استفراغ کودکان یکی از مشکلات رایجی است که اغلب باعث نگرانی والدین میشود. این وضعیت میتواند دلایل متعددی از جمله عفونتهای ویروسی، تغذیه نامناسب، حساسیت به مواد غذایی و حتی استرس داشته باشد. شناخت علل مختلف و روشهای درمان مناسب برای کاهش این علائم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، آگاهی از راهکارهای درمانی سریع و موثر میتواند به والدین کمک کند تا بهتر با این مشکل روبهرو شوند و از شدت آن بکاهند. در این میان، نقش پرستار کودک نیز در ارائه مراقبتهای صحیح و به موقع بسیار مهم است.
استفراغ کودکان
استفراغ کودکان یکی از مشکلات شایع در سنین پایین است که میتواند ناشی از انقباض شدید عضلات معده و بازگشت محتویات آن به مری باشد. این حالت معمولا زمانی رخ میدهد که عوامل مختلفی همچون عفونتها، مشکلات گوارشی یا حتی تحرک زیاد بعد از غذا باعث تحریک معده کودک شوند. تفاوت استفراغ با بالا آوردن طبیعی غذا در شدت و تکرار آن است. در بسیاری از موارد، استفراغ شدید کودک میتواند نشاندهنده یک مشکل جدیتر باشد که نیاز به توجه پزشکی دارد.
والدین معمولا در مواجهه با استفراغ در کودکان دچار نگرانی میشوند اما درک علت بروز این مشکل و اقدامات اولیه مناسب میتواند به کاهش استرس آنها کمک کند. در صورتی که کودک به طور مکرر محتویات معده خود را از دست میدهد، این موضوع ممکن است باعث کمآبی و دیگر عوارض جدی شود. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک و اجرای راهکارهای مناسب درمانی ضروری است تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
علائم تهوع و استفراغ کودکان
استفراغ کودکان یکی از نشانههای شایع بروز مشکلات مختلف در دستگاه گوارش و بدن کودک است. در بسیاری از موارد، این علائم ناشی از بیماریهای عفونی مانند گاستروانتریت یا حتی کمآبی بدن هستند. والدین باید به دقت به علائم مرتبط با استفراغ در کودکان توجه کنند تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود. در ادامه، علائم اصلی مرتبط با استفراغ در کودکان را بررسی میکنیم.
کمآبی بدن:
کمآبی یکی از خطرناکترین عوارض استفراغ کودکان است؛ خصوصا در نوزادان و کودکان خردسال. علائمی مانند خشکی دهان، تشنگی زیاد و گریه بدون اشک از نشانههای هشداردهنده کمآبی هستند. همچنین، کاهش ادرار یا تعداد پوشکهای خیس میتواند نشاندهنده مشکل باشد.
کاهش میل به غذا و مایعات:
کودکانی که با استفراغ مواجه هستند، معمولا تمایلی به مصرف غذا یا نوشیدن مایعات ندارند. این علامت؛ خصوصا در نوزادان، میتواند نشاندهنده وجود مشکل جدیتری باشد که نیاز به توجه فوری دارد.
خشکی دهان:
یکی دیگر از علائم کمآبی در کودکان مبتلا به استفراغ، خشکی دهان و لبها است. اگر کودک شما لبهای خشک یا زبان خشک دارد، این موضوع میتواند نشاندهنده کمبود آب در بدن او باشد و باید فورا به آن توجه شود.
شایع ترین علت های استفراغ کودکان
استفراغ کودکان یکی از مشکلات رایجی است که میتواند دلایل متعددی داشته باشد. این حالت معمولا در نتیجه عوامل مختلفی مانند عفونتهای ویروسی یا باکتریایی، آلرژیهای غذایی، مشکلات گوارشی و حتی اختلالات مغزی و روانی ایجاد میشود. شناخت این عوامل و تفاوت علائم آنها میتواند به والدین کمک کند تا استفراغ کودک را بهتر مدیریت کنند و در صورت نیاز به موقع به پزشک مراجعه کنند. در ادامه، به بررسی برخی از مهمترین علل استفراغ شدید کودک میپردازیم.
