یکی از بیماری‌هایی که نگران‌کننده است، بیماری کاوازاکی است. این بیماری مربوط به عروق خونی در بدن افراد می‌شود و به خصوص در بین کودکان زیر ۵ سال بیشتر اتفاق می‌افتد. این بیماری می‌تواند بسیار خطرناک باشد، به همین دلیل پرستار بیمار باید نسبت به این بیماری هوشیارانه عمل کند. در این مقاله از پرستار اول قصد داریم تا شما را با بیماری کاوازاکی و روش‌های درمان آن آشنا کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سندروم کاوازاکی
در پاسخ به این سوال که بیماری کاوازاکی چیست باید بگوییم که یک بیماری التهابی است که در بسیاری از مواقع کودکان به خصوص کودکان زیر ۵ سال را درگیر می‌کند. این بیماری بسیار نادر اما جدی است. یکی از ویژگی‌های اصلی آن، التهاب در دیواره‌های شریان‌های بدن کودک است به ویژه سرخرگ‌های کرونری که وظیفه خون‌رسانی به قلب را بر عهده دارند. این بیماری بیشتر در اواخر زمستان و بهار مشاهده می‌شود، اما در کشورهای آسیایی در تابستان نیز مشاهده شده است. بنابراین به دلیل جدی بودن این بیماری پرستار کودک باید به خوبی از کودک مراقبت کند تا خطر جدی او را تهدید نکند.
علائم بیماری کاوازاکی
بیماری کاوازاکی که بیشتر در کودکان زیر ۵ سال بروز می‌کند، ویژگی‌های متعددی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- تب پایدار (بیش از ۵ روز): ویژگی اصلی این بیماری تبی است که بیش از ۵ روز طول بکشد و قطع نشود. تب بالای ۳۸ درجه که به درمان‌های معمول جواب ندهد و درجه تب کودک پایین نیاید. تب پایدار یکی از اولین ویژگی‌های بیماری کاوازاکی است.
- قرمزی چشم‌ها: زمانی که چشم‌ها در کودک ملتهب و قرمز می‌شود بدون اینکه نشانه‌ای از عفونت چشم نوزاد و وجود چرک در داخل چشم‌ها باشد. این بیماری معمولاً هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- ضایعات پوستی و راش: بروز ضایعات پوستی بر سطح پوست. این راش‌ها در تمام سطح پوست و در انواع مختلف خود را نشان می‌دهند و می‌توانند بسیار گسترده باشند.
- تورم و قرمزی دست‌ها و پاها: وجود التهاب در دست‌ها و پاها که باعث تورم و قرمزی می‌شود. این علائم را بیشتر در کف دست‌ها و پاها مشاهده می‌کنیم. در مراحل بعدی که بیماری پیشرفت می‌کند ممکن است که دست‌ها و پاها پوسته پوسته شوند.
- تورم غدد لنفاوی: یکی از علائم بارز این بیماری که دردناک نیز است، تورم غدد لنفاوی به خصوص در گردن افراد است.
- التهاب دهان، لب‌ها و زبان: در این بیماری لب‌های کودکان ترک می‌خورد و قرمز می‌شود و دچار تورم و خشکی نیز می‌شود. زبان کودک نیز متورم و قرمز می‌شود که به آن زبان توت‌فرنگی می‌گویند زیرا دانه‌هایی شبیه توت‌فرنگی بر روی زبان ظاهر می‌شود.
- مشکلات قلبی: زمانی که عروق خونی در بدن دچار التهاب می‌شود باعث بروز مشکلاتی در شریان‌های کرونری می‌شود. این شریان‌ها وظیفه خون‌رسانی به قلب را بر عهده دارند. از جمله مشکلات قلبی که در اثر این بیماری بروز می‌کند حملات قلبی و انسداد شریان‌های قلبی است.
- تحریک‌پذیری شدید: کودکانی که مبتلا به این بیماری هستند به دلیل تب بالا و التهاب‌ها و دردهای موجود در بدن بسیار تحریک‌پذیر و بی‌قرار هستند.
