کولیک یا قولنج در نوزادان به گریه‌های بیش از حد و ناگهانی نوزاد طی سه ماه اول زندگی اطلاق شده که هیچ دلیل مشخصی ندارد و معمولاً موجب نگرانی والدین می‌شود. کولیک باعث می‌شود صدای نوزاد در خواب به صورت گریه‌های شدید نیز شنیده شود. این مسئله که از شایع‌ترین و ناراحت‌کننده‌ترین مشکلات دوران نوزادی به شمار می‌آید، هم برای نوزاد و هم برای خانواده به‌خصوص والدین بسیار آزاردهنده است. علت دقیق کولیک هنوز به طور کامل شناخته نشده است.
خوشبختانه، این مشکل در اغلب نوزادان تا سه یا چهار ماهگی برطرف می‌شود. با این وجود، آگاهی والدین و پرستار کودک از کولیک و یادگیری راه‌های مدیریت آن می‌تواند به درک بهتر این دوره دشوار و کاهش استرس ناشی از آن کمک کند. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق‌تر این مسئله می‌پردازیم.
کولیک چیست؟
کولیک نوزادان به گریه بیش از حد و طولانی مدت نوزاد بدون علت مشخصی گفته می‌شود. نوزادی که دچار کولیک است، معمولاً بیش از سه ساعت در روز، سه روز در هفته و حداقل به مدت سه هفته گریه می‌کند. این گریه‌ها اغلب بدون دلیل آشکار رخ می‌دهند و با گذشت زمان به تدریج کاهش می‌یابند.
کولیک در نوزادان بسیار شایع است و تخمین زده می‌شود که حدود ۴۰ درصد از نوزادان آن را تجربه می‌کنند. علائم کولیک معمولاً از سن سه تا شش هفتگی آغاز شده و تا حدود سه یا چهار ماهگی کاهش می‌یابد و در نهایت برطرف می‌شود.
نکته جالب این است که عوامل خاصی بر میزان بروز کولیک تأثیری ندارند. جنسیت نوزاد، تغذیه با شیر مادر یا شیشه شیر و حتی نارس بودن نوزادان، هیچ‌کدام عاملی برای افزایش یا کاهش احتمال بروز کولیک نیستند. این مسئله باعث می‌شود که کولیک تا حدی ناشناخته باقی بماند و والدین در برخورد با آن گاهی احساس سردرگمی کنند.
اگرچه کولیک معمولاً بدون نیاز به مداخله پزشکی رفع می‌شود، اما آگاهی از آن، کمک گرفتن از پرستار کودک و استفاده از روش‌های آرام‌بخش می‌تواند به کاهش استرس والدین و نوزاد کمک کند و این دوره چالش‌برانگیز را کمی آسان‌تر کند.
به نقل از سایت betterhealth:
برخی از نوزادان هر روز یک دوره گریه های غیر قابل توضیح و منظم را پشت سر می گذارند. این معمولا بین سنین حدود دو هفته تا 16 هفتگی اتفاق می افتد. این حملات گریه ممکن است سه ساعت یا بیشتر طول بکشد و بیشتر در بعدازظهرها و عصرها رخ دهد. به نظر می رسد نوزاد از درد شکم رنج می برد. قولنج از هر سه نوزاد یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. معمولاً در آغوش گرفتن یا تلاش برای آرام کردن گریه های کودک مؤثر نیست.
علل بروز کولیک در نوزادان
کولیک مانند زردی کودکان یک عارضه شایع در نوزادان است که باعث گریه‌های مکرر و ناآرامی آن‌ها می‌شود. علت اصلی کولیک هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این حالت ممکن است به دلیل ترکیبی از عوامل جسمی و محیطی باشد. برخی از عوامل احتمالی که می‌توانند در بروز کولیک نقش داشته باشند، شامل موارد زیر است:
- عدم بلوغ سیستم گوارشی نوزاد: سیستم گوارش نوزادان تازه‌به‌دنیاآمده، هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته و در حال تطابق با محیط جدید است. این عدم تکامل ممکن است باعث ایجاد گاز، نفخ و ناراحتی در دستگاه گوارش شده که می‌تواند به کولیک منجر شود.
- عدم هماهنگی در حرکت‌های گوارشی: در بعضی نوزادان، ممکن است حرکت‌های گوارشی به‌طور منظم و هماهنگ انجام نشود. این بی‌نظمی می‌تواند باعث تحریک روده و درد شود که از عوامل بالقوه ایجاد کولیک است.
- عدم تحمل به برخی از مواد موجود در شیر مادر یا شیر خشک: در برخی موارد، نوزادان ممکن است به بعضی از پروتئین‌های موجود در شیر گاو یا شیر مادر حساسیت نشان دهند که می‌تواند موجب تحریک و التهاب در سیستم گوارشی آن‌ها شود. این حساسیت معمولاً به‌صورت کولیک بروز می‌کند.
