استفراغ خونی که به نام‌های هماتمز یا هماتمزیس (Hematemesis) شناخته می‌شود، یکی از علائم نگران‌کننده‌ای است که می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلات جدی در سیستم گوارش باشد. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و شناسایی علت دقیق آن توسط متخصصان پزشکی از اهمیت زیادی برخوردار است. رنگ و ویژگی های خون استفراغ شده غالباً بسته به منبع خونریزی و زمان قرارگیری آن در معده متفاوت است و این اطلاعات می‌تواند به پزشک در تشخیص علت کمک کند. در این مقاله از مجله پرستار اول، ما به بررسی علل مرتبط با خون بالا آوردن و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا بتوانید با استخدام پرستار بیمار از بیماران خود به خوبی نگهداری کنید.
استفراغ خون نشانه چیست؟
این عارضه به حالتی اشاره دارد که در آن فرد هنگام استفراغ، خون را دفع می‌کند. فرد ممکن است خون را همزمان با محتویات معده یا به طور جداگانه خارج کند. اگر تصاویری از استفراغ حاوی خون مشاهده کرده باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که بالا آوردن خون به معنای فقط وجود رگه‌های خون نیست. در این حالت، خون می‌تواند به صورت مقادیر زیادی از خون قرمز روشن یا تکه‌های قهوه‌ای (که ناشی از باقی ماندن خون در معده به مدت طولانی است) خارج شود.
استفراغ همراه خون به هیچ عنوان طبیعی تلقی نمی‌شود و نباید به سادگی از کنار آن گذشت. حتی مقدار کم خون ممکن است نشان‌دهنده آسیب کوچک بوده یا منجر به خون‌دماغ شود؛ اما هماتمزیس یک وضعیت پزشکی جدی به شمار می‌آید و معمولاً حاکی از یک بیماری خطرناک است. در صورتی که اعضای خانواده شما به دلایل بیماری‌هایی که دارند، به پرستار نیاز دارند، می‌توانید با کمک استخدام پرستار در منزل از موسسه پرستار به آن‌ها کمک کنید.
آیا هماتمزیس و استفراغ خونی خطرناک است؟
مرگ و میر ناشی از خونریزی حاد دستگاه گوارش فوقانی بین 8 تا 10 درصد است ، اما با افزایش سن و با وجود یا عدم وجود بیماری های جدی مرتبط مانند نارسایی کلیه ، بدخیمی ، نارسایی احتقانی قلب یا سیروز ، بسیار متفاوت است. اکثر مرگ و میرها در بیماران بالای 60 سال اتفاق می افتد.
بخ نقل از وبسایت رسمی my.clevelandclinic.org :
آیا استفراغ خون بسیار جدی است؟
دلایل احتمالی زیادی برای خون در استفراغ شما وجود دارد. بعضی ها خیلی جدی هستند. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی تا زمانی که علت را بررسی و تشخیص ندهند نمی‌توانند تشخیص دهند که چقدر جدی است. به همین دلیل، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی تا زمانی که بهتر بدانند، همه موارد هماتمز را به عنوان اورژانس تلقی می کنند و شما نیز باید این کار را انجام دهید.
دلایل استفراغ خون در سنین مختلف
استفراغ همراه خون می‌تواند ناشی از علل متفاوت، در سنین مختلف باشد. در نوزادان، مشکلاتی چون عفونت‌های گوارشی یا اختلالات مادرزادی می‌تواند باعث استفراغ خون شود. در سنین کودکی، مواردی نظیر بلعیدن اجسام تیز یا آسیب به معده می‌تواند عامل این مشکل باشد. در بزرگسالان، عفونت‌ها، زخم‌های معده یا بیماری‌های کبدی ممکن است منجر به استفراغ خون شوند. همچنین در سالمندان، اختلالات مزمن مانند سرطان یا مشکلات عروقی نیز می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند. به طور کلی، استفراغ خون یک علامت جدی است که نیاز به توجه و بررسی پزشکی دارد و باید علل زمینه‌ای آن در هر گروه سنی به دقت ارزیابی گردد.