1. عفونتهای باکتریایی و ویروسی
عفونتهای ویروسی و باکتریایی معمولا از شایعترین دلایل استفراغ در کودکان هستند. ویروسهایی مانند آنفولانزا، عفونتهای گوش و التهاب گلو میتوانند باعث تحریک سیستم گوارشی کودک و بروز استفراغ شوند. این نوع استفراغ معمولا با تب و خستگی نیز همراه است.
2. آلرژی و حساسیت
آلرژیهای غذایی نیز یکی از علل اصلی استفراغ کودکان به شمار میآیند. موادی مانند شیر، تخممرغ، بادام و ماهی میتوانند باعث واکنشهای آلرژیک شدید شوند که به استفراغ و علائمی مانند خارش پوست و مشکلات تنفسی منجر میشود.
3. مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی نظیر زخم معده، التهاب روده یا آپاندیسیت میتوانند منجر به بروز استفراغهای مکرر در کودکان شوند. این نوع استفراغ معمولا با درد شکم و مشکلاتی در هضم غذا همراه است.
4. اختلالات مغزی و روانی
بیماریهایی نظیر میگرن، صرع و حتی تومورهای مغزی نیز میتوانند از دیگر عوامل استفراغ در کودکان باشند. در این موارد، استفراغ معمولا همراه با علائم دیگری همچون سردرد یا تغییرات در رفتار کودک رخ میدهد.
5. مسمومیت
مسمومیتهای غذایی یا قرار گرفتن در معرض مواد سمی نیز میتوانند استفراغ را در کودکان ایجاد کنند. کودکان خردسال به دلیل کنجکاوی زیاد، ممکن است مواد غیرمجاز را بخورند که موجب بروز علائم مسمومیت مانند استفراغ، خوابآلودگی و حتی تشنج میشود. در چنین مواردی، اقدام سریع والدین برای جلوگیری از عوارض بیشتر ضروری است.
به نقل از seattlechildrens :
گاستریت ویروسی عفونت معده از ویروس معده شایع ترین علت است. آنفولانزای معده نیز نامیده می شود. یک علت شایع روتا ویروس است. بیماری با استفراغ شروع می شود. مدفوع شل آبکی ممکن است در عرض 24-12 ساعت ایجاد شود.
آلرژی غذایی. استفراغ می تواند تنها علامت واکنش غذایی باشد. استفراغ بعد از خوردن غذا به سرعت ظاهر می شود. در نوزادان غیر معمول است، اما غذاهای اصلی تخم مرغ و کره بادام زمینی هستند.
سرفه کردن سرفههای شدید نیز میتواند باعث بیپر کردن کودک شما شود. این در کودکان مبتلا به ریفلاکس بیشتر دیده می شود.
علل جدی استفراغ به تنهایی باید در عرض 24 ساعت متوقف شود. اگر بیش از 24 ساعت طول بکشد، باید به دلایل جدی تری فکر کنید. یک مثال عفونت کلیه است. یک علت جدی در نوزادان جوان، تنگی پیلور است. برای اطلاعات بیشتر در این مورد به زیر مراجعه کنید.
درمان استفراغ کودکان
درمان استفراغ کودکان معمولا بر کاهش علائم و پیشگیری از کمآبی تمرکز دارد. مهمترین اقدام در این شرایط، تامین مایعات کافی به بدن کودک برای جلوگیری از کمآبی است. علاوه بر این، در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به درمانهای دارویی باشد که باید تحت نظر پزشک انجام شود.
درمان های خانگی
در بسیاری از موارد، این مشکل نیاز به درمان دارویی ندارد و میتوان با استفاده از روشهای خانگی و طبیعی، آن را مدیریت کرد. نکته کلیدی در درمان استفراغ در کودکان، جلوگیری از کمآبی بدن و حفظ تعادل مایعات است. در ادامه، به چند روش خانگی موثر برای کنترل استفراغ در کودکان اشاره میکنیم.