- پوسته پوسته شدن پوست: زمانی که این بیماری پیشرفت می‌کند پوست‌های دست، به خصوص در نوک انگشتان، پوسته پوسته می‌شود که می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد.
- التهاب مفاصل: برخی اوقات بیماران ممکن است در مفاصل بدن خود درد و تورم حس کنند که این درد و تورم به دلیل وجود التهاب در بدن است که به آن آرتریت گفته می‌شود.
- تغییرات در دهان و حلق: در این بیماری ممکن است دهان و حلق بیمار تحت تاثیر قرار بگیرند و به شدت قرمز و متورم شوند.
همانطور که در بالا نیز به آن اشاره شد، بارزترین ویژگی بیماری کاوازاکی تب بالای ۳۸ درجه است. تب کاوازاکی بسیار مقاوم است و حتی با دادن داروهای تب‌بر در کودکان نیز رفع نمی‌شود. این تب در افراد مبتلا به این بیماری تا ۵ روز طول می‌کشد. علاوه بر این، کودک باید حداقل ۴ مورد از علائم زیر را نیز داشته باشد:
- تغییرات در اندام‌ها: ورم در دست و پا، قرمز بودن و ضعف غشایی در انگشتان دست که به صورت حاد ایجاد شده باشد.
- بثورات پوستی: این بثورات بیشتر در قسمت‌هایی از پاها، دست‌ها، قفسه سینه، ناحیه تناسلی و کشاله ران دیده می‌شوند.
- تغییر در لب و حفره دهان: قرمزی زبان یا زبان توت‌فرنگی، قرمز بودن و ترک‌خوردگی لب و ترشحی که نتیجه التهاب است و به صورت پراکنده در مخاط دهان و حلق دیده می‌شود.
- ملتهب شدن غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی به خصوص در قسمت گردن، که این التهاب فقط در یک سمت گردن خود را نشان می‌دهد
- دیگر علائم: احساس درد در شکم و مفاصل، استفراغ، اسهال، بزرگی کیسه صفرا، پوسته‌پوسته شدن دست‌ها و پاها و کاهش موقت شنوایی نیز از علائم دیگری است که بعد از پیشرفت بیماری ظاهر می‌شوند.
به نقل از سایت cdc:
بیماری کاوازاکی (KD)، همچنین به عنوان سندرم کاوازاکی شناخته می شود، بیماری است که می تواند باعث آسیب به قلب و رگ های خونی، بیشتر در کودکان کمتر از 5 سال شود. پسرها را بیشتر از دختران مبتلا می کند. علت KD مشخص نیست.
در ایالات قاره ای، تخمین زده می شود که KD در 9 تا 20 نفر از هر 100000 کودک زیر 5 سال رخ می دهد.
در سال 2019، بیش از 5000 کودک زیر 18 سال با بیماری KD در ایالات متحده بستری شدند. از این کودکان، 3693 نفر زیر 5 سال سن داشتند. این بدان معناست که نرخ بستری شدن در بیمارستان 18.9 در هر 100000 کودک در آن گروه سنی وجود دارد.
علل ایجاد بیماری کاوازاکی
علل دقیق بروز این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما مجموعه‌ای از عوامل محیطی، ژنتیکی و عفونی می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. در ادامه چند تا از مهم‌ترین علل بروز این بیماری را بررسی می‌کنیم:
1. عوامل عفونی (ویروسی یا باکتریایی)
بسیاری از محققان بر این اعتقاد هستند که وجود یک ویروس یا باکتری در بدن باعث بروز التهاب و در نتیجه واکنش التهابی غیر طبیعی در رگ‌های خونی می‌شود. این ویروس‌ها بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارند. اما تاکنون هیچ ویروس و باکتری‌ای یافت نشده که به طور مستقیم باعث بروز این بیماری شود. احتمال اینکه کودکان در اثر بیماری‌های عفونی تنفسی یا دستگاه گوارش به این بیماری مبتلا شوند، زیاد است
2. عوامل ژنتیکی
این بیماری مانند بقیه بیماری‌های این چنینی برای مثال سندرم داون در برخی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود، به خصوص افرادی که اصالتشان به آسیای شرقی و کشورهای ژاپن و کره برمی‌گردد. مشاهده این موارد نشان می‌دهد که عامل ژنتیک بسیار روی این بیماری تاثیرگذار است. این امکان وجود دارد که افرادی که دارای ژن‌های خاصی هستند بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی و التهابی که سبب بروز بیماری کاوازاکی می‌شوند، قرار بگیرند.
