماری‌ها به شمار می‌رود.
2. سرایت غیرمستقیم
در این نوع انتقال، فرد آلوده می‌تواند آب، غذا، شیر و دیگر مواد را آلوده کند و فرد سالم با مصرف این مواد به بیماری مبتلا می‌شود. برای مثال، فردی که به حصبه یا هپاتیت عفونی مبتلا است، می‌تواند میکروب را از طریق مدفوع دفع کند. اگر اصول بهداشتی زیر نظر پرستار در منزل و متخصصین رعایت نشود و منبع آب آشامیدنی به طور مناسب محافظت نشود، افراد مستعد می‌توانند با نوشیدن آب آلوده به میکروب حصبه آلوده شوند. همچنین، مگس‌ها می‌توانند غذا را به میکروب حصبه آلوده کنند.
3. سرایت با واسطه
در این روش، انتقال بیماری از طریق یک موجود زنده دیگر، مانند حشرات، انجام می‌شود. به عنوان مثال، انگل مالاریا نیاز دارد تا در بدن پشه آنوفل زندگی کند و تغییراتی را تجربه کند تا بتواند در انسان باعث ایجاد بیماری مالاریا شود. همچنین، عوامل مولد تیفوس باید در بدن شپش و عوامل مولد طاعون چند روز در بدن کک باقی بمانند تا قادر به ایجاد بیماری در انسان شوند. به این ترتیب، پشه آنوفل، شپش و کک به عنوان میزبان‌های واسطه عمل کرده و انسان میزبان نهایی به شمار می‌آید.
لیست انواع بیماری های واگیردار
با وجود پیشرفت‌های علمی و بهداشت و درمان، بیماری‌های واگیر همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی در سطح جهان محسوب می‌شوند. همانطور که گفته شد، انواع بیماری های واگیردار از طریق عوامل مختلفی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به انسان منتقل می‌شوند. بیماری های پوستی بعضا واگیر دار به نظر می رسند مثل اگزمای دست. اما بیماری های پوستی کمتر واگیر دارند. در این بخش، به بررسی چند بیماری واگیردار مهم که در سال‌های اخیر، بیشترین آمار شیوع و ابتلا را داشته‌اند، خواهیم پرداخت.
1. سل
بیماری سل یک بیماری عفونی است که ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است و به طور عمده ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این باکتری از طریق هوا و از طریق تنفس، هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد آلوده منتشر می‌شود. از علائم سل ریوی می‌توان به سرفه‌های خلط‌دار خونی به مدت بیش از سه هفته، تب، تعریق شبانه، کاهش وزن، خستگی و تنگی نفس اشاره کرد.
2. ایدز HIV/AIDS
ایدز یک بیماری عفونی ناشی از ویروس HIV است که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و به عنوان یکی از رایج‌ترین و کشنده‌ترین بیماری‌های واگیردار در جهان شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق رابطه جنسی بدون حفاظت، به اشتراک‌گذاری سوزن‌های آلوده و همچنین از مادر به کودک در حین بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل شود. علائم آن شامل ضعف سیستم ایمنی، عفونت‌های مکرر، کاهش وزن و در مراحل پیشرفته، مرگ است.
3. هپاتیت B
هپاتیت B یک بیماری کبدی است که ناشی از ویروس HBV است و می‌تواند به عوارض جدی مانند سیروز کبدی و سرطان کبد منجر شود. علائم این بیماری در مراحل اولیه ممکن است خفیف و مشابه آنفولانزا باشد و شامل خستگی، حالت تهوع، استفراغ، درد در ناحیه شکم و زردی پوست و چشم‌ها است.
4. هپاتیت C
هپاتیت C نیز یک بیماری کبدی است که از ویروس HCV ایجاد می‌شود و امکان دارد به سیروز کبدی و سرطان کبد منجر شود. این ویروس به طور عمده از طریق تماس با خون آلوده، به ویژه استفاده از سوزن‌های آلوده منتقل می‌شود. علائم آن شامل خستگی، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم و در مراحل پیشرفته، ورم در پاها و شکم است.
5. آبله مرغان
آبله مرغان یکی از شایع‌ترین انواع بیماری های واگیردار است که از طریق تنفس یا تماس با ضایعات پوستی افراد آلوده منتقل می‌شود. علائم این بیماری شامل تب، خستگی، سردرد و بثورات پوستی قرمز و خارش‌دار است که به تدریج به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند.
6. آنفولانزا
آنفولانزا یکی از بیماری‌های واگیردار خطرناک است که توسط ویروس‌های آنفولانزا A و B ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها از طریق سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد بیمار در هوا منتشر می‌شوند و به راحتی به افراد دیگر سرایت می‌کنند. علائم آنفولانزا شامل تب ناگهانی، سرفه (معمولا خشک)، گلودرد، دردهای عضلانی، خستگی، سردرد و لرز است.
7. مالاریا
مالاریا یک بیماری انگلی است که توسط پشه‌های آلوده منتقل می‌شود. این بیماری علائمی نظیر تب، لرز، تعریق، درد عضلانی و کم‌خونی را به همراه دارد.
8. تب دنگی
تب دنگی از انواع بیماری های واگیردار است که به واسطه پشه‌های آلوده منتقل می‌شود و علائمی شامل تب بالا، سردرد شدید، درد عضلانی و درد مفاصل را ایجاد می‌کند.برای پیشگیری از این بیماری، استفاده از پشه‌بند، مصرف داروهای ضد درد و از بین بردن محل‌های تجمع پشه‌های خطرناک از روش‌های موثر به شمار می‌آیند.