مصرف مایعات سبک و سوپها
اولین و مهمترین اقدام در زمان استفراغ در کودکان، تامین مایعات کافی است. مایعات سبک مثل آب، سوپ مرغ و چای گرم به آرامش معده و تامین آب بدن کمک میکند. همچنین، مصرف آبمیوههای طبیعی و بدون شکر میتواند جایگزین خوبی برای نوشیدنیهای ورزشی باشد.
استفاده از زنجبیل و عسل
زنجبیل به دلیل خواص ضدتهوع و آرامشبخش خود، از قدیم برای درمان حالت تهوع استفاده میشود. ترکیب زنجبیل رنده شده و عسل در یک دمنوش میتواند به تسکین استفراغ کودکان کمک کند. با این حال، این ترکیب برای کودکان زیر دو سال توصیه نمیشود.
مصرف نعناع
نعناع به عنوان یک گیاه دارویی با خواص آرامشبخش عضلات معده، میتواند از بروز استفراغ جلوگیری کند. دمنوش نعناع با اضافه کردن برگهای تازه به آب جوش و سپس صاف کردن آن، یکی از بهترین روشهای خانگی برای درمان این مشکل است.
دارچین و آب
دارچین با خاصیت ضدباکتری و ضدویروسی خود، یک درمان موثر برای استفراغ در کودکان است. دمنوش دارچین با افزودن عسل و آبلیمو، به تسکین سریع معده و کاهش حالت تهوع کمک میکند.
لعاب برنج
لعاب برنج به دلیل دارا بودن مواد معدنی و ویتامینها، برای تسکین مشکلات گوارشی خصوصا استفراغ در کودکان موثر است. مصرف مقدار کمی از لعاب برنج، خصوصا زمانی که معده ملتهب است، میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
مصرف هل
هل به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود، از قدیم برای درمان مشکلات گوارشی مانند استفراغ کودکان استفاده میشده است. اضافه کردن هل به چای یا دمنوشهای دیگر میتواند اثرات مثبتی در کاهش تهوع داشته باشد.
استفاده از میخک
میخک نیز یکی دیگر از گیاهان موثر در کاهش تهوع و استفراغ است. دمنوش میخک با ترکیب عسل یا دارچین، یک درمان طبیعی برای تسکین مشکلات گوارشی است.
دانه رازیانه
دانه رازیانه با خاصیت ضد میکروبی و کمک به تعادل معده، میتواند به تسکین استفراغ در کودکان کمک کند. دمنوش رازیانه یک درمان خانگی ساده و موثر است که روزانه میتوان آن را به کودک داد.
سرکه سیب
سرکه سیب به دلیل دارا بودن پکتین و تقویت سیستم ایمنی بدن، یک درمان طبیعی برای استفراغ در کودکان است. این ماده همچنین به دفع سموم از بدن و کاهش التهاب روده کمک میکند. ترکیب سرکه سیب با عسل و آب، یک نوشیدنی مفید برای کاهش حالت تهوع است.
پیاز و زنجبیل
پیاز به عنوان یک آنتیبیوتیک طبیعی و زنجبیل با خاصیت ضدتهوع خود، ترکیب مفیدی برای درمان استفراغ در کودکان هستند. این ترکیب باید سه بار در روز مصرف شود تا بهبود حاصل شود.
مراجعه به پزشک
اگر استفراغ کودکان به مدت طولانی ادامه داشته باشد یا علائم دیگر نیز همراه آن باشد، احتمال وجود مشکلات جدیتری مطرح میشود.
- استفراغ طولانیمدت: اگر استفراغ کودک بیش از ۴۸ ساعت ادامه داشته باشد و هیچ نشانهای بهبود مشاهده نشود.
- سن زیر دو سال: اگر کودک کمتر از دو سال باشد، چون سیستم ایمنی و توانایی بدن برای مقابله با مشکلات کمتر است.
- درد شدید شکم: وجود درد شدید یا دلپیچه ممکن است به مشکلات گوارشی پیچیدهتر مانند انسداد روده اشاره داشته باشد.
- بالا آوردن خون یا صفرا: اگر کودک خون یا مایعی به رنگ سبز (صفرا) بالا بیاورد، باید فورا به پزشک مراجعه شود، زیرا این میتواند نشاندهنده مشکلات جدی مانند زخمهای داخلی یا انسداد مجاری گوارشی باشد.