- عوامل محیطی و روانی: برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تنش‌ها و تحریکات محیطی می‌توانند نقش مهمی در بروز کولیک داشته باشند. برای مثال، ممکن است گریه نوزاد به دلیل استرس یا تحریک بیش از حد باشد و این عوامل باعث شدت یافتن کولیک شوند.
- تغییرات در میکروبیوم روده: میکروبیوم روده (مجموعه‌ای از باکتری‌های مفید روده) نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش دارد. عدم تعادل در این باکتری‌ها ممکن است به بروز مشکلات گوارشی و حتی کولیک منجر شود.
به‌طور کلی، علت قولنج نوزادان معمولاً چندعاملی بوده و ممکن است از ترکیب عوامل ژنتیکی، محیطی و فیزیولوژیک نشأت بگیرد. پزشکان توصیه می‌کنند در صورت بروز کولیک، پرستار در منزل و والدین برای آرام کردن نوزاد، روش‌های مختلفی مانند ماساژ شکم، استفاده از داروهای ضد نفخ (با تجویز پزشک) و ایجاد محیط آرام برای نوزاد را امتحان کنند.
تفاوت کولیک با گریه معمولی
تفاوت اصلی کولیک با گریه طبیعی نوزادان، در مدت زمان، شدت و الگوی این گریه‌ها است. نوزادی که دچار کولیک است، هر بار بیش از سه ساعت در روز گریه می‌کند و این گریه‌ها حداقل سه روز در هفته تکرار می‌شوند. کولیک نوزادان معمولاً شروع و پایان مشخصی دارد؛ این بدین معنی است که گریه‌ها به‌طور ناگهانی آغاز شده و در زمان‌های خاصی از روز، معمولاً در ساعات عصر یا شب، رخ می‌دهند.
جالب توجه این بوده که نوزاد ممکن است تا لحظاتی پیش شاد، سرحال یا در حال غذا خوردن یا حتی خواب باشد، اما ناگهان صدای نوزاد در خواب می‌آید و شروع به گریه می‌کند. کولیک ممکن است موجب سکسکه نوزادان نیز شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های کولیک، شدت و بلندی گریه است که بیشتر و بلندتر از گریه‌های عادی نوزاد به نظر می‌رسد. نوزادی که دچار کولیک بوده، ممکن است با گریه‌های شدیدی که به فریاد شبیه‌اند، به نظر برسد دردی را تجربه می‌کند.
همچنین، آرام کردن نوزاد در هنگام کولیک بسیار دشوار است؛ والدین ممکن است تلاش‌های زیادی انجام دهند، اما نوزاد همچنان بی‌قرار بماند. البته ممکن است در بعضی دوره‌ها نوزاد به طور موقت آرام شود، اما این حالت معمولاً پایدار نیست و اغلب بی‌قراری ادامه دارد. گاهی این گریه‌ها پس از دفع گاز یا اجابت مزاج موقتاً کاهش می‌یابند.
نکته مثبت این بوده که کولیک یک مشکل موقتی است. در حدود ۶۰ درصد نوزادان، کولیک نوزادان تا سه ماهگی برطرف می‌شود و تا چهار ماهگی، بیش از ۹۰ درصد نوزادان از این مشکل عبور می‌کنند. این امید می‌تواند برای والدینی که در این دوران چالش‌برانگیز همراه با نوزاد خود هستند، دلگرم‌کننده باشد.
علائم کولیک در نوزادان
کولیک نوزادان وضعیتی شایع بوده که معمولاً در چند ماه نخست زندگی بروز می‌کند و با گریه‌های شدید و مداوم همراه است. این وضعیت نه‌تنها برای نوزاد آزاردهنده بوده، بلکه برای والدین نیز می‌تواند بسیار طاقت‌فرسا و نگران‌کننده باشد.
کولیک اغلب بدون دلیل مشخص و معمولاً در ساعات عصر یا شب رخ می‌دهد، زمانی که والدین بیشتر انتظار دارند نوزادشان آرام باشد. علائم این حالت، علاوه بر گریه‌های بی‌وقفه و ناگهانی، شامل افت قابل توجه اشتها و تمایل کمتر به تغذیه نیز می‌شود که می‌تواند نشانه‌ای از ناراحتی نوزاد باشد.
برخی نشانه‌های دیگر کولیک نوزادان شامل حرکات ناگهانی و تند پاها است که نشان می‌دهد نوزاد تلاش می‌کند ناراحتی خود را با حرکت تسکین دهد. علاوه بر این، نشانه‌های فیزیکی مانند کشیدگی پوست شکم، به‌خصوص هنگام گریه و همچنین کم‌تحرکی و بی‌قراری مداوم از دیگر علائم است.