3. عوامل محیطی
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل محیطی روی ابتلا به این بیماری تاثیرگذار است. بروز این بیماری در برخی مناطق جغرافیایی خاص یا شرایط آب و هوایی خاص بیشتر شیوع پیدا کرده است. این موضوع نشان دهنده تاثیر عوامل محیطی بر بروز این بیماری است. در فصل‌های سرد سال و بهار، این بیماری در بین افراد بیشتر بروز می‌کند.
4. اختلالات سیستم ایمنی
بیماری کاوازاکی یک بیماری خودایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم حمله می‌کند و باعث التهاب عروق خونی می‌شود. در برخی کودکان، سیستم ایمنی ممکن است به طور غیر طبیعی نسبت به محرک‌های عفونی یا محیطی فعال شود.
5. ویژگی‌های جغرافیایی و نژادی
بیماری کاوازاکی در افراد آسیای شرقی مثل تایوان، کره و ژاپن بیشتر دیده می‌شود. این موضوع نشان دهنده این است که جغرافیا و نژاد روی این بیماری تاثیرگذار است. اما این بیماری صرفاً محدود به منطقه خاصی نیست و در همه نقاط جهان دیده شده است.
روش تشخیص بیماری کاوازاکی
برای تشخیص بیماری کاوازاکی روش مشخصی وجود ندارد. بلکه پزشکان این بیماری را بر اساس بررسی علائم بالینی و آزمایش‌های انجام شده تشخیص می‌دهند. در ادامه مجموعه روش‌های تشخیص این بیماری را برای شما شرح می‌دهیم:
معاینه بالینی و علائم اصلی: پزشک به منظور تشخیص این بیماری، در معاینه بالینی به دنبال تب پایدار و حداقل دیدن ۴ نوع از علائم بیماری است که شامل:
- تب پایدار (بیش از ۵ روز)
- ملتهب و قرمز شدن چشم‌ها
- التهاب و ترک‌خوردگی لب‌ها و قرمزی زبان و لب
- تورم و قرمز شدن دست‌ها و پاها
- راش‌های پوستی
- تورم غدد لنفاوی در یک سمت گردن
آزمایش‌های خونی: انجام آزمایش‌های خونی در بدن تایید کننده التهاب‌های گسترده در بدن است. نتایج آزمایش‌های خونی در بیماران مبتلا به کاوازاکی معمولاً شامل:
- افزایش گلبول‌های سفید خون که نشان دهنده پاسخ التهابی در بدن است.
- افزایش سطح پروتئین‌های واکنشی C (CRP) و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) که نشان دهنده التهاب شدید هستند.
- کم خونی خفیف که زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد گلبول‌های قرمز کاهش پیدا می‌کند.
- افزایش آنزیم‌های کبدی در بدن.
- کم شدن تعداد پلاکت‌های خون در مراحل ابتدایی مریضی.
آزمایش ادرار: برخی از کودکانی که مبتلا به بیماری کاوازاکی هستند ممکن است در نتایج ادرار آن‌ها گلبول‌های سفید دیده شود. البته این موضوع باعث ایجاد عفونت‌های ادراری نمی‌شود.
اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب): این بیماری عروق خونی را درگیر می‌کند. بنابراین از آنجایی که این عروق بر روی عروق کرونری قلبی تاثیرگذار هستند، پزشکان ممکن است برای بررسی سلامت قلب اکوکاردیوگرافی تجویز کنند. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که آیا شریان‌های کرونری متورم یا بزرگ شده‌اند یا نه.
الکتروکاردیوگرام (ECG): الکتروکاردیوگرام به بررسی فعالیت‌های الکتریکی قلب می‌پردازد و هرگونه ریتم غیر طبیعی یا مشکلات عملکردی در قلب را شناسایی می‌کنند.