علت استفراغ خون در نوزادان و کودکان
دلایل مختلف استفراغ کودکان در ادامه بیان شده که می‌توانید اطلاعات لازم را کسب کنید:
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- اختلالات انعقاد خون
- کمبود ویتامین K
- آلرژی به شیر
- بلعیدن خون یا اشیای خارجی
برای درمان سریع استفراغ کودکان سعی کنید به پزشک مراجعه کرده تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
علت استفراغ خونی در سالمندان
استفراغ خونی می‌تواند نشانه‌ای از عوارض جدی ناشی از مصرف مفرط الکل باشد و معمولاً با علائم زیر همراه است:
- پارگی در دستگاه گوارش
فشار بی‌رویه ناشی از استفراغ مکرر می‌تواند باعث پارگی در مری، معده یا روده‌ها شود و این وضعیت در برخی موارد می‌تواند حیات شخص را تهدید کند. علائم این عارضه عبارتند از: درد ناگهانی و شدید در قفسه سینه که ممکن است به ناحیه پشت انتشار یابد، عرق کردن، تنگی نفس و احساس درد در ناحیه معده. - سیروز
مصرف مداوم و بالای الکل می‌تواند منجر به آسیب به کبد و بروز بیماری‌های دیگر گردد. همچنین، پارگی عروق خونی ممکن است به خونریزی منجر شود. افرادی که دچار سیروز می‌شوند، ممکن است با علائمی نظیر ضعف عمومی، غش کردن و خونریزی از مقعد روبرو شوند. - زخم معده
مصرف الکل به دلیل خاصیت اسیدی خود می‌تواند سبب تحریک پوشش معده و بروز زخم شود. دیگر نشانه‌های زخم معده شامل موارد زیر است
خونریزی شدید در دستگاه گوار
مدفوع قرمز یا سیاه و تیره
درد در ناحیه معده و همچنین در قسمت پایینی قفسه سینه
توجه به این علائم و نشانه‌ها بسیار مهم است و در صورت مشاهده آن‌ها باید به پزشک مراجعه کرد.
دلایل شایع استفراغ خونی
اگر فردی استفراغ خونی نماید ، به این معنی است که ممکن است در جایی از لوله غذایی یا مری ، معده یا قسمت اول روده کوچک (دوازدهه) خونریزی داشته باشد. این خلاصه ای از محتمل ترین دلایل خون در استفراغ است. برای تشخیص مشکل استفراغ در منزل از این لیست استفاده نکنید و همیشه به پزشک عمومی مراجعه کنید تا مشکل شما به صورت تخصصی مورد بررسی قرار گیرد .
- زخم معده یا ورم معده شدید
اگر استفراغ خونی در فردی بروز نماید و همچنین در شکم (معده) خود احساس سوزش یا لرزیدن داشته باشد ، به احتمال زیاد علت این خونریزی زخم معده یا التهاب شدید غشای معده (ورم معده) است. خونریزی زمانی اتفاق می افتد که زخم یا التهاب به شریان آسیب برساند.
- واریس مری استفراغ خونی
واریس های مری بزرگ شدن رگ های قسمت تحتانی لوله غذایی (مری) است. گاهی این رگ ها خونریزی می کنند ، اما معمولاً دردی ایجاد نمی کنند. این مشکل اغلب به دلیل بیماری کبدی مرتبط با خوردن الکل ایجاد می شوند. اگر پزشک عمومی یا دکتر اورژانس به وجود واریس مری به دلیل وجود خون در استفراغ بیمار مشکوک گردد ، باید فرد سریعاً در بیمارستان بستری شود.
- بیماری شدید ریفلاکس معده مری
بیماری ریفلاکس معده- مری (GORD) مشکلی است که اسید از معده نشت می کند و به درون لوله غذایی (مری) بیمار وارد می شود . اگر فردی مبتلا به GORD بود ، این اسید می تواند پوشش مری او را تحریک کرده و باعث خونریزی شود.
- پارگی در لوله غذایی (مری)
رفلاکس طولانی مدت می تواند پوشش مری شما را پاره کند ، که همچنین می تواند منجر به خونریزی شود.