بسیاری از نوزادان مبتلا به کولیک، پاهای خود را به سمت شکم جمع می‌کنند و دچار دفع مکرر گاز می‌شوند که ممکن است کمی تسکین به همراه داشته باشد. این علائم اغلب در کنار هم مشاهده می‌شوند و می‌توانند به والدین کمک کنند تا بفهمند که نوزادشان با کولیک دست‌وپنجه نرم می‌کند. اگرچه کولیک معمولاً موقتی است و با گذشت چند ماه از بین می‌رود، اما درک بهتر این وضعیت و روش‌های تسکین‌دهنده می‌تواند به والدین کمک کند تا این دوره سخت را راحت‌تر پشت سر بگذارند.
درمان خانگی کولیک نوزادان
اگر فرزندتان دچار کولیک شده و به‌دنبال روش‌های خانگی برای آرام کردن او هستید، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید. هرچند که این روش‌ها برای تمامی نوزادان کارآمد نیستند، اما می‌توانند در بسیاری از موارد باعث کاهش ناراحتی و تسکین کولیک نوزادان شوند:
- اطمینان از تغذیه مناسب
- بررسی رژیم غذایی مادر در دوران شیردهی
- تغییر موقعیت بدن نوزاد
- ماساژ آرام شکم و کمر
- پیچاندن کودک در پتو
- حمام گرم
- استفاده از نویز سفید
- بیرون بردن نوزاد با ماشین یا کالسکه
به‌خاطر داشته باشید که روش‌های بالا برای همه کودکان مؤثر نیستند و ممکن است نیاز باشد چندین روش را امتحان کرده تا راهکار مناسب برای فرزند خود پیدا کنید.
چه موقع قولنج در نوزادان جدی می‌شود؟
در کولیک یا قولنج در نوزادان، اگرنوزادتان به طور مداوم گریه می‌کند و به هیچ روشی آرام نمی‌شود، لازم است که با پزشک مشورت کنید. این نوع گریه می‌تواند نشانه‌ای از ناراحتی یا مشکلات جدی‌تر باشد و پزشک متخصص اطفال می‌تواند با بررسی دقیق، به دنبال علت این ناآرامی باشد. برخی از علائم و نشانه‌هایی که در صورت مشاهده‌ی آن‌ها باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، شامل موارد زیر است:
- تب: اگر نوزاد شما دچار تب شود، ممکن است نشانه‌ای از عفونت یا مشکلات دیگر باشد که نیاز به معاینه پزشکی دارد.
- استفراغ: استفراغ مکرر یا غیرعادی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات گوارشی یا حتی عفونت باشد.
- مدفوع خونی: وجود خون در مدفوع ممکن است به مشکلات گوارشی یا عفونت‌های خاصی اشاره داشته باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
- اگزما یا بثورات پوستی: اگر کودک شما دچار بثورات پوستی شدید یا اگزما شود، می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت‌ها یا مشکلات پوستی خاص باشد که نیاز به توجه ویژه دارد.
- رفلاکس دائمی معده: رفلاکس مداوم و مکرر ممکن است باعث ناراحتی و اذیت کودک شود و نیاز به بررسی پزشک دارد.
توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر یک از این علائم، سریعا با پزشک اطفال تماس بگیرید تا از سلامت کودک خود اطمینان حاصل کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی کولیک یا قولنج در نوزادان، علائم، علت و درمان آن پرداختیم. کولیک باعث گریه طولانی مدت نوزدان که اکثرا به دلیل عدم بلوغ سیستم گوارشی آن‌ها اتفاق می‌افتد، می شود. می‌توان با ماساژ شکم او، شیردهی مناسب، حمام گرم و… تاحدودی این مشکل را برطرف کرد.
توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده مدفوع خونی، تب، اگزما… در اولین فرصت به متخصص نوزادان جهت بررسی دقیق‌تر این بیماری مراجعه کنید. در صورتی هم که برای نگهداری کودک، نیاز به پرستار دارید، پرستاران متبحر مجموعه پرستار اول در خدمت شما هستند.
سوالات متدوال
1. کولیک نوزاد چقدر طول می‌کشد؟
کولیک معمولا از هفته دوم شروع شده و تا حدود سه تا چهار ماهگی بهبود می‌یابد.
2. چگونه بفهمم نوزادم کولیک دارد؟
اگر نوزاد روزانه بیش از سه ساعت و سه روز در هفته، بدون دلیل مشخصی گریه کند، ممکن است کولیک داشته باشد.
3. آیا دارویی برای کولیک وجود دارد؟
داروی خاصی برای کولیک وجود ندارد، ولی برخی مکمل‌های پروبیوتیک یا قطره‌های مخصوص ممکن است کمک‌کننده باشند.