درمان بیماری کاوازاکی
در صورتی که کودک مبتلا به این بیماری شده باشد، برای جلوگیری از عوارض آن که در بالا به آن اشاره شد، حتما باید سریعا درمان بیمار شروع شود. در ادامه شما را با برخی از راه‌های درمان این بیماری آشنا خواهیم کرد.
1) ایمنوگلوبولین داخل وریدی (IVIG):
این نوع از درمان، مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش درمانی است. در این روش، پروتئینی که از پلاسما تهیه شده است را به داخل رگ‌ها تزریق می‌کنند. این پروتئین به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و التهاب در بدن بیمار را که در اثر بیماری کاوازاکی ایجاد شده است را کم می‌کند. این درمان باید در ۱۰ روز اول بیماری انجام شود تا از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری کند.
2) آسپرین:
همانطور که زیاد شنیده‌ایم، آسپرین از لخته شدن خون و التهاب در بدن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل این قرص برای بیماران مبتلا به کاوازاکی تجویز می‌شود. در مراحل ابتدایی این بیماری از قرص برای کاهش تب کاوازاکی و التهاب نیز استفاده می‌شود. البته در حالت عادی این دارو به هیچ وجه برای کودکان تجویز نمی‌شود زیرا خطرناک است، اما در این بیماری برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی از قرص استفاده می‌کنند.
3) کورتیکواستروئیدها:
در صورتی که درمان IVIG به تنهایی کافی نباشد و یا اینکه بدن بیمار نسبت به این درمان پاسخ مثبتی ندهد، پزشک ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدها را تجویز کند که برای کاهش التهاب در بدن مفید است.
4) داروهای ضدانعقاد خون:
در صورتی که فرد عوارض بیماری‌های قلبی مثل لخته شدن خون و یا آنوریسم شریان‌های کرونری را در خود نشان دهد، پزشک داروهای ضدانعقاد خون را برای فرد تجویز می‌کند تا از لخته شدن خون جلوگیری کند.
5) پیگیری‌های منظم قلبی:
همانطور که تا الان اشاره کردیم، بیماری کاوازاکی باعث بروز مشکلات قلبی در افراد می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود یکی از وظایف پرستار کودک این باشد که به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و وضعیت سلامت قلبی فرد را پیگیری کنید تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
عوارض بیماری کاوازاکی
در صورتی که بیماری کاوازاکی درمان نشود، می‌تواند عوارض بسیار جدی به خصوص در قلب و عروق خونی به دنبال داشته باشد که این عوارض هم می‌تواند بلند مدت و هم کوتاه مدت باشد. به همین دلیل این بیماری باید به سرعت در کودکان درمان شود. در ادامه به برخی از عوارض این بیماری اشاره می‌کنیم:
- عوارض قلبی و عروقی: یکی از جدی‌ترین عوارضی که بیماران مبتلا به کاوازاکی با آن دسته و پنجه نرم می‌کنند، ابتلا به بیماری‌های قلبی و عوارض قلبی در بدن آن‌هاست. حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از کودکانی که درمان مناسبی دریافت نمی‌کنند، مبتلا به عارضه‌های قلبی می‌شوند. از جمله این عوارض می‌توان به آنوریسم شریان کرونری، تنگی شریان کرونری، التهاب عضله قلب، التهاب غشای اطراف قلب و نارسایی قلبی اشاره کرد.
- تشکیل لخته خون: این بیماری باعث آسیب به دیواره‌های عروق خونی می‌شود و خطر تشکیل لخته خون در بدن را افزایش می‌دهد. این لخته‌های خون در بدن باعث می‌شوند جریان خون مسدود شود و فرد دچار حمله قلبی و سکته مغزی شود.
- آریتمی‌های قلبی: این بیماری باعث می‌شود فرد دچار ضربان نامنظم قلب شود و نیاز به درمان فوری داشته باشد
- مشکلات دریچه‌های قلب: التهابی که از بیماری ناشی می‌شود، باعث می‌شود فرد دچار اختلال دریچه قلبی شود. برای مثال یکی از عوارض آن نارسایی در دریچه قلبی است.