9. سرخک
سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که از طریق تنفس یا تماس با ترشحات تنفسی افراد آلوده منتقل می‌شود. علائم این بیماری شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی، قرمزی چشم و بثورات پوستی قرمز و خارش‌دار است که معمولا از صورت آغاز و به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد.
10. اوریون
اوریون یک بیماری عفونی ویروسی است که با تورم دردناک غدد بزاقی، به خصوص غده پاروتید در اطراف فک و صورت، مشخص می‌شود. این بیماری ناشی از ویروس اوریون است و می‌تواند به راحتی از طریق تماس با مایعات بینی یا ترشحات دهانی فرد مبتلا منتقل شود. علائم دیگر اوریون شامل تب، سردرد، خستگی و درد در ناحیه صورت است.
سایت clevelandclinic درباره انواع بیماری های واگیردار اینطور گفته شده است:
بیماری های عفونی بیماری هایی هستند که توسط عوامل مضر (پاتوژن ها) وارد بدن شما می شوند. شایع ترین علل ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل ها هستند. بیماری‌های عفونی معمولاً از فردی به فرد دیگر، از طریق غذا یا آب آلوده و از طریق نیش حشرات منتقل می‌شوند. برخی از بیماری های عفونی جزئی و برخی بسیار جدی هستند.
پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های واگیردار
امروزه، مرگ و میر ناشی از ابتلا به انواع بیماری های واگیردار نسبت به سده‌ی گذشته به دلیل پیشرفت در داروها و واکسن‌ها کاهش یافته است. اما هنوز هم اتخاذ راهکارهای مناسب برای پیشگیری از این بیماری‌ها بسیار مهم است. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، اقداماتی وجود دارد که هر فرد باید رعایت کند.
- برای تشخیص بیماری و تعیین مسری بودن آن، لازم است با پزشک مشورت شود. اگر بیماری مسری باشد، باید اقدامات ایمنی به سرعت در نظر گرفته شود. در صورتی که یکی از اعضای خانواده به بیماری قابل انتقال مبتلا باشد، آن فرد باید از تماس نزدیک با سایر اعضای خانواده، به ویژه نوزادان و سالمندان، پرهیز کند.
- از استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند مسواک، دستمال و حوله باید اجتناب شود.
- شستن مکرر دست‌ها و رعایت بهداشت شخصی می‌تواند به طور قابل توجهی از ابتلا به برخی بیماری‌های مسری جلوگیری کند.
- اگر قصد سفر به مناطق گرمسیری را دارید، ضروری است که شرایط آب و هوایی آن منطقه را بررسی کنید، زیرا برخی بیماری‌ها در شرایط خاص جوی شایع‌تر هستند. همچنین، باید اطلاعات کاملی درباره بیماری‌های واگیردار موجود در این مناطق به‌دست آورید و در صورت لزوم، واکسینه شوید. در برخی مواقع، بهتر است از سفر به این مناطق پرخطر خودداری کنید.
- در حال حاضر، واکسیناسیون موثر برای بسیاری از بیماری‌های واگیردار در دسترس است. نوزادان و افراد مسن باید به طور خاص در فواصل زمانی معین واکسینه شوند، زیرا آن‌ها بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
- برای جلوگیری از گسترش بیماری‌های مقاربتی یا آمیزشی، مهم است که از شیوه‌های جنسی ایمن پیروی شود. پرهیز از روابط جنسی با چندین نفر و انجام معاینات پزشکی منظم، از جمله روش‌های موثر برای جلوگیری از گسترش بیماری‌های آمیزشی است.
جمع‌بندی
انواع بیماری های واگیردار به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی در جهان مطرح هستند و می‌توانند از طریق باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به انسان منتقل شوند. این بیماری‌ها که شامل مواردی مانند آنفولانزا، ایدز، هپاتیت و سل هستند، می‌توانند شدیدا سلامت افراد و جوامع را تحت تاثیر قرار دهند. شناخت انواع بیماری‌های واگیردار و روش‌های پیشگیری از ابتلا به آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. خدمات پرستاری شرکت پرستار اول می‌تواند در زمینه پیشگیری، کنترل و درمان این بیماری‌ها به شما کمک کند. این مرکز با ارائه خدمات پرستاری در منزل و مشاوره‌های لازم به شما در بهبود هرچه سریع‌تر بیماری کمک می‌کند.
سوالات متداول
چه راه‌هایی برای پیشگیری از بیماری‌های واگیردار وجود دارد؟
برای پیشگیری از انواع بیماری های واگیردار، رعایت بهداشت فردی بسیار اهمیت دارد که شامل شستن مکرر دست‌ها با صابون و آب، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها و پرهیز از تماس نزدیک با افراد آلوده است. واکسیناسیون به موقع نیز یک راهکار موثر در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مانند آنفولانزا، سرخک و هپاتیت است.
چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که یک بیماری مسری است یا خیر؟
تشخیص مسری بودن یک بیماری معمولا به علائم بالینی و روش‌های انتقال آن بستگی دارد. برای اطمینان از مسری بودن بیماری، ویزیت توسط پزشک ضروری است.