- بلعیدن خون
در شرایط خاص بیمار ممکن است خون را ببلعد – به عنوان مثال ، پس از خونریزی شدید بینی. این شرایط ممکن است باعث شود که خون درمدفوع بیمار وجود داشته باشد که باعث می شود سیاه به نظر برسد و مانند قیر شود.
درمان استفراغ و بالا آوردن خون
بهترین روش برای درمان سریع استفراغ کودکان شامل موارد زیر است:
- درمان دارویی استفراغ خونی
اگر هماتمزیس ناشی از زخم‌های معده و مری باشد، پزشک داروهایی برای کاهش ترشح اسید معده و ترمیم زخم‌ها تجویز می‌کند. این داروها شامل ضد اسیدها و داروهای کنترل‌کننده جریان خون هستند.
- خونریزی و انتقال خون
در مواردی که استفراغ خونی به حدی شدید است که فرد مقدار زیادی خون از دست می‌دهد، تزریق خون برای جبران کمبود صورت می‌گیرد.
- آنژیوگرام برای درمان بالا آوردن خون
اگر منبع خونریزی از یک سرخرگ باشد، پزشک به وسیله روش آنژیوگرام شریان آسیب‌دیده را شناسایی کرده و خونریزی را متوقف می‌کند.
- جراحی
در صورتی که دیگر روش‌های درمانی نتوانند به بهبود هماتمزیس کمک کنند، جراحی به منظور بستن زخم‌ها یا حذف تومورهایی که باعث خونریزی در معده یا مری شده، انجام می‌شود.
این درمان‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا به بهترین نحو به مشکل بیمار رسیدگی نمایند.
درمان خانگی استفراغ خونی
تجربه عارضه بالا آوردن خون، نیازمند توجه ویژه به تغذیه به‌ویژه به دلیل حساسیت دستگاه گوارش و خطر آسیب‌دیدگی آن است. در این شرایط، مهم است که برای درمان خانگی به‌تدریج رژیم غذایی خود را شروع کنید و غذاهای نرم و غیر تحریک‌کننده را به برنامه غذایی‌تان اضافه نمایید. مواد غذایی انتخابی باید به‌گونه‌ای باشند که به معده فشار زیادی نیاورند و فرآیند هضم آن‌ها طولانی نباشد. بهترین گزینه‌ها برای دوران بهبودی از هماتمزیس شامل موارد زیر است:
- مصرف مایعات شفاف و کافی مانند آب، محلول‌های الکترولیت (نظیر آب قند یا محلول آب نمک) و آبگوشت
- برنج سفید ساده و سیب‌زمینی پخته
- نان تست یا کراکر بدون نمک
- مرغ یا تخم‌مرغ آب‌پز
- موز
چنانچه بعد از مصرف هر یک از این مواد غذایی دچار درد یا ناراحتی در معده شدید یا دوباره خون بالا آوردید، حتماً به پزشک خود گزارش دهید. به‌منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، توصیه می‌شود که غذاها را به آرامی و با نظارت یک متخصص تغذیه به رژیم خود اضافه کنید.
در این مقاله پرستار اول به بررسی علل و پیامدهای استفراغ خونی پرداختیم. استفراغ خونی به عنوان یک علامت نگران‌کننده شناخته می‌شود و در صورت مشاهده خون در محتویات استفراغ، ضروری است که هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. دلایل متعددی می‌توانند منجر به استفراغ‌خونی شوند و در صورت بی‌توجهی به این وضعیت، عوارض جدی و حتی خطرات جانی به دنبال خواهند داشت. بنابراین، تشخیص سریع و درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول
استفراغ خونی به چه معناست؟
استفراغ خونی به معنای وجود خون در محتویات استفراغ است و می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در دستگاه گوارش باشد.
علت های رایج استفراغ خونی چیست؟
علل شایع استفراغ خونی شامل زخم‌های گوارشی، خونریزی از مری و مشکلات کبدی است.
چه زمانی برای بالا آوردن خون به پزشک مراجعه کرد؟
اگر متوجه خون در استفراغ خود شدید، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید، حتی اگر احساس ناراحتی خاصی ندارید.