داروهای مناسب استفراغ کودکان
استفراغ کودکان یک مشکل شایع است و برای کنترل آن میتوان از داروهای مختلفی استفاده کرد. داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن معمولا برای کاهش تب و درد در کودکانی که استفراغ دارند تجویز میشوند. همچنین شربتهای ضد تهوع مخصوص کودکان در داروخانهها موجود است که میتواند به کاهش حالت تهوع و استفراغ کمک کند. این شربتها با توجه به سن و وزن کودک باید طبق دستور پزشک استفاده شوند تا بهترین نتیجه حاصل شود.
غذا های مناسب برای کودکان هنگام تهوع و استفراق
استفراغ در کودکان معمولا باعث از دست رفتن مایعات و مواد مغذی بدن میشود، به همین دلیل انتخاب غذاهایی که هضم آسانی داشته و به بازگشت سریعتر کودک به وضعیت عادی کمک کنند بسیار مهم است. هدف از تغذیه کودک در این شرایط، حفظ هیدراتاسیون و انتخاب غذاهایی است که معده را تحریک نکنند. در ادامه به برخی از غذاهای مناسب برای کودکان هنگام تهوع و استفراغ میپردازیم.
کراکر و نان تست:
غذاهای خشک مانند کراکر و نان تست به دلیل هضم آسان و بوی کمتر، گزینههای مناسبی برای کودکان با معده حساس هستند. این غذاها کمک میکنند تا معده به آرامی پر شده و از ایجاد تهوع و استفراغ کودکان بیشتر جلوگیری شود.
غذاهای سرد مانند بستنی یخی:
غذاهای سرد معمولا بهتر از غذاهای گرم تحمل میشوند زیرا بوی کمتر دارند و معده را تحریک نمیکنند. بستنی یخی و ژله میتوانند به خنک کردن و آرام کردن معده کودک کمک کنند.
آب مرغ:
آب مرغ و سوپهای سبک به دلیل تامین مایعات و الکترولیتها، برای کودکان مناسب هستند. این غذاها علاوه بر هیدراته نگه داشتن بدن، میتوانند به بازسازی مواد معدنی از دست رفته کمک کنند.
موز و پوره سیبزمینی:
غذاهای نرم و پرانرژی مانند موز و پوره سیبزمینی به دلیل داشتن ویتامینها و مواد معدنی مهم، به بازسازی انرژی بدن کمک میکنند. موز خصوصا به خاطر پتاسیم فراوان خود میتواند به جبران مواد از دست رفته کمک کند.
سس سیب:
سس سیب؛ یکی از اجزای رژیم BRAT، به دلیل داشتن کربوهیدراتهای سبک و اسید پکتین میتواند به کاهش تهوع و آرام کردن معده کمک کند.
سخن آخر
در این مقاله از پرستار اول خواندیم که استفراغ کودکان یک مشکل رایج است که معمولا به دلایل مختلفی از جمله عفونتهای ویروسی، مصرف غذاهای نامناسب یا حساسیت دارویی رخ میدهد. مهمترین اقدام در این شرایط، حفظ هیدراتاسیون کودک و انتخاب غذاهایی است که معده او را تحریک نکنند. غذاهای خشک مانند کراکر، غذاهای سرد مانند بستنی یخی و مایعاتی مانند آب مرغ میتوانند به آرامکردن معده و بازگشت به شرایط طبیعی کمک کنند. همچنین، موز و پوره سیبزمینی به عنوان غذاهای پرانرژی و قابل هضم مناسب هستند.
سوالات متداول
1. علائم تهوع و استفراغ کودکان چیست؟
کمآبی بدن، کاهش میل به غذا و مایعات و خشکی دهان از علائم این مشکل هستند.
2. درمان خانگی استفراغ در کودکان چیست؟
مصرف مایعات سبک و سوپها، استفاده از زنجبیل و عسل و همچنین مصرف نعناع میتواند در درمان این مشکل موثر باشد.
3. علت انواع استفراغ در کودکان چیست؟
آلرژی و مسمومیت به غذا، عوارض دارویی و ویروس های عفونی است.