- عوارض خونی: ابتلا به بیماری کاوازاکی در ابتدا باعث کاهش میزان پلاکت‌های خون و بعد از آن افزایش میزان پلاکت‌ها در خون می‌شود. این افزایش میزان پلاکت‌ها باعث لخته شدن خون در بدن خواهد شد.
- عوارض طولانی مدت قلبی: حتی در صورتی که کودک شما تا حدی بهبود پیدا کند، ممکن است در بلند مدت به عوارضی مثل تنگی شریان‌ها و ضعف عضلات قلب دچار شود. همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در آینده در او افزایش پیدا می‌کند.
- التهاب در مفاصل: به دلیل التهاب برخی از کودکان ممکن است درد‌هایی را در زانو، پا و مفاصل خود حس کنند.
- التهاب کیسه صفرا: در برخی از موارد نادر فرد ممکن است دچار التهاب کیسه صفرا شود.
زمان مراجعه به پزشک در بیماری کاوازاکی
اگر تب کودک شما بیش از ۳ روز به طول انجامد، حتما با یک پزشک مشورت کنید. همچنین اگر به همراه تب این علائم را نیز بروز دهد باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- قرمزی هر دو چشم
- ورم و قرمزی شدید زبان
- سرخ شدن کف دست یا پا
- ترک خوردن پوست
- جوش
- ورم غدد لنفاوی
اگر برای درمان بیماری در ۱۰ روز اول اقدام به درمان کنید، احتمال عوارض بلند مدت بیماری بسیار کاهش پیدا می‌کند.
جمع‌بندی
در این مقاله شما را با بیماری کاوازاکی در کودکان آشنا کردیم و بیان کردیم که کودکان زیر ۵ سال بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و این بیماری به شدت می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین باید به سرعت درمان شود. یکی از مهم‌ترین علائم بروز این بیماری تب بیشتر از ۵ روز است به شکلی که با استفاده از هیچ داروی تب‌بری درمان نشود. در ادامه شما را با عوارض و راه‌های درمان این بیماری آشنا کردیم. در صورتی که شما نیز تجربه‌ای از درمان این بیماری دارید، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱. بیماری کاوازاکی چیست و چه علائمی دارد؟
بیماری کاوازاکی یک بیماری التهابی است که بیشتر در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد. علائم اصلی شامل تب پایدار (بیش از ۵ روز)، قرمزی چشم‌ها، بثورات پوستی، تورم و قرمزی دست‌ها و پاها، تورم غدد لنفاوی و التهاب دهان، لب‌ها و زبان است.
۲. چه عواملی باعث بروز بیماری کاوازاکی می‌شود؟
علل دقیق بروز این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عواملی مانند عوامل عفونی (ویروسی یا باکتریایی)، عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و اختلالات سیستم ایمنی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشند.
۳. چگونه بیماری کاوازاکی تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این بیماری بر اساس بررسی علائم بالینی و انجام آزمایش‌هایی مانند آزمایش‌های خونی، آزمایش ادرار، اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب) و الکتروکاردیوگرام (ECG) انجام می‌شود. پزشکان به دنبال تب پایدار و حداقل چهار نوع از علائم بیماری هستند.
۴. درمان بیماری کاوازاکی چگونه است؟
درمان بیماری کاوازاکی شامل استفاده از ایمنوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) و آسپرین برای کاهش التهاب و جلوگیری از لخته شدن خون است. در صورتی که این درمان‌ها کافی نباشد، از داروهای کورتیکواستروئید و ضدانعقاد خون نیز استفاده می‌شود. پیگیری‌های منظم قلبی نیز ضروری است.
۵. چه عوارضی ممکن است در صورت عدم درمان بیماری کاوازاکی رخ دهد؟
عدم درمان بیماری کاوازاکی می‌تواند عوارض جدی‌ای به دنبال داشته باشد، از جمله عوارض قلبی و عروقی مانند آنوریسم شریان کرونری، تنگی شریان کرونری، التهاب عضله قلب، التهاب غشای اطراف قلب، نارسایی قلبی، تشکیل لخته خون و آریتمی‌های قلبی. این عوارض می‌تواند هم کوتاه‌مدت و هم بلندمدت باشد.
